‘Onoplettendheid is onkunde, oplettendheid is gekunsteld. Wat nu?’ Laatste van acht inleidingen van Niet om door te komen! De Poortloze Poort.
Krachtvoer voor een holle geest
Wie wijst zal zijn vinger verliezen
Wumen eindigt de Wumenguan met een tiental waarschuwingen aan het adres van de zenleerling, waarvan er drie of vier de vorm van een dilemma hebben.
Mij lijkt het beter om met de waarschuwingen te beginnen en ze allemáál in de vorm van een tegenspraak te gieten. Paradoxen zijn per slot van rekening spirituele superfoods, krachtvoer voor een holle geest, opmaat voor een weetnietfeest zonder weerga.
Hieronder elf di- en trilemma’s losjes gebaseerd op de vingerwijzingen van Wumen. Het is meteen een resumé van de Poortloze Poort en een test waarvoor je zakt door hem af te leggen.
Les één van het zenmeesterschap: Wie wijst zal zijn vinger verliezen.
Les twee: De meesters zullen de leerlingen zijn.
Elf waarschuwingen voor zenbeoefenaars
1.
De voorschriften negeren is de kat op het spek binden.
De voorschriften volgen is jezelf vastbinden zonder touw.
Wat nu?
2.
Rondrennen is voor strebers.
Doodzitten is voor zombies.
Wat nu?
3.
Je eigen ideeën najagen leidt tot egocentrisme.
De geschriften bestuderen leidt tot traditionalisme.
Wat nu?
4.
Wie de geest negeert wordt erdoor overgenomen.
Wie de wereld negeert gaat eraan ten gronde.
Wat nu?
5.
Onoplettendheid is onkunde.
Oplettendheid is gekunsteld.
Wat nu?
6.
Jezelf iets wijs laten maken is dwaas.
Jezelf niets wijs laten maken is ondoenlijk.
Wat nu?
7.
Denken in termen van goed en kwaad is pendelen tussen hemel en hel.
Goed en kwaad overboord zetten is een eeuwige spagaat.
Wat nu?
8.
Iedere visie op de Boeddha en de dharma beperkt het zicht.
Zonder visie ben je stekeblind.
Wat nu?
9.
De Boeddha en de dharma buiten jezelf zoeken is als een druppel op een gloeiende plaat.
De Boeddha en de dharma in jezelf zoeken is water naar de zee dragen.
Wat nu?
10.
Verlichting nastreven door gedachten te ontwikkelen is duivelswerk.
Je gedachten bij de wortel afhakken is monnikenwerk
Je gedachten laten woekeren is gekkenwerk.
Wat nu?
11.
Vooruitgang boeken op het spirituele pad is een illusie.
Terugkeren naar de bron is een droom.
Blijven waar je bent is een nachtmerrie.
Wat nu?
Verdrinken is de boot missen
Zolang je erin gelooft zul je een modderfiguur slaan.
Dit waren elf waarschuwingen voor zenbeoefenaars. Elf is het zottengetal. Dwaasheid is de Weg.
Vandaar misschien dat Wumen zijn Eigen Weg afsloot voor alle verkeer met de aloude aansporing aan de zenbeoefenaar om vooral goed zijn best te doen: ‘Geef je laatste krachten om nog in dit leven de volkomen verlichting te bereiken!’
Als tegenwicht voor deze dubbele ontsporing twee extra dilemma’s:
12.
Wie niet zijn best doet zal verdrinken in de oceaan van leven en dood.
Wie goed zijn best doet zal de boot missen.
Wat nu?
13.
Zolang je twijfelt aan de volkomen verlichting zal je voortmodderen op de ingeslagen weg.
Zolang je erin gelooft zul je een modderfiguur slaan.
Wat nu?
Dit waren dertien dilemma’s voor zenboeddhisten. Dertien is het ongeluksgetal. Mislukking is de Weg.
Wie tot en door het gaatje gaat kent het geluk niet meer van het ongeluk. Tot het zover is wens ik je alle pech.
Dit was de laatste van Acht inleidende artikelen van de Poortloze Poort. Volgende week het allerlaatste artikel uit en over de Poortloze Poort: Zen is een vrij woord.
De Poortloze Poort in het Boeddhistisch Dagblad: alle links
De Poortloze Poort inkijken/kopen
