• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Zen op z’n best: een innerlijke revolutie

8 mei 2019 door Hans van Dam

‘Zen op z’n best is een innerlijke revolutie die alles op zijn kop zet en al je ideeën verwoest. Zonder uitzondering. Deze ook.’ Zevende van acht inleidingen van Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

 

De wijsheid zonder wijsheid

Aan de andere kant – en dat kan ook niet vaak genoeg gezegd worden – waarom zouden we ons druk maken over de traditie als het in ons­zelf is, en alleen in onszelf, waar zen hetzij een dode letter blijft, hetzij oplaait tot een vuurzee die al onze denk-beelden verteert, oud en nieuw, ook over zen, ook deze?

De Wumenguan gaat over de ‘wijsheid zonder wijsheid’, de ‘kennis zonder leraar’, de ‘wijsheid voorbij alle wijsheid’ zoals het in de Hart­soetra heet. Efemere eufemismen van zalvende zenpriesters. Je zult eens toegeven dat je met lege handen staat.

Zelf spreek ik liever van weetnietzen – de binnenbrand die je hart ont­dooit en verzacht en je geest uitruimt en verlicht zonder er iets voor in de plaats te stellen.

Het oog dat alles doorziet

Want de poortloze poort laat niets door. Geen voertuigen en geen denk-beelden. Niet één.

Het grote voertuig (mahayana) is te groot. Het kleine voertuig (hi­nayana) is te klein. Het vlot van de dharma steekt te diep. Stokpaard­jes struikelen over hun eigen benen en gevleugelde woorden smelten als was.

Zelfbeelden, mensbeelden, godsbeelden, boeddhabeelden, heiligen­beelden, tijdsbeelden, wereldbeelden, ideaalbeelden, vrijheidsbeelden – alles gaat eraan.

Niets kun je meenemen naar gene zijde, ook niet het idee van gene zij­de, ook niet het idee van weetnietzen, ook niet het idee van een poort­loze poort, niet dat van de vinger, niet dat van de maan.

De poort is het oog van een orkaan. Geen oog dat alles ziet, dat be­staat niet, of ik ben er blind voor. Wel het oog dat alles doorziet, subiet, zelfs het oog dat alles doorziet. Een denkbeeldige stilte in een denkbeeldige denkbeeldenstorm. Het gat van agnose:

Laat varen alle gedachten, gij die hier binnentreedt

Boven de poort naar de Hel van Dante staat geschreven: ‘Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt.’

Wie door de poortloze poort gaat laat alle hoop varen, en alle wan­hoop, voor zover die tenminste met zijn denk-beelden te maken heeft.

Van binnentreden is echter geen sprake, want je gaat de hel niet in maar uit. De hel van je gedachten. De helse gedachten waar je heilig in gelooft.

De hemel ga je ook niet in maar uit. De hemel van je gedachten. De he­melse gedachten waar je heilig in gelooft.

Een woord een woord, hetzelfde oord. Samsara of nirwana, nachtmer­ries of dagdromen,

‘Laat varen alle gedachten, gij die hier uittreedt.’

Telkens weer, keer op keer. Daarin moet je radicaal zijn, anders lijd je als­nog schipbreuk:

‘Laat varen alle gedachten, gij die hier uittreedt, ook deze.’

Of zullen we het vertreden noemen? Van de geest die een spelletje speelt met zichzelf, zijn eigen gedachten najagend als een hond zijn ei­gen staart, een derwisj zijn eigen hand, een orkaan zijn eigen oog. Een spelletje niet-weten bij wijze van tijdverdrijf:

‘Laat malen alle gedachten, gij die hier vertreedt.’

Hoe we het ook verwoorden, de poortloze poort heeft er maling aan. Niets kun je meenemen naar gene zijde, ook niet het idee van gene zij­de, ook niet het idee van weetnietzen, ook niet het idee van een poort­loze poort.

Naakt word je geboren, naakt word je herboren. Opnieuw met je billen bloot – ditmaal voorgoed. De wijze draagt geen kleren.

Vrijheid is geen bezit

Stop haar in een kooi en je bent gekooid.

Voorgoed, voorgoed? Vergeet het maar. In niet-weten bestaat geen voorgoed, alleen maar nu. Nú weet je het niet. Hoe het straks is, of er een straks is, moet je maar afwachten.

Vrijheid is geen bezit. Stop haar in een kooi en je bent gekooid. Wie toch weer een denk-beeld opricht om te verafgoden, al is het maar vrijheid of agnose of goddeloosheid, gaat meteen naar de gevangenis. Als heilloze drie-eenheid: bouwer, bajesklant en bewaarder ineen.

Een gevangenis van eigen makelij, met als enige uitgang, hoe kan het ook anders, de poortloze poort. Nee, er is nog steeds geen toverwoord en niemand heeft de sleutel.

Daar zit je weer, want zo heet dat in bajestaal. Dromend dat de poort vanzelf open gaat. Nou, dan kun je lang wachten. Levens lang.

Zitten als een zoutpilaar tot je een ons weegt, wat een Lot. Kijk liever om. Keer alles om, tot je van voren niet meer weet waar van achteren zit.

Geen woord meer, en geen woordloos woord

Beweging maakt stil

Zen op z’n best is geen wachtkamer. Het is geen donkere nacht van de ziel. Het is ook geen uiterlijke revolutie die de wereld verandert naar jouw ideeën, dat had je gedroomd.

Zen op z’n best is een innerlijke revolutie die alles op zijn kop zet en al je ideeën verwoest. Zonder uitzondering.

Zen op z’n best en zen op z’n slechtst, gevangenschap en vrijheid, ui­terlijke revolutie en innerlijke revolutie, waarheid en leugen, juist en onjuist, goed en slecht, geluk en ongeluk, vreugde en verdriet, hemel en aarde, leven en dood, weg en doel, samsara en nirwana, vorm en leegte, veelheid en eenheid, lichaam en geest, jij en ik, subject en ob­ject, hoog en laag, hier en daar – geen enkel idee blijft overeind. Dit idee ook niet.

Binnensteboven, onderstebuiten, laat je dwaze geest maar muiten. Geen woord meer, en geen woordloos woord, de orde is voorgoed ver­stoord, naar wijsheid kun je fluiten.

Geef je kont de vrije teugel, zitzak. Beweging maakt stil. Kun je echt niet meer, ga dan maar op je mond zitten. Stiller wordt het niet.

Smile

Genoeg gegild, zei de sirene. Ik ben benieuwd of de achtenveertig oude koans van De Poortloze Poort en de circa vierhonderdtachtig nieuwe koans waartoe ze mij inspireerden, jou ook in vuur en vlam zetten.

Met af en toe een vonkje of een glimlach zou ik ook al blij zijn.

 

Volgende week de laatste inleiding: Mislukking is de Weg – ik wens je alle pech

Alle inleidende artikelen van de Poortloze Poort.

Niet om door te komen! de Poortloze Poort
Voorplat van het boek Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

De Poortloze Poort in het Boeddhistisch Dagblad: alle links

 

De Poortloze Poort inkijken/kopen

Dit artikel maakt deel uit van  de serie Niet om door te komen! De Poortloze Poort. Illustraties: Lucienne van Dam. De Poortloze Poort als boek. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: chan, Dante, Inleidingen Poortloze Poort, niet-weten, vrijheid, weetnietzen, wijsheid zonder wijsheid, Wumenguan, zen

Lees ook:

  1. De Poortloze Poort nu als paperback
  2. Het leven als koan – de wegdenkweg
  3. Zen op z’n slechtst: onderdanigheid en ritualisme
  4. Mislukking is de Weg – ik wens je alle pech

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series, Boeken, Site, Blog, Hans, Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 21 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • 21 januari 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • 21 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 22 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 23 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Verkiezingen 2021 – ‘Er is menselijke warmte nodig in de politiek’

Wouter ter Braake - 18 januari 2021

Ik lanceer een ander alternatief. Een brede bewustzijnsbeweging. Een beweging van kiezers die het geluk van alle mensen vooropstelt en als uitgangspunt neemt. Op basis van een bewustzijn dat boosheid transformeert in wijsheid. Een bewustzijn dat gefundeerd is in het besef van verbondenheid van al wat leeft. Een bewustzijn dat verschillen respecteert en met een warm hart en open mind openstaat voor dialoog.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Niet-weten is geestverruimend, maar niet heus
  • Het jaar 2021 – dag 20 – afstand
  • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
  • De kern van yoga – Karma yoga (deel 1)
  • Boeken – Ecodharma Buddhist Teachings for the Precipice

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens