• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Totaalboeddhisme

Totaalboeddhisme

9 augustus 2019 door Jules Prast

Schrijven over boeddhisme is geen wedstrijd in de mooiste taarten bakken. Ieders deeg loopt wel eens uit. Helder inzicht herkent zich echter zowel in voldragen dhammalessen als in teksten waarin de moeite van het dolende zoeken zich verraadt.

Er zijn zoveel rationalisaties te vinden. Overal waar de boeddhadhamma aan land spoelt, neemt deze een eigen vorm aan. Critici van boeddhisme weten niet waarover ze het hebben, omdat ze er zelf geen beoefenaars van zijn. “Ik begin maar niet om het te lezen, omdat ik in iedere zin drie fouten vind.” Denken is geen goede ingang tot de dhamma; het gaat erom deze te ervaren. “Ik ben niet geïnteresseerd in de geschiedenis en de grondslagen van het boeddhisme, maar in de toepassing ervan in het nu.”

Op deze en andere manieren wordt buiten haakjes verklaard en ongelezen gelaten waarvoor de beoefenaar zich niet kan of wil openstellen. Zulke rationalisaties zijn de receptuur van een gesloten geest, die in iedere religieuze context voorkomt, en ook in die van het boeddhisme. In gesloten geest zit een element van verharding en verzet tegen het andere. Beide vormen het tegendeel van zulke gekoesterde principes in zen en boeddhisme als ‘geen houvast’ en de identiteit van het ene en het andere (‘interzijn’). Gesloten geest en open geest komen naast en in elkaar voor. Manas, de bewustzijnskracht achter het valse ‘zelf’, doet de geest sluiten. Leven in aandacht kan manas transformeren tot helder inzicht. “Op de oceaan van verwarring reizen we in de boot van mededogen met de glimlach van geen vrees,” zoals Thich Nhat Hanh schrijft.*

Schrijven over boeddhisme is geen wedstrijd in de mooiste taarten bakken. Ieders deeg loopt wel eens uit, iedereen zit er wel eens naast met zijn baksel. Kijk maar naar sommige van mijn artikelen. Helder inzicht herkent zich echter niet alleen in voldragen dhammalessen, maar ook in teksten waarin de moeite van het dolende zoeken zich verraadt. Hetzelfde geldt voor geestverwante lezers. Er zijn geen kaartcoördinaten om je een weg te banen door het moerasgebied dat onwetendheid van wijsheid scheidt. Dolend zoeken door aanwijzingen van leraren en cryptische wijsheidsliteratuur van vele eeuwen her, vergeefs rondjes cirkelen door het moerasgebied, dwalen in de boot van verwarring, afslag na afslag nemen op basis van flarden uit sutra’s en commentaren, en toch met lege handen weer uitkomen op het punt waar je begon: het is voor vele stroombetreders een herkenbaar proces.

Thuiskomen in een stimulerende omgeving is belangrijk. Ik keer altijd terug naar drie punten: naar de Hartsutra, naar Thich Nhat Hanh en naar mijn sangha, waar ik helaas veel te weinig kom, maar die in mij leeft als een huis met gebruiken die ik kan dromen en toepassen in het dagelijks leven. Thich Nhat Hanh is een vertegenwoordiger van wat ik ‘totaalboeddhisme’ noem, iemand die begint bij de sutra’s uit de Pali Canon, de grondslagen van Mahayana absorbeert, de toepassingspraktijk van leven in aandacht toegankelijk maakt voor iedereen en zijn boeddhisme naar buiten richt, naar goed doen in het klein en het groot, tot en met de uitdagingen van kapitalisme, oorlogsgeweld en vernietiging van natuur en milieu. Hij verantwoordt zijn leer in dhammalessen en boeken, en heeft in de jaren vóór zijn uitschakeling door ziekte verschillende eigentijdse vertalingen gemaakt van de Hartsutra, de tekst van geen geboorte en geen dood, geen zoeken en geen bereiken, omdat we er bij het doorbreken van helder inzicht al blijken te zijn. Thich Nhat Hanh heeft het vlot van zen bovendien zo goed als achter zich gelaten; zijn boeddhisme is een boeddhisme van een open geest voor alles en iedereen.

Totaalboeddhisme als concept voor de doorontwikkeling van het westerse boeddhisme, zou dat kunnen? Openheid en respect voor wat alle individuele tradities van Theravada tot en met Tibet en Triratna te bieden hebben? De dynamiek van kritiek en tegenspraak exploreren? Een nieuw dak bouwen boven het hoofd van alle boeddhisten voor een centrum van dialoog met andere religies en actieve compassie voor een ieder voor wie de heling van leven in aandacht het vertrekpunt kan zijn voor een nieuw begin?

Ook Thich Nhat Hanh is niet volmaakt. Onvermijdelijk zou in het proces zijn levenswerk meeveranderen naarmate de bijdrage van anderen de stutten onder het dakwerk versterkt. Het dakwerk versterken door de dynamiek van kritiek en tegenspraak te exploreren betekent ook openstaan voor de kritiek op ongefundeerde claims en tendenties van wat ‘boeddhistisch modernisme’ heet: erkennen in hoeverre ons boeddhisme een hybride is van een vereenvoudigde Aziatische beoefeningspraktijk en westerse psychologie van de persoonlijke transformatie, erkennen ook dat meditatie en mindfulness niet geïndiceerd zijn voor elke beoefenaar en geen panacee vormen om de lijdensdruk te verlichten van ieder menselijk probleem. Totaalboeddhisme moet vóór alles onverwaterd, integer boeddhisme zijn. Het moet dan ook de tempel durven reinigen van ongewenste invloeden, zoals de sluipende opmars van de psychologie van de zelfontwikkeling binnen het westerse boeddhisme en exploitatie van de dhamma voor materieel gewin.

* Thich Nhat Hanh, Understanding Our Mind (2006); het citaat is vrij in het Nederlands vertaald uit het vijftigste vers in het openingshoofdstuk ‘Fifty Verses on the Nature of Consciousness’. Er bestaat helaas geen Nederlandstalige editie van het boek. Ik heb het in 2013 uitgebreid besproken in dit artikel in het Boeddhistisch Dagblad. https://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/18198-een-abhidharma-voor-de-eenentwintigste-eeuw/

Taigu is de boeddhistische naam van Jules Prast. Behalve door zenboeddhisme voelt Taigu zich aangesproken door het geestesgoed van Shinran Shonin, een dertiende-eeuwse Japanse leraar en geleerde in de traditie van het reine-landboeddhisme. Verder wordt hij beïnvloed door het maatschappelijk geëngageerde boeddhisme van de Japanse zenleraar Hisamatsu Shin’ichi (1889-1980) en dat van Thich Nhat Hanh, een eigentijdse leraar van Vietnamese komaf.

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Columns, Jules Prast, Mahayana, Pakhuis van Verlangen, Pali-Canon Tags: dolen, Hartsutra, Jules Prast, Taigu, Thich Nath Hanh, thuiskomen, totaalboeddhisme, westers boeddhisme

Lees ook:

  1. God, Spinoza en boeddhanatuur – deel twee
  2. Beroepsgelovigen en amateurzitters
  3. Westers boeddhisme de maat genomen
  4. Beroepsgelovigen en amateurzitters

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Daishin zegt

    9 augustus 2019 om 12:00

    “Totaalboeddhisme moet vóór alles onverwaterd, integer boeddhisme zijn.”
    Is plumvillage niet zo langzamerhand een commercieel boeddhistisch vakantiepark met toerische marktkramen geworden met boeddhistische kinderjuffrouw die iedereen bestrafffend toespreekt als iemand niet even aandachtig is?

    • Taigu zegt

      9 augustus 2019 om 13:47

      “Ook Thich Nhat Hanh is niet volmaakt. Onvermijdelijk zou in het proces zijn levenswerk meeveranderen naarmate de bijdrage van anderen de stutten onder het dakwerk versterkt.“

      • kees moerbeek zegt

        9 augustus 2019 om 16:35

        Vanwaar opeens een verhaal over perfectie, zuiverheid en integriteit, Jules? Moeten wij opeens Brahmanen of Farizeeërs worden?
        Het ‘probleem’ dat je aankaart is eeuwenoud. Tijd dus er afstand van nemen. Er bestaat al genoeg ellende om daaraan ook nog eens ‘zuiverheid van de leer’ aan toe te voegen.
        Adem in, adem uit en doe vooral wat je moet doen als mens. Daarbij is het Achtvoudige Pad een hulpmiddel.
        Namo Guanshiyin pusa en moge het met je goed gaan en met al degenen die je dierbaar zijn.

        Duizend buigingen, Kees Kaido Moerbeek

        • Taigu zegt

          9 augustus 2019 om 18:40

          Is de fut er een beetje uit bij je? Er zijn nl. genoeg boeddhisten geweest die eeuwenoude problemen hebben aangepakt.

          Verder neem je één woord uit mijn stuk (integer), verdraait de context en gaat dan daarop reageren. Is dat niet beneden je stand, broeder Kaido?

          • kees moerbeek zegt

            9 augustus 2019 om 19:32

            Ach Jules, ik ben een mens zonder stand of status.

  2. Piet Nusteleijn zegt

    10 augustus 2019 om 10:11

    Lang verwacht en gelukkig weer gekomen; “een Taigu”.
    En het is een beste; over “totaalboeddhisme”. In één woord.
    Gewoon goed!
    Je ontkomt er niet aan om achter het woord “totaal” een ander begrip vast te plakken. Dat begrijp ik wel.
    Dan is “boeddhisme”, om er aan vast te plakken, zo gek nog niet. Het is wel beperkend en te bepalend. TNH ervaar ik als heel ruim!
    “Interzijn”. Een schitterende ontdekking.
    Als alternatief voor “totaalboeddhisme” of “interzijn”:
    “Al-een”? Je kan niet ruim genoeg zijn!
    Maar goed, woorden zijn niet het ding.
    Met groet.

    • Taigu zegt

      10 augustus 2019 om 23:21

      Dank en gassho!

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.