De autoriteiten van het boeddhistische Birma (Myanmar) zouden onmiddellijk moeten overgaan tot het beperken van de verspreiding van het COVID-19-virus door de bevolking van de overbevolkte en onhygiënische gevangenissen van het land te verminderen, stelt Human Rights Watch (HRW). Birma bevestigde zijn eerste COVID-19-gerelateerde dode op 31 maart 2020.
Het gevangenissysteem van Birma, dat bestaat uit 46 gevangenissen en 50 werkkampen in het hele land, telt naar schatting 92.000 gevangenen, maar heeft een officiële capaciteit van slechts 66.000. Ongeveer 15 procent van de gevangenispopulatie bestaat uit gedetineerden die op een proces wachten. De slechte infrastructuur van de gezondheidszorg in Birma is, samen met andere openbare diensten, slecht uitgerust om een uitbraak van het coronavirus onder de bevolking aan te pakken, laat staan in overvolle gevangenissen. Er zijn slechts 30 artsen en 80 verpleegkundigen werkzaam in het hele gevangeniswezen, volgens de rapporten van de Assistance Association for Political Prisoners (AAPP Birma).
“Gevangenen in Birma’s verschrikkelijk overvolle en onhygiënische gevangenissen en werkkampen worden in de beste tijden geconfronteerd met gezondheidsrisico’s, en de gevangenisautoriteiten zijn slecht uitgerust om degenen die ziek worden met COVID-19 te behandelen,” zegt Brad Adams, directeur Azië. “De autoriteiten moeten onmiddellijk handelen om een volledig voorspelbare gezondheidsramp te voorkomen.”
De autoriteiten van Birma moeten mensen die ten onrechte of willekeurig werden vastgehouden, onmiddellijk vrijlaten, vindt HRW. Dit geldt ook voor mensen die willekeurig voor langere tijd zonder aanklacht of proces worden vastgehouden en voor politieke gevangenen, journalisten en activisten. Birma heeft 74 politieke gevangenen die een straf uitzitten en nog eens 139 gedetineerden die worden vastgehouden terwijl ze worden berecht op basis van een politiek gemotiveerde aanklacht, volgens de Assistance Association. De autoriteiten moeten ook degenen die zich in voorlopige hechtenis bevinden voor minder ernstige vergrijpen vrijlaten.
De autoriteiten zouden alternatieven voor detentie moeten overwegen voor gevangenen met onderliggende gezondheidsomstandigheden, oudere gevangenen, mensen met een handicap die een groter risico op besmetting met zich meebrengen, kinderen, laaggeplaatste en andere niet-gewelddadige delinquenten, en mensen die het grootste deel van hun straf hebben uitgezeten. Ongeveer de helft van de gevangenispopulatie zit in de gevangenis voor drugsgerelateerde misdrijven, een percentage dat in Kachin en de noordelijke Shan-staten tot 80 procent kan oplopen. Volgens de Assistance Association zijn de meeste druggerelateerde aanklachten “gericht tegen druggebruikers en kleinschalige dealers en is het zeldzaam dat grootschalige drughandelaars worden gearresteerd of gevangen gezet”.
“De autoriteiten van Birma moeten degenen die niet gevangen hadden moeten worden gezet, inclusief critici van de regering, onmiddellijk vrijlaten”, zegt Adams. “Veroordeelde gevangenen die het grootste risico lopen om ernstig ziek te worden als ze COVID-19 krijgen, moeten speciale aandacht krijgen voor alternatieven voor detentie.”
Birma’s grootste detentiecentrum, de Insein gevangenis in Yangon, barst uit de voegen en heeft een meer dan dubbele capaciteit, zo meldt de Assistance Association. Hun rapport van 2018 schat dat de gevangenis, gebouwd voor 5.000 mensen, in februari 2018 12.392 gevangenen vasthield. Gevangenen in de gevangenis van Insein beschrijven het slapen als “schouder aan schouder op de grond”, zo meldt het tijdschrift Frontier Myanmar.
In gevangenissen elders in Birma, zoals in Myingyan in de regio Mandalay, zitten bijna drie keer zo veel mensen vast als hun capaciteit toestaat – zeker 2800 mensen in een gevangenis die voor 1000 mensen was gebouwd. “De capaciteit van de gevangenissen in de 93 gevangenissen en de gevangeniskampen is 66.000, waardoor de overbevolking in het hele land meer dan 139 procent bedraagt”, aldus het bovengenoemde rapport van de Assistance Association van 2018.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken van Birma heeft geprobeerd maatregelen te ontwikkelen om het risico van een uitbraak van het coronavirus in de gevangenissen te beperken, maar de inspanningen zijn zeer ontoereikend geweest, onder meer door het bevorderen van verkeerde informatie over de manier waarop de verspreiding van de ziekte kan worden voorkomen. De vrouw van een gevangene in de Insein-gevangenis vertelde Frontier Myanmar dat de maatregelen beperkt waren tot het wassen van de handen en het verstrekken van gemberwater, een valse preventieclaim die in de sociale media circuleerde en die werd opgenomen in de richtlijnen van het gevangeniswezen. Ze zei: “De gevangenisautoriteiten vertelden mijn man dat gemberwater hem kan beschermen tegen het coronavirus, dus hij wil het de hele tijd drinken. Hij vertelde me zelfs dat ik het moest drinken.”
De ontheemde bevolking van het land loopt ook een groot risico omdat naar schatting 350.000 mensen vastzitten in overvolle kampen met onvoldoende voedsel, schoon water, sanitair materiaal en gezondheidszorg. Etnische Rohingya-moslims, die in feite het burgerschap wordt ontzegd en geen bewegingsvrijheid hebben, worden regelmatig gearresteerd voor een poging om te ontsnappen aan de erbarmelijke omstandigheden in de staat Rakhine, waar gewoonlijk een gevangenisstraf van twee jaar op staat. De Verenigde Naties schatten dat 3.000 Rohingya worden vastgehouden voor reisovertredingen. De autoriteiten moeten de volwassenen en kinderen van Rohingya die gevangen zitten omdat ze hun toevlucht hebben gezocht tot vervolging en willekeurige opsluiting in de staat Rakhine, vrijlaten.
De hoge VN-commissaris voor de mensenrechten, Michelle Bachelet, riep op 25 maart alle regeringen op om “snel te werken aan het verminderen van het aantal mensen in detentie” om het risico te beperken dat COVID-19 “door dergelijke … uiterst kwetsbare bevolkingsgroepen heen schiet”. Specifiek de Birmese regering zou voor deze groepen, ouderen, zwangere vrouwen, mensen met longziekten en dergelijke, alternatieven voor detentie moeten overwegen:
De Birmese overheid heeft de verantwoordelijkheid om gedetineerden die niet worden vrijgelaten, te beschermen en medisch te behandelen. De autoriteiten moeten uitgebreide plannen opstellen om een uitbraak van COVID-19 te voorkomen en te bestrijden in detentiefaciliteiten die niet afhankelijk zijn van eenvoudige lockdowns, maar maatregelen bieden om de fysieke en mentale gezondheid van de gedetineerden te beschermen. De gevangenissen moeten de gedetineerden en het personeel beschermen en tegelijkertijd de gedetineerden toegang geven tot familie en juridisch advies.
