Het leven is soms net een bordspel. Soms ga je snel vooruit, soms sta je stil. Soms trek je een ‘goede’ kaart, soms een ‘slechte’. Ik schrijf dit met opzet tussen aanhalingstekens, want wat positief dan wel negatief bijdraagt aan ons geluk weten we vaak pas vele jaren later. Ontslag kan er toe leiden dat je eindelijk gaat doen waar je gelukkig van wordt. Een ongeluk of burn-out kan leiden tot kritische reflectie waarbij we inzicht krijgen in wat werkelijk belangrijk voor ons is. Daarnaast proberen wij, op ons pad, alles te omarmen wat is. “This is it” zei Thich Nhat Hanh. Het is wat het is.
“Toeval bestaat niet” zegt men soms. Toch geloof ik in het bestaan van toeval. Toeval heeft in mijn leven een grote rol gespeeld. Het is door toeval dat ik in 1968 in Nederland ben beland. Het is door toeval dat Thich Nhat Hanh op mijn pad is gekomen. Het is door toeval dat ik hier bij het Boeddhistisch Dagblad ben terechtgekomen. Maar veel belangrijker dan toeval, is wat we doen met wat op ons pad komt. Een belangrijker woord dan toeval is voor mij ‘serendipiteit’. Serendipiteit is het vinden van iets onverwachts en bruikbaars, terwijl de vinder op zoek was naar iets totaal anders. Voor mij is het ook: iets waarnemen, erop reflecteren, er conclusies uit trekken, en er consequenties aan verbinden. In het bordspel – en het leven – speelt toeval een grote rol, maar soms kun je kansen grijpen, of voorbij laten gaan. Je kunt iets wat je hebt beleefd of waargenomen proberen diep weg te stoppen, te ontkennen, ervoor weg te lopen, of je besluit het te omarmen en er iets mee te doen. Soms pas jaren later.
Er zijn verschillende toevallige waarnemingen en ontmoetingen geweest die mij een duwtje gaven richting een vrijwel vegan eetpatroon. Ik beschreef lang geleden al hoe ik tijdens een herfstvakantie in een huisje in Bretagne, ik meen in 2016, voor het eerst werd geconfronteerd met het leed veroorzaakt in de melkveehouderij door het weghalen van pasgeboren kalfjes bij hun moeder. Ik meende de ontreddering in de ogen van de kalfjes te zien, en de wanhoop in het geloei van de koeien te horen. Die vakantie was voor mij een keerpunt. “Als je eenmaal iets weet, ben je verantwoordelijk. Voor wat je doet, en voor wat je niet doet” citeerde ik de filosoof Jean-Paul Sartre in mijn stukje uit die tijd. Kort daarna ben ik overgestapt op plantaardige melk, maar liet nog niet alle zuivelproducten staan. Het echte kantelpunt was enkele jaren later, toen iemand in een PowerPointpresentatie een figuur (zie afbeelding) liet zien waarin de biomassa (zeg maar gewicht) van alle zoogdieren op aarde werd uitgedrukt. Dus alle olifanten, nijlpaarden, walvissen, edelherten, muizen op een weegschaal; samen met alle koeien, varkens en schapen; en alle mensen, honden en katten. Wat blijkt: naar schatting 62% van het totaal bestaat uit vee. De koeien zijn verantwoordelijk voor 35%, de varkens voor 12%. Naar schatting 34% bestaat uit mensen. Wat er overblijft is 4%: dat is het aandeel wilde dieren. Daarvan leeft ongeveer de helft in zee. Schokkend vond ik dat. Ik wist dat het slecht ging met de natuur, maar dat het zo erg was besefte ik nog niet. Daar komt nog bij dat een aanzienlijk deel van de aarde wordt gebruikt om veevoer te verbouwen voor al dat vee. Daardoor gaat nog meer natuur verloren.
Deze figuur zou wat mij betreft in alle kranten moeten staan, te beginnen met het Boeddhistisch Dagblad. Mensen zouden ‘m moeten uitknippen en op de koelkast hangen, wellicht zou het hun eetgewoonten beïnvloeden. “Als je eenmaal iets weet, ben je verantwoordelijk. Voor wat je doet, en voor wat je niet doet”. Nu weet jij, mijn leer, het ook. Deze figuur was zoals gezegd voor mij het kantelpunt; ik besloot: hier doe ik niet meer aan mee. Ik ben gek op kaas, maar voor mij geen kaas meer. Het is wachten op goede vegan kaas. Geen melk, geen roomboter. En zeker geen rood vlees. En zo ben ik een bijna-veganist geworden, die af en toe nog een biologisch eitje eet en heel soms een stukje vis of kip.
Via deze omweg kom ik bij het thema van vandaag: zuivelvervangers. Ik schreef dat ik op zoek ben naar recepten die ofwel van zichzelf al plantaardig zijn, ofwel eenvoudig plantaardig te maken. Nu is het vervangen van gewone kookroom door vegan kookroom een kleine stap, maar toch ging het bij ons mis. Een van onze geliefde recepten is paddenstoelenroomsaus. Gemaakt met paddenstoelen uit het bos, al dan niet gedroogd of ingevroren, of uit de supermarkt. Afgelopen maanden heb ik dit gerecht drie keer gemaakt, met drie verschillende soorten kookroom. Hier is mijn top drie. Op de derde en laatste plaats staat de Melkan soja keuken. De kookroom heeft een vieze geur en smaak, zoetig en een beetje vanilleachtig. Ongetwijfeld geschikt voor zoete bereidingen, maar niet voor hartige. Bah. Op de tweede plaats staat de Blueband kookroom plantaardig. Geen vieze aroma’s dit keer, maar wij vinden ‘m te zoet voor hartige bereidingen: de saus wordt zoetig. Misschien zijn mensen die veel met pakjes en zakjes koken het gewend – de voedingsindustrie voegt aan vrijwel alles suiker toe – maar in onze paddenstoelenroomsaus hoort geen suiker. Ook geen 1,5%. En de winnaar is Alpro cooking. Bevat ook een beetje suiker (waarom toch!?) maar wij vonden dit nog wel te doen. Hopelijk vind ik binnenkort een kookroomvervanger waar helemaal geen suiker aan is toegevoegd, of leer ik het zelf te maken, net als de notenmelk.
En dan tot slot het recept. Ingrediënten voor 2 personen:
- 400 gram kastanjechampignons of andere (bos) paddenstoelen, in plakjes
- Scheutje olijfolie
- Ui, gesnipperd
- Knoflookteentje, uit de pers
- Tijm of andere kruiden, vers of gedroogd
- ½ Bospaddenstoelenbouillonblokje, al dan niet opgelost in een scheutje heet water – of zout
- Beker of pakje plantaardig kookroom
- Versgemalen zwarte peper
- Voor erbij: 200-250 gram pasta naar keuze, wij hadden vegan pasta gevuld met cashewnoten en paddenstoelen (Plus, pakje van 250 gram), of rijst, of aardappelen.
Fruit in een hapjespan de ui en de knoflook glazig in de olijfolie, bak daarna de paddenstoelenplakjes mee. Doe de overige sausingrediënten erbij (behalve de peper, maal die vlak voor het opdienen erboven) en laat even stoven, liefst met een deksel. Kook ondertussen de pasta. Serveer pasta met saus en een salade met veel groente, want die ontbreekt in dit recept. Wij hadden een veelkleurige salade met een mix van rauwe en gekookte (bietjes) groente.
De komende 3 weken ben ik er niet. Gastauteurs zullen de rubriek verzorgen.
