De stichting meditatie- en studiecentrum ‘Vipassana Nederland’ is op zoek naar geldschieters, donateurs, een naam voor het nieuwe centrum en een goede pr-functionaris. Vastgoedondernemer en oud-bestuurslid van de stichting Harry Rijken is momenteel met de gemeente Epe in gesprek om op het terrein van de opgeheven vestiging van het Maitreya-instituut in Emst nieuwbouw te ontwikkelen, waarbinnen ook het studiecentrum als huurder een plaats zou kunnen krijgen.

Het voormalige Maitreyainstituut in Emst, in de beboste driehoek. Opname Google.

De gemeente heeft laten weten dat alleen op de plek waar de huidige  gebouwen staan nieuw gebouwd mag worden. De vestiging- in een voormalige jeugdherberg, is onder meer wegens het recente vertrek van het instituut naar Loenen gesloten. De huidige, krakkemikkige gebouwen liggen in een agrarisch en licht bebost gebied, ingeklemd tussen akkers en landerijen. De keus is op Emst gevallen omdat de eerdere locatie die de stichting op het oog had, een voormalig rooms-katholiek klooster in Lievelde, van de baan is omdat het door Rijken uitgebrachte bod te laag is bevonden. Ook mocht het gebouw niet gecontroleerd worden op de aanwezigheid van asbest.

Rijken ontwikkelt het nieuwe centrum –als de plannen doorgaan- in Emst alleen, het ontbreekt de stichting Vipassana aan middelen om daarin bij te dragen. Er is vijfduizend euro in kas en er is een gift toegezegd van 20.000 euro als de plannen concreter worden. De bouw van de nieuwe locatie is geraamd op tussen de twee en drie miljoen euro. Er is dringend behoefte aan geldschieters.

Dat bleek gisteren tijdens een eerste bijeenkomst van de ‘vrienden van Vipassana Nederland’ in het fraai gelegen en mooi ingerichte Boeddhistisch Centrum Deventer ‘Het Pakhuis’ in de koekstad. Ongeveer twintig vrienden en belangstellenden waren naar Deventer gekomen om door het bestuur bijgepraat te worden over de plannen. De meeste theravadaleraren die het initiatief steunen waren afwezig. Wegens voornamelijk retraites, wist voorzitter Anca Ansink.

De plannen om het studiecentrum op te richten zijn gebaseerd op de gepeilde behoefte onder theravadaleraren en theravadagroepen, de afnemende beschikbaarheid en meer concurrentie voor het huren van locaties. Ook zijn nu langere retraites vaak onmogelijk. Op dit moment zou op basis van toezeggingen uit de theravada-gemeenschap vijftig procent van de capaciteit van het nieuw te bouwen centrum benut kunnen worden. Voor de andere vijftig procent moeten huurders en gebruikers worden gezocht, zei Ansink.

Anca Ansink.

Voorzitter Ansink schetste een beeld van de huidige situatie in Nederland op het gebied van accommodaties waar theravada-activiteiten plaats (kunnen) vinden. Ze merkte op dat steeds meer eisen worden gesteld aan eigentijdse huisvesting, zoals eenpersoonskamers met eigen toilet en douche. Daar zal bij de bouw van het nieuwe centrumrekening mee worden gehouden: toekomstgericht bouwen. De voorzitter deed een dringend beroep op mensen die de bouw van het centrum een warm hart toedragen om zich nu al in te zetten. ‘Er is veel te doen, ook in de voorfase is er mankracht nodig’.

De exploitatie van een nieuw centrum is alleen haalbaar als er voldoende aanbod van groepen en andere belangstellenden is. Gistermiddag werd in Deventer al druk gefilosofeerd over dat aanbod en de daaraan verbonden inkomsten. Huurders hoeven niet per se een boeddhistische achtergrond te hebben. ‘Je kunt heel goed vipassana beoefenen zonder boeddhist te zijn. Maar de deelnemers moeten zich wel conformeren aan ons stilteconcept, stilte is het kernwoord’, zei secretaris Hans Gijsen. Ook over de ambities op langere termijn bogen de vrienden zich. Een meditatiehotel, het ontvangen en tijdelijk huisvesten van internationale gastleraren uit Oost en West, dhammacongressen en boeddhistische conferenties en een mogelijkheid om een hospice te huisvesten, en de mogelijkheid om inkomsten te generen uit een vegetarische horecagelegenheid passeerden de revue. Maar momenteel is er met nadruk behoefte aan een centrum met als basis vipassanameditatie en dhammastudie, een centrum dat het hele jaar geopend is en waar langdurige retraites mogelijk zijn, zo benadrukte het bestuur.

Hans Gijsen.

Er zijn voorzichtige ideeën geopperd om in of bij het centrum woonruimte te creëren voor een vaste leefgemeenschap. Secretaris Hans Gijsen zei dat over zo’n boeddhistische gemeenschap bij het centrum nog niets is besloten. Dhammaleraar Dingeman Boots zei al wel een kandidaat te kennen die voor zo’n te stichten leefgemeenschap in aanmerking zou kunnen komen. Joop Romeijn adviseerde het bestuur dat, als er zo’n gemeenschap wordt gesticht, die onder te brengen in een aparte bestuursvorm. Romeijn: ’Hoe vindt de financiering van zo’n leefgemeenschap plaats? En is daarin ruimte voor de gewone man of alleen maar voor mensen die dat kunnen betalen?’ Gijsen antwoordde dat dat nog niet aan de orde is. ‘Primair gaat het om een retraitecentrum met een beheerder’.

Joop Romeijn.

Romeijn wilde ook van het bestuur weten of aanbod (van Harry Rijken) en vraag (van het bestuur) op elkaar zijn afgestemd. Gijsen verzekerde hem dat dat in goed overleg gaat. De altijd kritische Romeijn merkte op dat Rijken op twee benen hinkelt. ‘Hij is in onderhandeling met de gemeente, maar de boeren in de omgeving zijn helemaal niet happig op een boeddhistisch centrum op die plek. Heeft de stichting nog wel de handen vrij als het Rijken niet lukt om in Emst te bouwen? Gijsen: ‘Als Emst niks wordt is Harry bereid om voor ons een andere locatie te zoeken en ons daar in te adviseren.’

De vrienden werden zaterdagmiddag in de gelegenheid gesteld om mee te denken over de inrichting van het nieuw te bouwen centrum. Er kwamen zaken aan de orde als voldoende ruimte voor loopmeditatie, de bouw van kleine eenpersoonsunits rond het centrum, extra huisvesting in caravans, multifunctionele ruimtes en ontvangstgelegenheid van de deelnemers. En het beschikbaar stellen van e-mailadressen om belangstellenden direct te kunnen informeren. Er werd nog wat gefilosofeerd over de naam van het nieuwe centrum, zoals een synoniem voor het Gaia House, maar daar kwamen de vrienden die zaterdag niet uit.

Een van de vrienden riep het bestuur op vooral de plannen door te zetten. ‘Klein beginnen in de sfeer van dana, vertrouwen dat het goed komt, niet bang zijn’. Ansink: ‘Harry Rijken maakt die sprong voor ons.’