• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Conspiritualiteit en samenzwevers

Conspiritualiteit en samenzwevers

11 december 2022 door Kees Moerbeek

Het begrip conspiritualiteit komt van het Engelstalige conspirituality en waaide over uit de Verenigde Staten. In het BD-artikel over het boek Eigen welzijn eerst van Roxanne van Iperen kwam dit begrip al zijdelings, zonder het beestje bij de naam te noemen. Wat is conspiritualiteit? Dit artikel maakt gebruik van artikelen van de Belgische Marie Meeusen en van Amerikaanse en Canadese auteurs en onderzoekers.

Al in 2011 gebruikten de sociologen Charlotte Ward en David Voas van de Universiteit van Essex het neologisme conspirituality  in het artikel The Emergence of Conspirituality  van The Journal of Temporary Religion. De definitie van de Lexiton Taalbank luidt: ‘conspiritualiteit (de, g.mv.) holistische levensbeschouwelijke stroming die rationalisme afwijst en complottheorieën omarmt, geen vertrouwen heeft in de overheid en de daarmee verbonden autoriteiten, vertaling van Engels conspirituality, een porte-manteauwoord van conspiracy theory + spirituality.’

Niet uniek

Dit verschijnsel is echter niet uniek. Jules Evans, de Britse filosoof, auteur en projectleider van het Centre for the History of Emotion (University of London), bespreekt in zijn artikel When the New Age and Far Right Overlap een soortgelijke samensmelting eerder in de recente geschiedenis. Hij schrijft vrij vertaald: ‘Sommigen zijn verbaasd dat New Age hippies mee zouden kunnen gaan in de extremistische samenzweringspolitiek. Maar dit is wel het geval. Ik wil [in dit artikel] kijken naar een andere periode waarin New Age samenviel ultrarechtse politiek, met rampzalige gevolgen voor de wereld in Duitsland in de Jaren 1920 en 1930.’ Met zijn artikel wil hij echter niet beweren dat New Age onvermijdelijk leidt tot extremisme.

Evans’ artikel over de aard van de samensmelting van destijds is uitgebreid. Hij concludeert: ‘Uiteindelijk verkochten Hitler en zijn mede-nazi’s een simplistische bovennatuurlijke fantasie aan het Duitse volk. Hierin werden al hun problemen veroorzaakt door een geheime wereldwijde elite van monsters/vampiers/demonen — dit wil zeggen de Joden — maar de magische lichtstrijders van de nazipartij zouden ze verslaan in een kosmische strijd, die een gouden tijd zal inluiden van vrede en liefde.’

Nieuw geloofssysteem

De sociologen Charlotte Ward en David Voas beschreven in 2011 hoe twee populaire groepen, met schijnbaar verschillende gezichtspunten, maar met gedeelde wortels, samensmolten tot een nieuw geloofssysteem, aldus Scott Gavura in zijn artikel.

De eerste groep is de New Age wellnessgemeenschap, ‘typically seen as left wing, predominantly female, with a deep embrace of “alternative” medicine and an emphasis on “holistic” ideas and different forms of spirituality. They may not be politically active.’ De tweede groep zijn de samenzweringstheoretici, die traditioneel over het algemeen conservatief zijn, rechts en man.

Over twee dingen zijn beide groepen het eens. 1. Een geheime groep beheerst in het geniep de politieke en sociale orde, of probeert dit te doen. Denk bijvoorbeeld aan Big Pharma, de conventionele geneeskunde, de New World Order en de Illuminati. 2. De mensheid ondergaat een ‘paradigma shift’ in het bewustzijn. Begrippen die worden gebruikt zijn onder andere ‘awakening’, ‘enlightenment’ maar zonder de specifieke religieuze binding en het verwerpen van de ‘tirannie’.

Ward en Voas benadrukten dat de basisprincipes van bijna alle samenzweringstheorieën naadloos aansluiten bij de visie op gezondheid van de alternatieve geneeskunde. Beide gemeenschappen wantrouwen de wetenschap, de conventionele geneeskunde en deskundigheid, behalve als dit de eigen overtuiging ondersteunt, aldus Gavura. Ook signaleert hij dat organisaties en leiders van de wellnessgemeenschap zelf zijn begonnen met het geven van tegengas tegen de invloed van QAnon en samenzweringstheorieën.

Pastel QAnon

De Canadese Marc-André Argentino volgde het groeiende gebruik van QAnon berichten in de wellnessgemeenschap tijdens de Coronapandemie en bedacht de term pastel QAnon. De groei van de invloed QAnon in deze gemeenschap begon waarschijnlijk met antivaccinatie berichtgeving en de ondersteuning van de #SaveTheChildren-campagne door deze wellnessgemeenschap. Het is heel goed mogelijk dat deze gemeenschap in het begin niet wist dat ze QAnon binnenhaalde en waar het voor staat.

Wikipedia noemt het verschijnsel pastel QAnon vrij vertaald: ‘een verzameling technieken en strategieën die “soft” en “vrouwelijk kunstzinnig” zijn en met name pastelkleuren gebruiken met als bedoeling om vrouwen te betrekken bij de QAnon samenzweringstheorieën. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van sociale media -sites als Instagram, Facebook, Telegram en YouTube.’

Nederland en België

De Belgische in Nederland wonende en werkende Marie Meeusen schrijft in haar artikel De nieuwe samenzweving: de opkomst van ‘conspirituality’ in Nederland (en België): ‘Blind wantrouwen’ in wetenschap, mainstream media en de overheid: het is de mest waarop ‘conspirituality’ welig groeit.’ Dit versterkt volgens haar de problematische overtuigingen van de ‘samenzwevers’. ‘Als de mest het wederzijdse wantrouwen is, dan vormt het neoliberale klimaat in Nederland de wortels van deze akelige ‘samenzweving’.’ Meeusen is freelanceschrijver en heeft een coachingspraktijk waar ze ‘voice dialogue’ met reiki en creatief schrijven combineert. Zij merkt in haar artikel uit 2021 op dat conspiritaliteit steeds meer voet aan de grond krijgt in Nederland en de grens met België oversteekt.

‘Welke journalist of onderzoeksgroep heeft dit complexe en groeiende gevaar echt goed op de radar?’, vraagt ze zich onder andere af. In Canada en de Verenigde Staten is de Conspirituality Podcast en deze organisatie is volgens de schrijfster een uitstekend initiatief dat de samenzweving gedegen in kaart brengt en onderzoekt. De podcast prijst zichzelf als ‘Dismantling New Age Cults, welness grifters and conspiracy-mad yogis’. ‘Grifter’ betekent ‘oplichter, zwendelaar.’ Zie de link van de organisatie.

Op Facebook is ook onze streken een begin gemaakt met het geven van tegengas door kleine groepen van ‘complementaire therapeuten, yogaleraren, masseurs en homeopaten, voor wie de liefde voor antroposofie, meditatie, tantra of lichaamswerk allerminst haaks staat op respect voor de reguliere wetenschap’, meldt Marie Meeusen. Ze bestuderen wat ze zien gebeuren en delen wetenschappelijk bronnen om nepnieuws door te prikken.

Hartjes

Haar opiniestuk Anti-semitisme in een zee van hartjes schetst een beeld van hoe in de aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 ‘racistisch gedachtegoed ook in zogenaamd verlichte en liefdevolle werelden voet aan de grond krijgt.’ Zowel in het boek van Roxanne van Iperen als in dit opiniestuk komen bekende namen voor, maar in haar opiniestuk ook die van ‘een lichtpunt in de duisternis’ en ‘een bode van hoop en liefde’ Tijn Touber. Met een zoetgevooisd ‘Goeiemorgen lieve, mooie mensen’ opent hij steevast zijn onlinefilmpjes.

Meeusen schrijft in haar stuk dat hij De Protocollen van de Wijzen van Zion leest, dat hij ze niet leuk vindt, maar dat ze volgens hem wel aangeven ‘wat in coronatijd gebeurt: een onzichtbare schaduwregering wil ons kort en klein én monddood maken om de wereldregie te pakken.’ Touber noemt deze elite weliswaar niet ‘Joods’, maar hij inspireert zijn fans wel om De Protocollen te lezen. Het onder hartjes bedolven filmpje verdween stapsgewijs van de sociale media toen de kritiek onhoudbaar aanzwol, vermeldt de schrijfster. ‘Een duidelijke distantiëring of sorry blijft uit, ook nadat Joop.nl het artikel van Bart Top plaatste  ‘Nederlandse influencer poetst oerleugens uit antisemitische Protocollen van Zion op’ .

En ten slotte: ‘Touber zegt in het recente filmpje Complotgekkies (online gezet nadat op sociale media steeds meer ophef ontstond) dat iedere versie van de werkelijkheid er mag zijn. Hij wil ook enkel op basis van argumenten het gesprek aangaan. Maar die vinden we toch juist als we kijken naar feiten en wetenschap, naar onze gedeelde werkelijkheid, de geschiedenis die ons gidst en waarschuwt?’

Bronnen
Meeusen, M. De nieuwe samenzweving: de opkomst van ‘conspirituality’ in Nederland (en België). Dewereldmorgen.be, febr 2021
Meeusen, M. Antisemitisme in een zee van hartjes. Dewereldmorgen.be, maart 2021
Dickson, E. What Is #SaveTheChildren and Why Did Facebook Block It? Rolling Stone, aug 2020
Evans, J. Nazi Hippies: When the New Age and Far Right Overlap, GEN, sept 2020
This yoga instructor is fighting the rise of QAnon in the wellness community. CBC/Radio-Canada, sept 2020
Den Boon, T. conspiritualiteit. Lexiton Taalbank, mei 2021
Den Boon, T. samenzwever. Lexiton Taalbank, mei 2021
Hughes, P. The Growing Conspirituality Problem. Mindfull Politics, febr. 2021
Gavura, S. Conspirituality: Where New Age wellness meets right wing conspiracy thinking. Science-Based Medicine, febr. 2021
Gorski, D. Scott Gavura, BScPhm, MBA, RPh.
Science-Based Medicine
https://sciencebasedmedicine.org/contributors/scott-gavura-bscphm-mba-rph/
Visser, W. ‘Spirituele mensen geloven eerder in complottheorieën’. AdValvas, febr. 2021
Top, B. Nederlandse influencer poetst oerleugens uit antisemitische ‘Protocollen van Zion’ op. JOOP, maart 2021
Conspirituality What We Do
https://www.conspirituality.net/about
Disinformation abounds in the wellness community. How one anti-vax influencer broke free PBS Newshour
https://www.youtube.com/watch?v=dDn77Qykgy4

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Economie, Geluk, Gezondheid, Maatschappij, Pakhuis van Verlangen Tags: Big Pharma, Charlotte Ward, conspiritualiteit, David Voas, Gavura, Hitler, Jules Evans, Marie Meeusen, nazi's, new age, New Age hippies, New World Order, nieuw geloofssysteem, QAnon, Roxanne van Iperen, samenzweringstheoretici, samenzweving, Scott Gavura, Tijn Touber, wantrouwen wetenschap

Lees ook:

  1. Hannah Arendt is overal
  2. Joden, hindoes en boeddhisten en de betekenis van het hakenkruis
  3. Joden, hindoes en boeddhisten en de betekenis van het hakenkruis
  4. Amerikaanse senator trekt ‘hakenkruiswetsvoorstel’ in na verzet Hindoes en boeddhisten

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Zeldy Water zegt

    12 december 2022 om 20:01

    De nazivergijking zou je ook andersom kunnen gebruiken. Het vaccin als enig redmiddel. De digitale identiteit als heilige graal. Er zitten aan beide kanten gaten, haken en ogen. Maar deze vergelijking slaat aan beide kanten de plank mis als je het mij vraagt.

Primaire Sidebar

Door:

Kees Moerbeek

Kees Moerbeek werkte aan De Lotusvijver en was eindredacteur/hoofdredacteur voor het Magazine VvB. Hij gelooft in de sociaal-maatschappelijke aspecten van het boeddhisme. Kortom: het Achtvoudige Pad. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
04 feb
Innerlijke ruimte | Live en Online Workshop Kum Nye Yoga
4 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
05 feb
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
5 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Meester tussen vorm en leegte
    • Het jaar 2023 – dag 33 – muur
    • Naturalis verruilt Shell voor Extinction Rebellion
    • Boeddhistische doeners en denkers  – de serie 63
    • De Boeddhistische Blik: Midwives

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens