• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Niet-weten is blues

Niet-weten is blues

30 maart 2020 door Hans van Dam

‘Natuurlijk is er best iets te vinden over niet-weten, maar het is me allemaal te hoog van de toren, te zondags, te plechtig, te zalvend, te geleerd, te zweverig, te gelikt, te braaf, te lief, te zacht, te zoet – te roze.’

Ik zocht me rot en vond…

In een brief van 20 oktober 1936 aan zijn dochter Scottie schrijft de Amerikaanse auteur van The Great Gatsby, F. Scott Fitzgerald (1896-1940):

‘Als je iets te zeggen hebt, iets dat naar jouw gevoel nog door niemand echt gezegd is, moet je het zo wanhopig graag willen zeggen dat je een manier vindt die nog niemand vóór jou gevonden heeft.’*

* ‘If you have anything to say, anything you feel nobody has ever said before, you have got to feel it so desperately that you will find some way to say it that nobody has ever found before.’

Dat was zo ongeveer de situatie waarin ik me bevond aan het eind van het eerste decennium toen ik over niet-weten begon te schrijven en mijn eerste website over dit oude hangijzer lanceerde.

Op dat moment wist ik van binnenuit hoe het voelde en wat het inhield – niemand kon me daarover nog iets wijsmaken – maar verder had ik geen idee wat me overkomen was.

Daarom zocht ik naar getuigenissen van mensen die hun denken op dezelfde manier onderuit hadden zien gaan als ik.

Ik zocht naar zielsverwanten, metgezellen, wapenbroeders, bluesbroeders, lotgenoten, speelgenoten, reisgenoten of hoe je ons ook noemen wil.

Ik zocht naar literatuur die mijn ontsteltenis adequaat verwoordde.

Ik zocht me rot en vond – niets.

Kill your darlings

Natuurlijk was er best iets te vinden over niet-weten, maar het was me allemaal te hoog van de toren, te zondags, te plechtig, te zalvend, te geleerd, te zweverig, te gelikt, te braaf, te lief, te zacht, te zoet – te roze.

Het was me niet bruut genoeg, niet banaal genoeg, niet bezopen genoeg, niet bezeten genoeg, niet bitter genoeg – niet blauw genoeg.

De meeste auteurs, en de meeste briefschrijvers, rekenden netjes af met andermans ideeën, dat wel, maar nooit eens met die van henzelf.

Alsof hun eigen gedachten boven verdenking stonden en zij zelf diplomatieke onschendbaarheid genoten.

Hun vooronderstellingen hielden ze angstvallig onder tafel, uit het zicht, buiten schot.

Terwijl het er in een radicaal niet-weten in de eerste plaats om gaat af te rekenen met jezelf, met je eigen ideeën.

En dan bedoel ik niet met één of twee ideetjes waar je toch al niet meer in geloofde, maar met álle – vooral je lievelings-.

Boven tafel én onder tafel.

Dogmatische sluimer

Iedere tekst over niet-weten die ik onder ogen kreeg, persoonlijk, filosofisch, christelijk, boeddhistisch, hindoeïstisch, taoïstisch, non-dualistisch, soefistisch, chassidisch – premodern, modern of postmodern – vond ik weterig.

Ik voelde er niks bij. Nou ja, ergernis. Frustratie. Verveling. Teleurstelling.

Ik wou het niet-weten ook helemaal niet beschreven zien, daar is geen kunst aan.

Ik wou het voor mijn ogen zien gebeuren.

Het weten zou je al lezende spontaan moeten vergaan.

Ik was op zoek naar alarmerende teksten die zelfs de sufste lezer uit zijn dogmatische sluimer zouden wekken.*

* Zoals Immanuel Kant zei over het werk van David Hume.

Zure teksten waarin alle waanwijsheid oplost.

Basische teksten waarin alle weterij verbleekt.

Helaas kon ik ze nergens vinden.

We zijn nu dertien jaar verder en ik kan ze nog steeds nergens vinden.

Alles wat ik in die tijd onder ogen kreeg, lijdt aan hetzelfde euvel als alles wat ik vóór die tijd onder ogen kreeg:

Mooispraak.

Nieuwspraak

Voor mij zat en zit er dus niets anders op dan zelf te schrijven wat ik zo graag een keertje bij een ander had gelezen.

Daarvoor heb ik bij wijze van spreken opnieuw moeten leren spreken.

Het resultaat vind je op NietWeten.nl, in dit Witboek niet-weten, in de Agnosereeks, in mijn columns in het Boeddhistisch Dagblad.

Veel van mijn dwaalteksten zijn onvolkomen, vind ik.

Het zijn experimenten van iemand die al schrijvende de taal probeert te ontmantelen.

Omtrekkende bewegingen van iemand die met open ogen de weg probeert kwijt te raken.

Etudes van iemand die uit zijn taalgewoontes probeert te breken.

Leerstukken van iemand die uitgeleerd is.

Blijmoedig weemoedig

Ik denk niet dat het weten je spontaan zal vergaan bij het lezen van mijn stukjes. Er heeft zich tenminste nog niemand gemeld bij wie dat voor mijn gevoel gebeurd is.

Wel kan ik me voorstellen dat een lezer, of hij zich nou meldt of niet, bij mij min of meer verwoord ziet wat hij op zijn eigen manier al ondervindt of voorvoelt.

Een lezer die zelf (nog) geen woorden heeft gevonden voor wat hij zo graag wil zeggen, en het daarom (zolang) met mijn brouwsels moet doen.

Ben jij die lezer?

Dan hoop ik dat ik het gras niet voor je voeten heb weggemaaid.

Want als je denken zichzelf onomkeerbaar buitenspel heeft gedacht, mag je blij zijn als je nog iets te doen vindt.

Een of ander spel dat je buiten mededinging kan spelen.

Al is het maar ‘woorden vermoorden’, zoals ik.

Zodat je blij kan spelen, of jezelf blij kan spelen, terwijl je je weemoedig afvraagt hoe het zover heeft kunnen komen.

Blijmoedig weemoedig ja.

Want niet-weten is geen roze wolk.

Niet-weten is blues.

En dat is maar goed ook.

Met blauwsel wordt de was pas echt wit.

Blauw vraagteken in de vorm van een onmogelijk figuur tegen een blauwe achtergrond.
Niet-weten is blues.

Lees ook: Niet-weten is jazz van Goff Smeets.

Index | volgende

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek niet-weten. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Niet-Weten op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: Hans van Dam, niet-weten, witboek niet-weten

Lees ook:

  1. Wat je minstens moet weten van niet-weten
  2. Zwammen of verzuipen
  3. Gekke vrede of de vrede van een gek?
  4. De plaats van niet-weten – tips van een gesluierde

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks, een serie van 13 boeken over niet-weten. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 29 mei 2025
    Rust, eenvoud en tevredenheid
  • 30 mei 2025
    Bewustzijn na de Dood: Eindigt Alles of Gaat Iets Verder?
  • 31 mei 2025
    Workshop meditatie | Omgaan met tegenslag en pijn
  • 1 juni 2025
    Thuiskomen in het lichaam - Meditatiedag met Lex van Heel
  • 2 juni 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 3 juni 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 4 juni 2025
    Zen Spirit zenmeditatie Arnhem, 1e helft 2025 8 januari-25 juni
  • 4 juni 2025
    Zenmeditatie in Leiden
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Deconstructie van het godsbeeld van Pseudo-Dionysius

    Hans van Dam - 23 mei 2025

    Over het verschil tussen weten-wat-niet en niet-weten.

    De wolk van niet-weten

    Hans van Dam - 22 mei 2025

    Over beeldloze mystiek en mystiekloze beelden.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • God als de grondeloosheid van de onvindbare ziel
    • Het jaar 2025 – dag 149 – hemellift
    • Extinction Rebellion blokkeert attractie The Flying Dutchman in Madurodam
    • Vrijdag Zindag – Hemelvaart?
    • Amnesty International – ‘Hamas-veiligheidsdiensten moeten aanval op demonstranten in Gaza stoppen’

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.