• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » De farma en de dharma: boeddhisme op de beurs

De farma en de dharma: boeddhisme op de beurs

7 december 2021 door Jules Prast

Hoe verhouden ‘boeddhistisch’ en ‘beursgenoteerd’ zich tegenover elkaar? Wordt een bedrijf ethischer en duurzamer wanneer het meditatie en mindfulness in zijn cultuur integreert?

Met mijn timmermansoog kijk ik naar het omkoopschandaal bij de Britse geneesmiddelengigant GSK. In zes jaar tijd voor bijna een half miljard dollar aan smeergeld uitbetaald aan ziekenhuizen, artsen en ambtenaren in China, zo luidt de aanklacht van de autoriteiten ter plaatse.

Als dat bewezen wordt, dan is het foute boel. Bij bedragen van zulk een omvang moet je je afvragen wat erger is voor de positie van de raad van bestuur, de lokale directie en de accountant: het wel hebben geweten of niet. Het is niet best wanneer je organisatie onopgemerkt zo’n schaduweconomie van systematische corruptie kan herbergen.

Volgens de website van GSK wil het bedrijf op een verantwoorde manier zakendoen, met eerlijke verkoop- en marketingpraktijken. Het staat er letterlijk zo. Het is ook niet de eerste keer dat GSK door de mand valt. Vorig jaar kocht het bij de Amerikaanse justitie voor een recordbedrag van drie miljard dollar strafvervolging af voor onoorbare medicijnpromotie in de Verenigde Staten.

Open brief

De farma en de dharma: is dit een business waarin je als boeddhist kunt werken? Hoe verhouden ‘boeddhistisch’ en ‘beursgenoteerd’ zich eigenlijk tot elkaar? Meer dan vijftien jaar lang werkte ik zelf als leidinggevende in de top van twee multinationals (ABN Amro en Philips). Mijn belangstelling voor het boeddhisme dateert van nadien, maar sinds ik me ermee bezighoud, volg ik het nieuws uit het bedrijfsleven ook vanuit dat perspectief.

Ik moet terugdenken aan een open brief die een Amerikaanse zenleraar vorig jaar schreef aan een captain of industry die publiekelijk verklaard had dat het helpt wanneer je als top-leidinggevende mediteert. Dat was in het artikel in de Financial Times ‘The Mind Business’ in de zomer van 2012.

Dit artikel ging in op de manier waarop mindfulness en yoga binnen de wereld van het grote geld aan een opmerkelijke opmars bezig zijn. Bedrijven ontdekken in technieken afkomstig uit een eeuwenoude wijsheidscultuur een mogelijkheid om medewerkers te midden van de hectiek van alledag geconcentreerder en dus productiever te krijgen.

De captain of industry in kwestie was William George, voormalig bestuursvoorzitter van Medtronic, een bedrijf dat veel goeds gedaan heeft voor hartpatiënten door steeds geavanceerdere pacemakers te ontwikkelen. De schrijver van de open brief was David Loy, behalve zenleraar ook emeritus-hoogleraar.

Bedrijfsmiddel

Boeddhisme is geen bedrijfsmiddel, realiseerde Loy zich bij het lezen van het artikel in de Financial Times. Als je mindfulness reduceert tot money, dan maak je het los uit de context van het spirituele pad waarin het thuishoort.

Moet boeddhisme in de relatie tot het grote, beursgenoteerde bedrijfsleven niet vooral een kritisch geluid laten horen, vroeg Loy zich af. Compassie met het lot van alle levende wezens maakt dat boeddhisten het bedrijfsleven tot diepgaande verandering moeten oproepen in een tijd waarin voortgaande ecologische roofbouw een ramp over de aarde dreigt af te roepen. Dat zei ook Thich Nhat Hanh vorig jaar in een interview met The Guardian.

Aan William George, inmiddels commissaris bij zakenbank Goldman Sachs, farmaceut Novartis en olieconcern Exxon, stelde David Loy in zijn open brief ‘Can Mindfulness Change a Corporation?’ de vraag of hij een paar voorbeelden kon geven hoe bedrijven in zijn ervaring ethischer en duurzamer zijn geworden wanneer ze meditatie en mindfulness in hun cultuur hebben geïntegreerd.

De brief van Loy is voor zover ik weet onbeantwoord gebleven, maar blijft een lezenswaardige verhandeling. Het is een soort monument dat ons ertegen waarschuwt om boeddhisme al te lichtvaardig met het bedrijfsleven te verbinden, zoals je ethisch bevlogen consultants in hun enthousiasme wel eens ziet doen.

Ik wil niemand veroordelen die in het beursgenoteerde bedrijfsleven werkt, farmaceutisch of anderszins. Het is alleen dat ik uit ervaring weet hoe groot in zulke organisaties de prestatiedruk is en hoe groot de uitdaging om daarbij de normen en waarden van verantwoord zakendoen hoog te houden, en dan heb ik het nog niet eens over de normen en waarden van het boeddhisme.

Acht van de tien grootste farmaceutische bedrijven ter wereld hebben aan hun aandeelhouders laten weten dat hen mogelijk aanzienlijke boetes boven het hoofd hangen vanwege oneigenlijke marktpraktijken, zegt Reuters in een analyse. Kun je in zo’n omgeving werken zonder dat je geweten zich in de strijd om brood op de plank afsplitst van je dagelijks handelen?

Want wat voor opties heb je eigenlijk als boeddhist? Leven in afsplitsing is er een: werk is werk en principes zijn privé. Je kunt ook een compleet andere levensweg kiezen en ontslag nemen: de radicale optie. Of kool en geit sparen en hopen dat je spirituele pad je op de lange duur zuivering brengt.

Megastore

Of je kunt geloven in het idee van ‘oorspronkelijke verlichting’ dat je in sommige Japanse boeddhistische tradities tegenkomt. Dan hoeft er helemaal geen probleem te zijn: goed en kwaad zijn een en beide een gelijkwaardige uitdrukking van de Dharma. Wel heeft deze laatste houding het boeddhisme historisch gezien soms een kwade reuk bezorgd; er zijn zelfs mensen die het een vorm van nepboeddhisme vinden.

Kortom, in de megastore van de boeddhistische ethiek zijn verschillende oplossingen uit voorraad leverbaar, de een wat plooibaarder dan de ander. Kijkt u maar rustig rond en kies uit wat van uw gading is. Meerdere tegelijk afnemen mag ook. Voor resellers en franchisenemers gelden aantrekkelijke kortingen: informeer bij uw accountmanager naar de mogelijkheden.

 

Categorie: Columns, Zen Tags: beurs, beursgenoteerd, David Loy, dharma, farma, Jules Prast, William George

Lees ook:

  1. Jules – De farma en de dharma: boeddhisme op de beurs
  2. Waakvlam
  3. Woorden schieten te kort
  4. Boeddhisme behoeft een sociale dimensie (deel 2)

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.