Veranderlijkheid maakt ons bang, niets blijft zoals het is. Onze angst is de wolf. De boze wereld die onze huisjes niet alleen omver kan blazen maar subtiel langs onze kieren en constructiefoutjes kan binnendringen. Onze geest bezweert pijn en angst met opvattingen en oplossingen die we aandikken tot ze solide lijken als steen. Daardoor staat er een muur tussen ons en de naakte realiteit. Achter de muur is het veilig maar ook eenzaam, vervreemdend. We voelen vaag aan dat er iets niet klopt. De breuk in onze geest isoleert ons van de stromende natuur. En ons isolement maakt ons opnieuw bang. De wolf sluipt niet alleen buiten rond maar zit in ons en huilt in onze dromen.
ego
Grote geest
Een Zenmonnik omschrijft de verhouding tussen ego en Boeddha-bewustzijn simpelweg als ‘kleine geest’ tot ‘Grote geest’. Een Zuiverlandmonnik noemt het de verhouding tussen mij als onwetende dwaas tot het land van de Boeddha’s. Een Tibetaanse monnik spreekt van mijn menselijke geest en de ‘oergeest’.
Je plek in de wereld en de ontwikkeling van je Ego
In alle religies zoeken mensen naar “heil”, naar Heelheid. Geen wonder als je bedenkt dat er in het leven veel stuk gaat. Wanneer er iets ergs gebeurd is, kun je er kapot van zijn en je kunt verscheurd worden door verdriet en jezelf kwijt zijn. Veel van wat we doen is er op gericht Heelheid te ervaren. Of op z’n minst om de pijn te verdoven die uit diep gevoelde gespletenheid voort komt.
Gevoelens: soms pijnlijk, nooit negatief
Veel mensen zouden er een fortuin voor over hebben om hun angst als een kwaadaardige tumor te laten verwijderen. Angst voor spreken in het openbaar, podiumangst, angst om voor jezelf op te komen bij een conflictsituatie, angst om in de steek gelaten te worden, angst voor intimiteit, angst voor de angst en ga maar door. Deze wens geldt ook voor vele andere pijnlijke gevoelens, die vaak als negatief beleefd worden.
-In-de-wereld-zijn of- Ik-en-de-wereld, twee verschillende levenshoudingen.
De meeste mensen in Nederland weten dat ze voldoende te eten hebben, dat hun wereld relatief veilig is en dat er mensen zijn waarmee ze zich verbonden kunnen voelen. We hoeven deze fundamentele behoeften in het algemeen niet te bevechten. Deze situatie geldt helaas lang niet voor iedereen.
Hoe kan ik aan mezelf werken als ik geen zelf heb?
Boeddha zei iets dat verontrustend lijkt: geboren worden als mens is uiterst zeldzaam. Het is veel waarschijnlijker om geboren te worden in het dierenrijk, dat hij het rijk van de hongerige geesten noemde, of: de hel. In de hel is geen mededogen, ieder leeft op instinct, vecht voor zijn overleven. In de hel is er geen leer over bevrijding.
Kijken door de ogen van de Boeddha
Ik zeg altijd: als je een vlinder wilt zijn zal je toch eerst door het stof moeten kruipen. Er bestaat geen vlinder naast de rups. Er zijn mensen die geloven in een innerlijke boeddha maar dat is volstrekte onzin. Je hebt geen twee geesten. De ene in de knoop met zichzelf en de andere vrij.
Ego, bron van alle lijden
‘Het ego is de bron van al het lijden. We moeten het ego overwinnen, laten afsterven of doden. Pas als we egoloos zijn geworden, kunnen we gelukkig, wijs en vredig zijn.’ Is dat ook zo?
Zijn
Nirvana betekent het uitblussen van het zelf. Maar hoe kun je je eigen aanwezigheid uitblussen? Dan moet het iets zijn in de mens. Iets psychologisch, lijkt mij. Het zogenaamde ego, dat van ons onmensen maakt of zogenaamde helden. Hoe kunnen we het ego het beste aanpakken?
Advaita nader bekeken
Ik ben simpelweg wat is en dat is wat ik waarneem: de waarnemer is het waargenomene. Alleen dan, en alleen dan verdwijnt het innerlijk conflict van: ik-en-mezelf. Alleen dan zal er sprake zijn van keuzeloos gewaarzijn: waarin alles en niets een rol speelt. Dit noem ik dan: volledige non-dualiteit.
Jouw instrument (2)
Onder egoïstisch gebruik versta ik ieder gebruik waarbij genot en behoeftebevrediging voorop staat. Daar staat een totaal ander gebruik van het lichaam tegenover: dienstbaarheid. Het komt daarbij niet zozeer aan op spierkracht, seksuele hoogstandjes of uiterlijke schoonheid, maar op het zichtbaar laten worden van mentale kracht, geestelijke vruchtbaarheid en innerlijke schoonheid. Het krachtcentrum levert dan niet zozeer brandstof voor het laten rollen van spierbundels maar meer voor het laten schijnen van licht. In overdrachtelijke zin.
Bestaat het ego? En wat is het dan?
In mijn ogen ben je alles, dus ook iedere hersenschim. Maar je kunt wel onderscheid hebben, zoals je het verschil behoort te weten tussen een broodje poep en een broodje gezond.
Nathan – Leven in vrijheid
De schrijver hier is geen filosoof of een volgeling van een bepaalde godsdienst. Maar ik denk wel degelijk na en heb ook een zeker geloof in mijn leven, als ik bijvoorbeeld naar de bakker ga en geloof dat deze open is (misschien is de bakker die dag en uur wel toevallig dicht door omstandigheden, nietwaar?). Zonder geloof zou ik mijn deur niet uitgaan.
Ksaf – Vertrouwen en overgave
Ik heb zelf ook lang geloofd dat de prijs voor het gaan van mijn eigen weg eenzaamheid was. Tot ik leerde dat een paar goede vrienden genoeg zijn om zowel authentiek te zijn als me verbonden te voelen. Soms, als mijn verstand en gewoonten niet meer tegenpruttelen, merk ik tot mijn verbazing dat ik me zomaar kan overgeven. Niet alleen maar spontaan, zoals bij een kind, of bij de paar mensen die ik vertrouw, maar ook aan mensen en situaties die ik niet in de hand heb. Soms wordt je bedrogen, maar veel vaker blijken mensen goed te willen doen.
De oplossing van de misverstanden rond het ego, het zelf en het begrip identificatie
In vrijwel alle spirituele tradities wordt onderwezen dat wil men zijn ware zelf realiseren, of wil men God realiseren, of wil men ontwaken, wil men verlicht of zelfgerealiseerd worden, het ego moet verdwijnen. Overal wordt beweerd dat het ego de bron is van alle lijden en dat het daarom moet verdwijnen, het moet sterven, ofwel men hoort in te zien dat het ego in werkelijkheid niet bestaat, of dat het een illusie is die we moeten doorzien.
Waar is het ego van mijn vader gebleven – geworteld zijn
Een lezer vroeg me na het lezen van mijn vorige columns over het dementeren en de dood van mijn vader welke boeddhistische visies er zijn op het geheugen. Er is opvallend weinig gezegd of geschreven over ons ‘gewone’ geheugen, terwijl de westerse psychologie daar zeer veel theorieën over formuleert. Binnen het boeddhisme is het geheugen, net als andere psychische functies gewoon één van de vele middelen om al dan niet een dieper of breder bewustzijn te ontwikkelen.
Guy – Ontwaken (1)
Het ‘ik’ is de illusie die dukkha veroorzaakt. Het is de begoocheling die de werkelijkheid verduistert.
Hoe knip je de verlichting aan? (2) – Streven naar verlichting heeft geen zin
Diep inzicht, wijsheid, verlichting bereiken: welk woord we ook gebruiken, er zal een werkwoord bij moeten staan. Het vraagt een inspanning en vooral: het vraagt de moed om je in te spannen zonder doel en zonder de kinderlijke behoefte aan beloning. De inspanning om wakker te blijven is het doel, het wakker zijn is de beloning.
Discriminerend denken
Het ik-besef is als een ruit van matglas die tussen ons en de realiteit staat.
De ogen van Ramana Maharshi, Wolter Keers en Jean Klein
Zijn ogen de spiegels van het Zelf of is het Zelf de spiegel van het ego?
Edel – Het wegvallen van het zelf
Er rest mij niets anders dan mijn eigen integriteit. Misschien is er iets wat zij hebben wat ik nog niet heb, maar als ik naar hen kijk stel ik mij de vraag: ‘Wil ik zo worden, wil ik zelf op deze manier met mensen omgaan?’ En dan roept alles in mij: ‘Zo wil ik nooit zijn. Als dat verlichting is, laat mij dan voor altijd een onverlichte dwaas blijven.’
“Echte innerlijke vrijheid is vrijheid van angst en van hoop”
Op het toilet hier hangt de tekst: ‘Relax, nothing is under control’. En een vriendin van mij zegt, als ik eens bang of onzeker ben, altijd deze troostrijke zin tegen me: ‘Alleen wie dood is, is buiten levensgevaar!’ Humor helpt ook enorm bij angst en onzekerheid.
Ksaf – De drie biggetjes van het ego
We cultiveren ons ego als biggetjes die de bijna goddelijke macht hebben om onbetrouwbare wolven in een dierentuin te kunnen zetten. Alles is onder controle. Zonder wolven leven we in een roze en lichtblauwe sprookjeswereld, zonder andere kleuren, afgesneden van de buitenlucht.
Dick – Zen is opendoen
Gewoonlijk worden we heen en weer geslingerd tussen de twijfel van ons ego en de Grote twijfel van dat grotere bewustzijn. Maar wonderlijk genoeg kan het waarnemen van dit proces tot rust leiden. Als je leert alles wat er in je opkomt (twijfel, wanhoop, angst, woede, verdriet, jaloezie, genegenheid, mededogen, betrokkenheid, liefde etc. etc.) volledig te aanvaarden zoals het is, resteert vertrouwen dat gevoed wordt door het besef van niet-weten. Dan kan je doen wat je te doen hebt.
