De stilte in de boeddhistische wereld: Ook binnen veel boeddhistische gemeenschappen, waaronder de Vipassanā-traditie die wij zelf uitdragen, valt een opmerkelijke stilte op. Dit zwijgen contrasteert met de betrokkenheid die er eerder wél was bij misstanden, zoals in Myanmar. Hoe valt dit te verklaren? Na enige contemplatie komen wij tot een zevental mogelijke oorzaken – enkele daarvan herkennen wij ook in onszelf als valkuilen of als geleidelijk gegroeide blinde vlekken.
Vipassana
‘We zijn hier gekomen om onszelf te ontmoeten’
‘Ik heb veel geleerd van het loslaten van iets dat moet of voorgeschreven is, bijvoorbeeld nauwgezet alle stadia volgen zoals bij de loopmeditatie onderwezen. Het loslaten van het benoemen, ook bij het met aandacht beleven van de ademhaling. Benoemen is soms behulpzaam en niet meer dan dat. Er is een andere diepere aanraking van de werkelijkheid die boven het benoemen uitstijgt.’
Vipassana in het licht van Saṅkhittasutta
Wanneer de geest doordrongen is met concepten, en vervolgens gelieerd aan voorkeur en afkeer, dan ontstaan wensen en veelvuldigheid van wensen. Veelvuldigheid van wensen heeft als gevolg onrust en drukte, zowel mentaal als fysiek. Opnieuw zien wij hoe belangrijk het is voor de beoefening dat de yogi kundig is in zichzelf los te maken van concepten.
De rol van spirituele vrienden op het vipassana-pad
Welke rol vervullen spirituele vrienden op ons vipassana-pad en hoe hebben we dat georganiseerd? Deze vragen kwamen bij mij op naar aanleiding van een idee om een retraite zonder leraren te organiseren.
Nirvair Kaur Curtis de Ruiter – Vipassanā – inzicht in denken, doen en zijn
Vrijheid in de ware zin van het woord is de enige richting aangever in Vipassanā. Met die vrijheid komen inzichten in hoe conditionering plaatsvindt. Wat echt bij ons hoort en wat bij onze cultuur, tradities, ouders en opvoeders hoort. Wanneer de geconditioneerde geest zich begint te scheiden van wat verzameld is, en hoe ons denken ons doen heeft beïnvloed, opent zich een stroom van inzichten die onze geest, en dus ons lichaam, in staat stelt terug te keren naar een staat van heelheid en gezondheid, ofwel eenheid.
Boeddhistische bevrijdingsparadigma’s
Naar mijn gevoel gaat boeddhisme te gemakkelijk over ‘mij’ en niet over de ‘ander’. En voor zover het op de ander gericht is, gaat het vaak om een naïef ‘lief zijn voor elkaar’ zonder de slag te maken van woorden naar daden, zonder een ketenverantwoordelijkheid te activeren die verder reikt dan ik-en-mijn-directe-omgeving. In het Mahayana van tegenwoordig komt paradoxaal genoeg gedrag voor dat men historisch gezien aan het Hinayana-kamp toeschreef. Velen schuilen binnen het boeddhisme tegen de boze buitenwereld in plaats van de bevrijding de wereld in te brengen.
Behoort Mindfulness en Insight Dialogue tot de Dhamma?
Op dit moment is bij enkele vipassana-leraren de behoefte gerezen om scherper onderscheid te maken tussen wat wel of niet vipassana-dhamma is. De noodzaak om de zuiverheid van de traditionele methodologie te behouden komt niet voort uit sektarisme of starheid, maar uit bezorgdheid over het mogelijke verlies en de verwatering van de leringen. Deze methodologische leringen zijn van dhamma-meesters die grotendeels teruggaan tot hun inspiratiebron, de wijlen Ledi Sayadaw. De verwatering wordt het meest zichtbaar bij zitgroepen waar van de begeleiders wordt gevraagd dat zij Mindfulness of Insight Dialogue in hun pakket dhamma onderwijs opnemen.
De verborgen gehechtheid aan ons oorspronkelijke levensverhaal
Tegenwoordig worden we gebombardeerd met, en voortdurend aangemoedigd om een mogelijk trauma te verwerken- dit met een hele reeks boeken, workshops, leringen en online cursussen over traumaherstel van ons vroegere leven en het blootleggen van het spreekwoordelijke gewonde innerlijke kind, begeleid door psychologen, spirituele leraren, alswel door mindfulness, (zg. getrainde) life coaches of zelfbenoemde experts. ‘Loslaten’ van trauma’s, ‘mindful herstel’ en ‘onthecht raken’ zijn de buzz woorden waarmee ons het werk wordt aangeboden dat dringend gedaan zou moeten worden.
Boeddhisme? Ik mediteer!
Rond 1994/1995 vroeg Aad Verboom of Siets Boersma een bijdrage wilde leveren aan de Vipassana-sara, de voorloper van de SIMsara. De Stichting Jonge Boeddhisten was ontstaan vanuit mediterenden rondom Mettavihari en de Vipassana-sara was enerzijds bedoeld voor die mediterenden en anderzijds voor de Thaise gemeenschap. Dat bleek een opmaat te zijn voor toetreding tot het bestuur van de SIM. En nu stopt ze als bestuurder.
Guy – dhammazaadjes – Vipassana
De essentie van vipassana bestaat erin om de dhammanuvatti bewust te maken dat elk moment ontstaat en vergaat.
Gemene genen
Wij mensen zijn pas vrij kort van ons nomadische bestaan overgeschakeld naar een sedentair en zelfs nog recenter naar een stedelijk bestaan. Volgens Vlerick staan onze genen nog in de nomadische stand. Het gevolg is dat we eigenlijk niet geschikt zijn voor het leven dat we leiden en dat we er daarom aan lijden. Boekbespreking.
Over de benodigde sterkte van concentratie in Vipassana
De verwarring over de mate van concentratie komt vooral omdat de meeste westerse inzichtmeditatie leraren geen onderscheid maken tussen Vipassana Samadhi (vipassana concentratie) en Samatha Samadhi (kalmte concentratie)
IBC organiseert symposium over Vipassanameditatie in Bangkok
IBC organiseert symposium over Vipassanameditatie in Bangkok
Het portret als valkuil
Wenden we ons nu naar het Boeddhabeeld. Dit is geen portret van de historische Boeddha. Hoe deze eruitzag weten we niet. Het Boeddhabeeld kwam pas een paar honderd jaar na zijn heengaan in zwang; in de vroegste boeddhistische periode werd de Boeddha alleen aangeduid met symbolen zoals een levensboom, een voetafdruk of een lege zetel.
De zoektocht naar een boeddhistisch stopcontact
Ik heb wel eens tijdens een bijeenkomst met vipassana-beoefenaren gezegd dat ik meer een Mahayana-boeddhist ben. Haha, en wat dacht je? Er gebeurde helemaal niks. Iedereen zat opmerkzaam te luisteren. Dat was het. Tijdens een Tibetaans-boeddhistische retraite heb ik een keer laten vallen dat ik Theravada-boeddhist ben. Men keek met meer medelijden dan compassie naar me.
Taigu – De M van Manjusri
De M van meditatie hebben wij eveneens paraat voor de heer Milders, mocht hij zijn mededogen en metta willen belijden en van minder, minder willen migreren naar meer, meer.
Bespreking – Nieuwe lichamelijkheid
De manier waarop we in ons vel zitten wordt niet alleen bepaald door hoe we dit voelen, maar ook hoe we erover denken. Niemand wordt echt vrolijk van kiespijn, maar voor de een is het een vervelende bijkomstigheid en voor de ander een enorme ramp. De afgelopen jaren hebben we ook gezien dat een inenting, of een prikje zoals sommigen het luchthartig noemen, voor een aantal mensen een regelrechte aanslag betekent op hun lichamelijke integriteit.
Het Edele Achtvoudige Pad in Vipassana
Juiste Levenswijze, hieronder wordt verstaan het vermijden van levensonderhoudsvormen die een ongunstig gevolg hebben voor het gemoed. Specifiek zou vermeden moeten worden beroepen als slachter; handelaar in mensen; handel in wapens; in gif en geestverruimende middelen. Ook als ongunstig wordt gezien beroepen als soldaat, beul, toneelspeler, spellen speler, geesten uitdrijver en waarzeggerij.
Worden we van Vipassanameditatie gelukkiger?
Het is ook niet zo dat de Boeddha prettige wereldse gevoelens verbood (zoals sommige dominees in ons land lange tijd deden). Maar ook de onprettige aardse gevoelens verdwijnen niet, zelfs niet bij de volledig verlichte persoon (ze kunnen zelfs duidelijker beleefd worden, net als de hierboven genoemde natuur); ze hebben alleen minder impact; de persoon wordt er minder door geraakt. De onprettige wereldse gevoelens werden niet door de Boeddha aangeprezen.
Het uitwisselingsgesprek tijdens retraites
Uitwisselingsgesprekken kunnen dienen als een waardevolle mogelijkheid te checken hoe ongemak gehanteerd wordt en of het nodig is hierin extra ondersteunende adviezen mee te geven. Soms kan er sprake zijn van meditatie-dukkha, waarbij mediterenden ongemak tegenkomen als een manifestatie van het groeiende vipassanā-inzicht ‘dat er lijden is’. Soms is er ook meer sprake van een fysieke of psychiatrische klacht of beperking, die niet alleen aanschouwd behoort te worden maar ook extra zorg en wijsheid nodig heeft.
‘Mijn sociale betrokkenheid zit in het bouwen en onderhouden van gemeenschap’
In de retraites die Bart meegemaakt heeft in Nederland en de VS ziet hij vooral witte mensen, hoger opgeleid, vrouw. Dat geldt ook voor de begeleiders. Voor Bart is dat onlosmakelijk gekoppeld aan een positie van macht. ‘Als je je als deelnemer nooit gerepresenteerd ziet door leraren of de gemeenschap, dat doet wat met je. Ik zou daar zelf van schrikken, en er niet aan meedoen.’
‘Ik leef niet om te mediteren, ik mediteer om te leven’
Ank Schravendeel heeft samen met begeleiders en bestuurders van boeddhistische meditatiegroepen in Groningen een cursus klimaatgesprekken gevolgd. Ank voelde dat het in deze tijd van overgang en klimaatverandering nodig was om zicht te krijgen op haar eigen houding ten opzichte van klimaatverandering, om er daarna ook binnen de sangha over te kunnen praten. ‘Ik had het niet over klimaat, ik vond het een veel te groot en ingewikkeld onderwerp en ik wilde leren om dat wel te kunnen.’ Ze vindt het belangrijk om iets dat zo in de wereld speelt, mee te kunnen nemen in de dhamma-talks.
‘Is sociale actie bevorderlijk voor vipassana?’
Privé moeten leraren zelf weten of ze betrokken willen zijn bij een zaak of niet. Echter, de geschiedenis laat zien dat als je bezig bent met concepten, dat polarisatie en wording (bhava) direct ontstaan. Betrokken boeddhisten zijn er altijd geweest, ook in Azië. Maar zodra men gewend raakt aan het aanhangen van visies, dan worden visies dwangmatig, bepalend, en confronterend.
Wat is meditatie?
Ja, wat is meditatie eigenlijk? En hoe werkt het precies? Meestal hoor je dan dingen als ‘meditatie is een manier om de geest tot rust te brengen’. Maar dat zegt maar weinig. Neurowetenschapper Ruben Laukkonen formuleerde samen met prof. Heleen Slagter de eerste wetenschappelijk definitie en theorie van ‘deconstructieve meditatie’, waaronder vipassana-meditatie, in de paper From many to (n)one: Meditation and the plasticity of the predictive mind.
