Iemand zei ooit tegen me: ‘Je moet de liefde volgen die in je is.’ Het is inmiddels lang geleden, maar ik ben die woorden nooit vergeten. Dat ze voor mij heel belangrijk zijn, voelde ik aan, maar ik bleek vaak onmachtig om ze in mijn dagelijks handelen tot uiting te brengen. Vaak schuift er iets voor, namelijk de een of andere vorm eigenbelang.

Als een van mijn kinderen iets had gezegd of gedaan waarvan ik vond dat het niet kon, gebeurde het wel dat ik daar verontwaardigd, boos, moralistisch of leerstellig op reageerde, of dat ik me op mijn ouderlijke macht beriep omdat ik vond dat ik gelijk had. En mijn onvoorwaardelijke liefde voor hen raakte ondergesneeuwd. Was de liefde op die momenten leidraad gebleven, dan waren mijn toon en woorden anders geweest, dan had ik hen open aan kunnen horen.

Love is universal, Graffiti, Gent, ©RH

Toen mijn vrouw interesses ging volgen die niet de mijne waren, stelde ik mij soms heel afstandelijk op, ongeïnteresseerd. Ik was bang voor de mogelijkheid haar te verliezen en sloot me af, ging uit contact. En mijn liefde voor haar sneeuwde onder. Was ik op die momenten in contact gebleven, dan had ik haar mijn angst en verdriet kunnen vertellen. Dan waren we in gesprek gebleven – zonder garantie op een goede afloop – maar liefde was de leidraad gebleven.

De ik–gerichte gedachten en gevoelens waarmee een mens zich identificeert, maken dat je jezelf inkapselt. Vanaf dan kun je niet meer open kijken en luisteren en wordt alles gefilterd door de persoonlijke geconditioneerdheid. Het gaat ten koste van de liefde en heeft een prijs. Een hoge prijs soms. Leven is leren.

De liefde is niet alleen maar zoetsappig. De liefde kan ook snijdend zijn. Snijdend, maar niet gemeen. Zij is er nooit op uit de ander te kwetsen. Liefde is direct contact met de levende werkelijkheid die ons doordringt.

De voortdurend uitstromende werkelijkheid die vooraf gaat aan de verkleving aan– en verstrengeling van belangen, is liefde; zuiver, puur, ongedeeld, aandachtig, pulserend. Geen emotie, maar een staat van zijn, voortdurend in verandering en altijd dezelfde.

Bitterzoet is de liefde. Niet felrood, maar eerder donkerpaars. Al het lijden is in de liefde opgenomen. Er is geen leed buiten de liefde – kan er iets buiten de werkelijkheid bestaan? Verdriet bevindt zich in de liefde, pijn bevindt zich in de liefde, boosheid, jaloezie. En natuurlijk ook vreugde, geluk, plezier, verliefdheid, maar bij deze positieve gevoelens stellen wij ons bijna nooit de vraag ‘Waarom? Waarom ik?’

Dit alles bevindt zich in de liefde, niet als stukjes hazelnoot in chocola, maar als siroop in water, dat zich na het roeren volledig heeft vermengd. Niemand die de siroop nog uit het water kan halen, of andersom. Zo bevat de liefde alle facetten van het leven. Liefde is werkelijkheid. Ook als het ontbreken van de liefde als de diepste, zwartste werkelijkheid aanvoelt. Ook dan is de altijd schenkende liefde de bron en de stroom waarin de afgrond opdoemt.