Na het vele vingerwijzen naar de andere kant van de Atlantische Oceaan is er nu wellicht tijd om eens naar onze eigen prestaties te kijken op klimaatgebied. Nu de klimatologische consequenties van een ongebreideld fossiel brandstofverbruik eindelijk lijken door te dringen. En dat die gevolgen alleen maar toe zullen nemen. Het lijkt er namelijk op dat de opwarming van de Noord- en Zuidpool de straalstroom serieus gaat beïnvloeden en dat langdurige hoge druk, met zeer hoge temperaturen- zoals we die nu meemaken, en uitblijvende neerslag boven Europa, maar eigenlijk boven heel het Noordelijk halfrond een terugkerend fenomeen zal zijn.
Opeenvolgende Nederlandse kabinetten hebben de groei van het brandstofgebruik nauwelijks een strobreed in de weg gelegd. De nieuwe Maasvlakte, Afrikahaven, en het nieuwe vliegveld bij Lelystad zijn maar enkele voorbeelden. Er is echter een kleinigheid die autobezitters kunnen bijdragen. Ik geef even deze rekensom: Hoe groot is de tijdswinst die een automobilist maakt door 130 km/u te rijden i.p.v. 100 km/u?
Stel, een automobilist rijdt in een middenklasseauto die bij 100 km/u een gemiddeld verbruik van 1 liter diesel op 20 km heeft. Wat is dan het verschil in reisduur, dieselconsumptie en de brandstofkosten bij het afleggen van 100 km weg met eerst een snelheid van 100 km/u en dan met 130 km/u?
De luchtweerstand maar ook de inwendige weerstand van de motor neemt kwadratisch toe met de snelheid. Dat komt omdat de snelle auto de luchtmoleculen meer op elkaar drukt waar de lucht stroperiger door wordt. De weerstand verhouding is dan:
(hoge snelheid)2 / (lage snelheid)2 = weerstandverhouding = verbruiksverhouding
(130)2 / (100)2 = 16.900 / 10.000 = 1,69.
De relatieve (lucht)weerstand bij 100 km/u is dus 1 en de relatieve (lucht)weerstand bij 130 km/u = 1,69. Bij het schrijven van dit stuk kost 1 liter diesel kost 1,10 euro in Purmerend. De reisafstand is 100 km.
Snelheid Reisduur Verbruik Rel. (lucht)weerstand Brandstofgebruik Kosten
100 km/u 1 uur 1 : 20 1 5 l 5,50
130 km/u 46 min. 1 : 12 1,69 8,45 l 9,30
Bij 100 km/u rijdt een auto 1 : 20 maar de weerstand is bij 130 aanzienlijk hoger, een factor 1,69, het verbruik is daardoor 69 % hoger, waardoor de auto nog slechts 1 : 12 rijdt ( = 20 / 1,69).
Hoe verhouden de extra kosten die 130 km/u rijden in plaats van 100 km/u zich tot de gewonnen tijdwinst?
Uit het bovenstaande voorbeeld nemen een we denkbeeldige forens die elke werkdag 100 km op en neer pendelt op 100 of 130 km/u. De reisduur is een uur bij 100 km/ uur. Bij een snelheid van 130 km per uur is de reisduur is 100 / 130 = 0,76 uur zeg ¾ uur. De rit duurt dus 15 min. oftewel 0,25 uur korter bij een snelheid van 130 km/u.
Deze ‘tijdwinst’ bij 130 km/h kost dan 9,30 – 5,50 = 3,80 euro extra. Om 1 uur reisduurverkorting te verwerven is dus 4 x 3,80 euro extra nodig = 15,20 euro: een hele pittige investering voor 1 uur minder tijd op de weg zitten. Zeker als je meeneemt dat rijden op hogere snelheid meer concentratie vergt en dus vermoeiender is. Hoezo trouwens tijdswinst? Wilt u, door te gassen, Heinus Magerius afschudden?
Stel nu dat Janus Modalus, bruto gemiddeld zo’n 14,40 euro per uur verdient, d.w.z. netto ca. 9,60, is een vol uur tijdwinst is misgelopen door geen 130 km/u te rijden maar 100 km/u te rijden. Hij bespaart daarmee echter 15,20 aan brandstofkosten en hoeft dat bedrag echter niet te verdienen. Die 15,20 euro verdient hij in 15,20 / 9,60 = 1,6 uur wat staat voor 1 uur en 36 minuten werken. Ergo, een op 100 km/u rijdend heeft de gemiddelde Nederlander dus een ruim halfuur tijdwinst per 400 km gereden kilometers op een 130 km/u rijder. De wetswijziging was dus gemiddeld genomen een aanmoediging tot kapitaalvernietiging.
Eigenbelang en de gevolgen
Dit voorbeeld is slechts één exemplarisch geval over hoe handelen uit niet–welbegrepen eigenbelang optreed. En hoe een meerderheid van een gezelschap dat 17 miljoen Nederlanders en hun toekomst hoedt kan spreken en besluiten met een mentaliteit die ontkiemt uit onwijsheid. Dat treedt volgens de Verlichte (de Boeddha) altijd samen op met zijn vaste psychologische partners in crime, die non-consideratie, schaamteloosheid en onbesuisdheid genaamd. Obstinate domheid is dus ethisch sterk negatief geladen, omdat er het aspect van niet-willen-weten in schuilt. Zowel bij hooggeplaatste als eenvoudige burgers komt het van moment tot moment toe voor, in grotere of mindere mate. Vandaar dat de Boeddha aanmoedigt om de moeite te willen doen om die diepste grond van zijn of haar drijfveren zo onbevooroordeeld mogelijk te onderzoeken, en te heronderzoeken.
Het 130 km/u besluit is om een andere reden onwijs. Het argument dat werd geopperd, dat de ophoging van de snelheid niet zou uitmaken voor het aantal en de aard van de ongevallen, is mesjogge. Bij hoge snelheden zijn botsingen aanzienlijk gevaarlijker. De bewegingsenergie van een voertuig neemt ook kwadratisch toe met de snelheid. Dat helpt niet mee bij een onverhoopt ongeval: bij 130 km/u komt de klap 70% harder aan. Dat er dus voorspelbaar zwaardere ongelukken gebeuren bij die snelheid zal geen weldenkend mens durven of willen ontkennen.
Was het nou zo dat de transporteconomen en de ingenieurs op het ministerie deze 5-havo som niet duidelijk hebben voorgerekend aan de minister en de Tweede Kamer? Ging er misschien iets mis in de didactiek bij het uitleggen? Het is hoe dan ook een beschamende en bedroevende vertoning dat dit voortduurt. Iets waarvan ik hoop en verwacht dat u hier korte metten mee wilt maken, zodat u niet ongemakkelijke vragen van uw kleinkinderen hoeft proberen uit te leggen.
Ecologische aspecten.
Vanuit mijn beroepsdeformatie volgt dan nu een educated guess: wat zou een autorijder die de aarde netjes door wil geven aan zijn of haar kleinkinderen willen weten over wat hem/haar te doen of te laten staat?
We gaan weer uit van een diesel bolide die per 100 km 5 liter diesel verbruikt (1:20). Diesel is een fossiele brandstof. Dat wil zeggen dat de brandstof niet uit het hedendaagse ecosysteem geoogst is, maar uit meerdere miljoenen jaren geleden actieve ecosystemen. Het toen door fotosynthese vastgelegde koolzuurgas (CO2) komt nu vrij op een manier die sterk versneld is. In de geologische geschiedenis van de aarde is het zo snel aan de oppervlakte komen van diepliggende organische lagen vrij uniek. Dat die materie daarna bij hoge temperatuur zo snel met de zuurstof van de atmosfeer reageert heeft geen enkel precedent in de geologie.
Eigenlijk rijden we (diesel)auto op zonne-energie die miljoenen jaren geleden de aarde bereikte en in algen ingevangen is. De algjes zonken af, raakten bedekt met een ondoorlaatbare laag en werden olie en gas. Nu wordt die fossiele zonne-energie door ons benut. Maar als onbedoeld effect komt ook de koolzuur die de algen hebben vastgelegd weer in de atmosfeer van de aarde terecht. De gasexpansie bij de ontploffing van de diesel in de motor brengt het koolzuur, de CO2, nadat die meehielp bij het wegduwen van de zuigers, via de uitlaat in mijn en uw atmosfeer, en in de lucht van de nazaten van de bestuurder.
Wat maakt de ca. 43 % stijging die sinds de aanvang van de industriële revolutie is opgetreden in het aantal CO2 deeltjes in de dampkring nu uit? Die toename is in anderhalve eeuw gelukt, we starten met tellen vanaf het moment dat in Wales de mijnen open gingen en de oude CO2 fossielen uit steenkool vrijkwam. Kooldioxide lijkt op glas in die zin dat het transparant is in het zichtbaar witlicht spectrum. In het warmtelicht spectrum is kooldioxide echter absorberend. Het glas in uw ramen is ook doorzichtig voor zichtbaar licht maar spiegelend voor warmtelicht (infrarood). Een broeikas werkt dus net even anders als de atmosfeer maar is wel een geschikt analogon.
De verschillen in absorptie, reflectie en transparantie van stoffen speelt een grote rol in de natuur. Sneeuw is bijvoorbeeld reflectief, spiegelend voor witlicht maar compleet absorberend voor warmtelicht en smelt dus als sneeuw voor de zon.
Als de CO2 concentratie stijgt zal dus een groter deel zonne-energie in het witlicht spectrum in de dunne schil van de atmosfeer gevangen blijven. Dit witlicht wordt geabsorbeerd door aarde en water die warm worden en dan meer warmtelicht gaan uitstralen. Dat warmtelicht zal in grotere mate in de atmosfeer schil ingevangen en vastgehouden worden als daar meer kooldioxide deeltjes in rondvliegen.
Chaotisch systeem
Het weer is een chaotisch systeem. Dat wil zeggen dat bij een berekening van bijvoorbeeld temperatuur en neerslag het systeem het meest passend beschreven wordt als een niet deterministisch om een of meerdere uitersten fluctuerend systeem. Nu er meer energie in dat chaotisch systeem komt zullen de de extremen en wisselvalligheid toenemen en de gemiddelde temperatuur stijgen. Precies wat we zien gebeuren. Tot nu toe hebben de onderzoekers die de komende ontwikkelingen inschatten de mate waarin de gemiddelde temperatuur gaat stijgen steeds onderschat. Dus maak je borst maar nat. Voor sommigen lijkt multi-causaal denken zoals dit helaas te hoog gegrepen…
Als we nu de CO2 weer door onze belangeloos meewerkende plantjes willen laten vastleggen, kunnen we zo het probleem verhelpen? In een volgende inschatting berekenen we hoeveel hectare koolzaad een automobilist zou moeten aanplanten om (alleen maar) zijn dagelijkse dieselgebruik in het woon-werk verkeer te compenseren.
Stel dat Otto Normalverbraucher elke werkdag 100 km met 100 km/u (met het verbruik gesteld op 1:20) heen en weer pendelt naar de arbeid. Wat is het benodigde oppervlak van een koolzaadveld om daar zoveel zaad van te oogsten om vervangende bio-diesel van te kunnen maken?
Hij rijdt dan 5 dagen x 46 weken x 100 km = 23.000 km per jaar en verstookt dus 23.000 / 20 = 1.150 liter per jaar. Op een geschikte grond in een geschikt klimaat kan er per hectare ongeveer 1.300 liter biodiesel uit de koolzaad oogst gewonnen worden. Dus heeft de forens 1.150 / 1.300 = 0,9 ha nodig, een vierkante lap van 100 meter bij 90 meter.
Hoeveel van die daarbij geproduceerde diesel nodig is voor het ploegen, zaaien en de productie van kunstmest voor het verbouwen van die koolzaad laat ik even buiten beschouwing, of is er wellicht al in verdisconteerd. Ook de belasting die het bouwen en slopen van een auto op het milieu heeft voor deze en toekomstige generaties laat ik buiten beschouwing. Ook het feit dat naast biodiesel er plantendelen overblijven laat ik even buiten beschouwing.
En nu dezelfde som het fossiele brandstofverbruik van alleen de auto’s in Nederland. Jaarlijks wordt ongeveer 100 miljard auto kilometers gereden. Er is dan dus (bij 1:20) 100.000.000.000 / 20 = 5.000.000.000 liter diesel verbruikt. Om biodiesel te verbouwen is dan 5.000.000.000 / 1.300 = een kleine 4.000.000 ha nodig. Dat is 40.000 km2.
Dat is 40.000 / 460,05 = 87 Noordoostpolders. Of 40.000 / 3403 km² = 12 maal het oppervlak van de provincie Zuid-Holland, of ook wel 40.000 / 41.543 km² = ongeveer één Nederland.
Kortom zoals het nu gaat kon het al een tijdje echt niet meer. Maar de schijnbare ongevaarlijkheid en de gemakkelijkheid van fossiele brandstoffen vormen een verleiding die nog niemand die ik ken heeft kunnen weerstaan. Ook elektrische auto’s doen hier gewoon aan mee, aangezien ook het verbruik bij de productie en gebruik van de wagen niet neutraal is. Alternatieve technologieën zijn ook gevaarlijk, waterstof tast bijvoorbeeld de ozonlaag aan, of gaan de huidige energie honger niet dekken.
Mentaliteitsverandering
Er is volgens mij wel een oplossing, maar die bestaat voornamelijk uit een grondige mentaliteitsverandering. Een andere manier van gelukkig zijn en een intelligentere, meer integere manier om zorg te dragen voor onszelf en daarmee voor de toekomst van de kinderen. Hun aarde, hoe ze die erven, een aspect dat nog ondergeschikt is, bij de vaders en moeders beleidsmakers, bij grootouders en betrokken volk. De heilzame schaamte voor wangedrag en de gezonde weerzin en angst om verkeerd te doen leggen het af tegen de neiging naar behoeftebevrediging en schijnoplossingen van de korte termijn. Dat was niet altijd zo en hoeft ook niet zo te blijven, niet bij iedereen, niet bij uzelf… De huidige manier van doen is langzaam zo doorgegroeid zonder al te veel reflectie. Nu is een bewustere, alerte aandachtigere, ontspannener levensstijl geboden. Niet morgen al maar wel in het nu, als een oogmerk.
De bevrediging die een mens in het leven ondervindt ligt minder aan wat hij doet dan aan hoe hij het doet. Mindfulness, yoga en bezinning zijn niet voor niets al jaren opgang aan het maken. Tevredenheid is een mentaliteit die u u eigen kan maken. En als we tevredener, en misschien zelfs dankbaarder zijn voor wat er is, wat we hebben, krijgen, en wat ons toekomt, dan worden geld en hebbedingetjes minder relevant. Etymologiebank.nl meldt overigens dat het woord geld afstamt uit de oudere vorm ‘vergelding voor’ wat toen ook in positieve zin gebruikt werd.
De Boeddha prijst armoede niet voor een gewone burger. Maar het zijn sterke schouders die de weelde kunnen dragen. En we dreigen te bezwijken onder de last die met de klimaatdrift ons en de kleine mensen voor wie we hier zorg dragen en op de aarde afkomt. Als we minder tijd en inspanning hoeven te leveren voor ‘surrogaat’ geluk, dan hoeft er ook minder heen en weer gesjeesd te worden. In dit een vadem lange lichaam bevindt zich het hele universum, zegt de Boeddha (wat o.a. ontwaakte uit de droom/ nachtmerrie betekent). Al onze zintuig en mentale indrukken vinden binnen dit lijf plaats. Alle pijn en ook de weg naar het stoppen van die pijn is in deze levensvorm te vinden. Die weg is een vorm van inzet op het gebied van deugdzaamheid, mentale evenwichtigheid en luciditeit, die het achtvoudige pad genoemd wordt.
Als de levensomstandigheden voldoende zijn is het een mooi moment om die kwaliteiten eigen te maken. Het afzien van de overdaad die schaadt. Maar een utopie zal het nooit worden. Ik denk dat de calculerende burgers in deze laaggelegen streken, waarin de huizen letterlijk onder oceaanpeil staan, zullen streven naar nieuw oogmerk en daden.
Afsluitend. Van deze en gene zijde van de oceaan kunnen we leren dat de dames en heren politici het niet altijd snappen. Dus, waarom leiding aanvaarden of inspiratie opdoen bij deze op dat vlak misleide geesten? Waarom niet gewoon relaxter rijden? Met 90 km/u vliegt de tijd ook voorbij. Wellicht geeft kalm rijden u ook de ruimte om attent te zijn op het landschap en attent bij hoe u leeft en het leven is. Misschien ook ruimte om de gedachten te laten tenderen naar plannen om het heel goed met nog minder fossiele planten en algen te kunnen stellen. Zodat we niks hoeven uitleggen aan onze kleinkinderen. Verder is cruisen op bijvoorbeeld 90 km/u volkomen legaal, er is geen wettelijke minimumsnelheid op de autowegen, langzamer rijden is toegestaan mits u anderen niet hindert.
Onafhankelijk geluk
Soms lijkt het onmogelijk om een gevoel van welbehagen te ontwikkelen. Er is echter een geluk dat onafhankelijk is van de zintuigpleziertjes. Een goed getrainde geest kan de hebbelijkheid dat de aandacht om zich heen te grijpt in de zintuigwereld, naar de toekomst of verleden, om daar plezier of verdriet uit te peuren, overtreffen. Er is een geluk dat uit een diepere, vervullender en stabielere staat van zijn bestaat. De geest kan zo ontplooid worden dat het naar die stabielere vorm van welbevinden tendeert. Onderdrukken van legaal genot is in die ontwikkeling niet behulpzaam.
Geluk is voor iemand die uit goed vertrouwen in het boemerang effect van karma (zowel goed als slecht) deugdzaam leeft en met respect en liefde door de dag gaat een vanzelfsprekendheid. Geluk verlaat zo’n iemand niet, net zoals zijn schaduw hem niet verlaat.
De grote hulp bij het ontwikkelen van content zijn is met de aandacht in en bij het lichaam te blijven en de geest zoetjes aan, keer op keer, terug te voeren op het lijfelijke. Zodat de zintuigen rust krijgen, en de geest automatisch present is bij hoe het heden zich presenteert. Door tijdens het zitten alleen het zitten te ervaren, zazen. De druk en steun is te voelen bij alle steunvlakken van het lichaam met de grond.
Later kunt u aandacht geven aan het halen- en laten van de lucht, het ademhalen zoals die zich ongedwongen voordoet. De inademing-pauze-uitademing-pauze-inademing-pauze-meditatie is van een briljante eenvoud. Als hulpje kunt u bij inademen zacht ‘A’ denken, en bij de uitademen ‘B’. Dat ondersteunt bij koppelen van het snelle denken aan de rustige lichaamsbewegingen, waardoor het kalmeert. Aanbevolen in liggende houding. Maar ook prima te doen in de auto. Elke teug draagt ontstaan en vergaan in zich. Wist u trouwens dat het woord adem verwant is aan het Sanskriet atman, wat ziel in Sanskriet betekent? Wellicht zo toegedacht omdat ook als een mens zich nergens van bewust is, in diepe slaap, de atman er ongemerkt is.
De atman-, zelf- en ego-illusie vormt ook een basis onder al dit gejakker en gesloop aan deze biosfeer. De waan van belangrijkheid waart door de dag. Er is geen essentie van het zelf, psychologen komen zelf ook tot deze ervaring die ook de Boeddha ontdekte. Wat , zou er permanent zijn, of ultiem persoonlijke altijd aanwezig karakter. Het zelf-idee is als een hete luchtballon, het lijkt heel wat. Egoïsme permitteert zich ongerechtvaardigde toe-eigening, strijd, doodslag, diefstal en moord. Adam Smith kan er wel op hameren dat zelfzucht goed is, maar zijn moeder en vader verwachten niks en vroegen niks terug voor alle levensreddende dingen die ze deden zoals voeden, wassen en kleden die hem als boreling in leven hielden. Dat het niet werkt blijkt wel uit de gebakken wind die de CO2 -handel was. Wie in de waan is dat behoefte bevrediging en uitbreiding van zijn invloedssfeer het hoogste goed is, loopt niet eens in dezelfde richting als de historische Boeddha. De Boeddha bracht na zijn eigen lange weg naar een doorbraak in inzicht het begrip ‘welbegrepen eigenbelang’ op een onvergelijkbaar niveau.
Zelfs als het gouden munten regent,
Komt verlangen niet tot bevrediging.
“Begeerte brengt lijden en een beetje genot” —
Aldus weten de wijzen.
Dhammapada stukje 186
Zo, met wijsheid, voortbewegen door het leven is goed en zelfs soms gelukzalig. Gas terug nemen is een kosteloze, kostenbesparende, en goed onderlegde stap op het pad naar een minder zware belasting van uzelf en de aarde zoals die nu bestaat. U maakt minder herrie op lagere snelheid, voorkomt er misschien een ongeluk mee en doet al iets minder mee aan de afbraak van de toekomst in deze polders. Onze voorouders wisten het al ‘zachtjes aan dan breekt het lijntje niet’.
Waakzame observatie van het lijf is (ook in de auto) een omgang met de werkelijkheid die onmisbaar is voor het inzicht in het samenspel tussen lichaam en geest. Het brengt u een stap verder op het deugdelijke en voortreffelijke achtvoudige pad dat de Ontwaakte zo’n 2.517 jaar geleden herontdekte. Het verminder de emotionele pijn. Hoe meer het (in)zicht in de condities verhelderd, hoe lichter het voortgaan is op het pad van wijsheid. Als kameraad Hein ooit zijn knokkelige hand op uw schouder gaat leggen, is het over. Maar ja, eigenlijk is elk moment al een moment later over. Maar de kracht en richting van onze daden beïnvloed die latere momenten. Wat zou ons, u en ik, druk maken, wanneer we de volmaakte pretentieloosheid verworven hebben?
Bronnen:
Biodiesel opbrengst per ha.: https://nl.wikipedia.org/wiki/Koolzaad
Jaar kilometrages per landvervoer soort in Nederland: https://www.kimnet.nl/binaries/kimnet/documenten/presentaties/2014/9/24/automobiliteit-in-nederland-onder-de-loep/automobiliteit-in-nederland-onder-de-loep.pdf
Gemiddeld bruto uurloon: https://www.loonwijzer.nl/home/nieuws/loonwijzer-nieuws/nederland-voor-tweede-jaar-op-rij-stabiel-uurloon-07-04-2016
Dieselprijs: http://www.brandstof-zoeker.nl/Noord-Holland/Purmerend/
Een periodiek systeem in het voor ons zo koddig aandoende Afrikaans: http://www.ptable.com/?lang=af Koolstof en Silicium staan in hetzelfde rijtje en delen fysische en chemische eigenschappen. Zonder CO2 in de atmosfeer zou de aarde overigens onaangenaam koud zijn.
Meer over onze vriend kooldioxide: https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_dioxide#In_Earth.27s_atmosphere
De Boeddha: http://www.suttas.net/suttas/khuddaka-nikaya/dhammapada/14-buddhavagga.php
Ing. Arjan Schrier studeerde aan de Hogere Laboratorium Opleiding Amsterdam en specialiseerde zich in de milieuecologie. In 2017 trad hij 9 maanden lang in in de boeddhistische monnikenorde, en verbleef daartoe in Purmerend, Duitsland en Azië.
