Wetenschappers, zoals de beroemde natuurkundige Carlo Rovelli en filosoof en vertaler Jay Garfield delen hun fascinatie voor de boeddhistische wijsheid van Nagarjuna en zijn blik op de werkelijkheid. Deze Indiase filosoof stelde dat de wereld geen vaste eigenschappen heeft en dat alles pas betekenis krijgt in relatie tot iets anders, bijvoorbeeld pas in onze waarneming.
Nagarjuna
Boeddhistische Blik – ‘De Werkelijkheid Bestaat Niet’
Wetenschappers, zoals de beroemde natuurkundige Carlo Rovelli en filosoof en vertaler Jay Garfield delen hun fascinatie voor de boeddhistische wijsheid van Nagarjuna en zijn blik op de werkelijkheid. Deze Indiase filosoof stelde dat de wereld geen vaste eigenschappen heeft en dat alles pas betekenis krijgt in relatie tot iets anders, bijvoorbeeld pas in onze waarneming.
Afscheid van de Boeddha is niet nodig
De democratisering van de Dharma gaf, eeuwen na de dood van de historische Boeddha, de stoot tot Mahayana, van oorsprong een beweging binnen het ‘oude’ boeddhisme die de beeldtaal van het religieuze voorstellingsvermogen vernieuwde. Ergens in de latere doorontwikkeling van Mahayana is men zich, helaas, tegen dat oude boeddhisme gaan afzetten. Dat houdt mede verband met de culturen waarin het boeddhisme landde, maar het blijft jammer dat het onderscheid zich in de hoofden van mensen nu heeft voortgezet. Alsof bodhisattva’s superieur zouden zijn aan arhats.
Lof der zekerheid
De middenweg is voor iedereen toegankelijk. We moeten niet wachten tot we doodgaan om dood te gaan. Kijk naar onze meditatiepraktijk. We gaan zitten met een milde open aandacht. We sluiten niets uit, we houden niets vast, we weten niet wat er gaat komen. Soms is er rust en vrede, soms vliegt de angst ons aan. Het hoort er allemaal bij. Er is niets om ons aan vast te klampen, geen iets en geen niets. We doen het gewoon, van moment tot moment, van adem tot adem. Sommige boeddhistische tradities definiëren zichzelf als een voorbereiding op de dood. Maar onze praktijk is in de eerste plaats leven, leven de maalstroom, in de middenweg tussen illusie en desillusie.
De nieuwe Nederlandse Nāgārjuna
Sinds kort is er een nieuwe vertaling uit van de Mūlamadhyamakakārikā, getiteld “De Basisverzen van het middenpad’. Michel Leezenberg heeft zijn best gedaan om er een betrouwbare vertaling van te maken. Dit is niet gemakkelijk, want het is een moeilijk tekst, de Basisverzen zijn geschreven in een strikt metrum van twee keer acht lettergrepen per regel en twee regels per vers. Het is vaak moeilijk te zien of een bepaald woord nu bewust gekozen is of vanwege het metrum.
Waarom wachten?
Als ik langs het strand wandel ervaar ik het strand. En op een zonnige zomerdag ervaar ik het strand anders dan bij stormweer. Mijn ervaring gaat over het strand, de zee, het weer … Maar ik kan een paniekervaring hebben, of een extatische ervaring, of een veranderde bewustzijnstoestand onder invloed van een of andere scheikundige substantie. Dan gaat het over de ervaring op zich.
Mediteren tegen aardbevingen
Jaren geleden, aan het eind van een 8-weken mindfulness training in het ziekenhuis, merkte een van de deelnemers op dat hij sinds het volgen van de training geen spin meer kon doodslaan. Ik was verbaasd en tegelijk helemaal niet verbaasd.
Grondeloosheid
Het is de simpele vaststelling dat er geen zekerheden zijn. Er is geen zekerheid dat ik morgen nog leef. De kans bestaat dat ik al dood ben als deze tekst jou bereikt. Ik ken geen enkele andere leer die grondeloosheid op die manier als uitgangspunt neemt in plaats van het te verbloemen. Maar maak je geen zorgen. McMahan maakt in het eerste deel van zijn artikel duidelijk, dat het boeddhisme, voor wie dat wil, genoeg grond biedt om op te staan.
Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte
Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.
Boekbespreking- De lach van de Boeddha. Een ontmoeting met de boeddhistische filosofie
Vandepitte gooit zijn lezers al snel in het diepe met zijn uiteenzetting over de leegte. Hij geeft daarbij een eigen interpretatie, die enigszins afwijkt van de boeddhistische teksten.
Boekbespreking – Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hume.
De rede kan ons tot overtuigingen leiden of laten twijfelen, maar alleen gevoelens zetten ons volgens Hume aan tot daden. Hume onderscheidt primaire indrukken en secondaire. Gevoelens zijn secondaire indrukken, want ze zijn als het ware een reactie op primaire indrukken, zoals pijn of genot.
Op een waarheid kun je niet lopen
Sartre schreef in ‘Over het existentialsime’: de mens is vrijheid en hij wordt wat hij van zichzelf maakt. De leegte is het einde van alle gevangenschap en beperkingen, in de menigte willen zijn, alles altijd net als alle anderen willen doen, is de oorsprong ervan.
Nāgārjuna en het mahāyāna
Het boeddhisme is anders dan het christendom, het hindoeïsme of de islam. Dit zijn godsdiensten die een soort reclameteksten hebben voortgebracht, teksten die statig en nadrukkelijk steeds opnieuw moeten worden herhaald, die onvoorwaardelijk moeten worden geloofd en die een elite aan de macht houden. Het boeddhisme heeft in wezen alleen handleidingen voortgebracht, teksten die bedoeld zijn om steeds opnieuw te worden getest en bekritiseerd, zodat ze met de eeuwen aan kracht winnen.
Boekbespreking – Zen en de gretige vogels
Wat is dan die mysterieuze ervaring van zen? Het is een bewustzijn dat er in potentie bij iedereen al is, hoewel het nog niet bewust is van zichzelf. Merton vindt echter dat een ware preek een beroep doet op de metafysische intuïtie van de grond van het bestaan. Dit is de reden dat zen samen kan gaan met het christendom: de preek legt uit, de zenmeester wijst aan. Zenmeesters leggen volgens hem niets uit, hun uitspraken zijn als het rinkelen van een wekker.
Kwantum en leegte 4 en slot – De blik vanuit de leegte
Een gedachte maakt zijn eigen betekenis in samenhang met andere gedachten. Daar is leegte voor nodig. Niemand weet van tevoren wat hij of zij het volgende moment zal denken.
Kwantumfysica en leegte I – Van niets en generlei waarde
Het gebeurt vaak tijdens een gesprek op een verjaardagspartijtje of in de kroeg dat iemand enthousiast over de kwantumfysica begint. De anderen luisteren dan ademloos toe, maar het gesprek eindigt meestal in een diepe stilte. En dan schenk je nog maar eens in.
Boeddhistische doeners en denkers (49) – leeg van vervulling
Peter de Laat: ‘Ik heb de tijd, ik ben de tijd. En pas zonder die tijd zal het openbaren.
Tot die tijd probeer ik onze fysieke wereld met mijn hart te beleven.’
Edel Maex: Lof der onzekerheid
De middenweg is voor iedereen toegankelijk. We moeten niet wachten tot we doodgaan om dood te gaan. Kijk naar onze meditatiepraktijk. We gaan zitten met een milde open aandacht. We sluiten niets uit, we houden niets vast, we weten niet wat er gaat komen. Soms is er rust en vrede, soms vliegt de angst ons aan.
Boeddhisme en wetenschap
Er wordt de laatste tijd veel gesproken over depressie of neerslachtigheid. Dit is een groot probleem, veel mensen worden tegenwoordig neerslachtig doordat ze vaker thuis zitten en elkaar minder vaak ontmoeten. Je kunt echter niet zeggen dat thuis zitten automatisch neerslachtigheid veroorzaakt. Er zijn altijd veel mensen geweest, ook veel boeddhisten, die de eenzaamheid opzochten en daar juist erg vrolijk van werden.
Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))
Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.
Waarheid
Wat is waarheid? Nu ik deze woorden heb geschreven zie ik in gedachten al een hoop lezers wegklikken denkende: daar heb je die filosoof weer! Filosofen zeuren immers altijd over dingen die iedereen al vanzelfsprekend vindt?
Boeken – Ecodharma Buddhist Teachings for the Precipice
Gijs Mushin van Gaans: ‘Vanwege de thematiek is het geen gemakkelijk boek geworden. Vooral het eerste hoofdstuk ervaarde ik als confronterend. Loy bespreekt hier meerdere voorbeelden van hoe het menselijke ingrijpen onze natuurlijke wereld heeft vernietigd.’
Het boeddhisme en religie
Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.
Nāgārjuna’s adviezen over politiek aan de koning
Een ideale wereld heeft geen boeddhistische ethische principes nodig. Lijden behoort tot deze wereld, maar onwetendheid, hebzucht en haat voegen leed toe. Dit is niet het hele verhaal, omdat er een remedie is. Nāgārjuna beseft in zijn Precious Garland dat in het dagelijks leven de boeddhadharma werk in uitvoering is, met risico’s en vooral voor koningen.
