Van zinnenwielen en wielzinnen.
Eerder in deze serie maakte je kennis met twee procedurele definities van verlichting: eentje in de programmeertaal BASIC en eentje in APL. Hieronder hetzelfde verhaal in draaitaal.
Wat is een wielzin?
Een wielzin is een zin die begint en eindigt met dezelfde woorden:
‘Het denken doorzien door het denken.’
‘Niet geloven in niet geloven.’
‘Niet weten van niet weten.’
Buigen we zo’n zin terug op zichzelf en hakken we de staart eraf, dan ontstaat er een zinnenwiel.
Wat is een zinnenwiel?
Een zinnenwiel is een taalautomaat die een oneindig aantal gelijkvormige zinnen voortbrengt.
Een slinger aan het zinnenwiel ‘niet weten van’ levert (na weglating van het overbodige voorzetsel aan het eind) de volgende wielzinnen op:
Niet weten.
Niet weten van niet weten.
Niet weten van ‘niet weten van niet weten’.
Niet weten van ‘niet weten van ‘niet weten van niet weten”.
…
Verlichting als niet weten
Verlichting kun je definiëren als de conjunctie van wielzinnen voortgebracht door het zinnenwiel ‘niet weten van’:
Verlichting is
niet weten
en
niet weten van niet weten
en
niet weten van ‘niet weten van niet weten’
en
niet weten van ‘niet weten van ‘niet weten van niet weten”
…
Verlichting als niet geloven
Je kunt verlichting ook definiëren als de conjunctie van wielzinnen voortgebracht door het zinnenwiel ‘niet geloven in’:
Verlichting is
niet geloven
en
niet geloven in niet geloven
en
niet geloven in ‘niet geloven in niet geloven’
en
niet geloven in ‘niet geloven in ‘niet geloven in niet geloven”
…
Verlichting als denken doorzien
Je kunt verlichting ook definiëren als de conjunctie van wielzinnen voortgebracht door het zinnenwiel ‘het denken doorzien door’:
Verlichting is
het denken
en
het denken doorzien door het denken
en
‘het denken doorzien door het denken’ doorzien door het denken
en
”het denken doorzien door het denken’ doorzien door het denken’ doorzien door het denken
…
Lege definities
Is het je opgevallen dat iedere zin in elk van de drie definities wordt herroepen door de voorafgaande zin? De enige zin die overeind blijft is de laatste.
Maar een oneindige reeks kent geen laatste zin, er is er altijd nog een. Uiteindelijk blijft er dus geen zin overeind. In de limiet wordt hier niets gezegd.
Meer heb ik over verlichting niet te zeggen. Wat ik er ook over heb gezegd en nog zal zeggen.
