• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Zen op z’n slechtst: onderdanigheid en ritualisme

1 mei 2019 door Hans van Dam

‘Zen op zijn slechtst is een beklemmende middeleeuwse gehoorzaamheidscultus. Een verstikkende traditie die mensen monddood maakt in plaats van mondig.’ Zesde van acht inleidingen van Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

 

Een steriele zenpraktijk

De Wumenguan is naar mijn mening een hoogtepunt van de zenlite­ratuur en een omslagpunt in de zengeschiedenis. Daarmee zeg ik niets nieuws. Volgens Daisetz T. Suzuki en R. H. Blyth* was de Poortloze Poort tegelijk de neerslag van en de nekslag voor het aanvankelijk zo creatieve Chinese chanboeddhisme.

Daarna zou het in rap tempo degenereren tot, ik parafraseer, een ste­riele zenpraktijk van terugblikken en nadoen, van standaard koancol­lecties en voorgebakken antwoordboeken, van rituelen, formules en stokpaardjes, van voorouderverering, hielenlikkerij, zitternij en dik­doenerij die nu al een millennium standhoudt.

En die inmiddels met alles erop en eraan naar het westen is geëxpor­teerd.

* Zie Daisetz T. Suzuki in ‘Zen and Zen Classics Volume Four: Mumonkan’
(R.H. Blyth, Hokuseido Press 1966) in zijn voorwoord op pagina ix, of R.H. Blyth zelf in zijn naschrift op pagina 326.

De leegte van vormelijkheid

Heersen en beheersen

Terwijl chan vooral over leegte gaat, lijkt het in zen vooral om de vorm te draaien. Niet alleen in het klooster, maar ook in veel stads- en plat­telandssangha’s.

De zendo is strak ingericht, de kussentjes liggen precies even ver uit elkaar en precies haaks op de wanden.

De kleding staat vast en het kapsel staat vast, de leefregels staan vast, de begroetingsrituelen staan vast, wie wat wanneer mag en moet zeg­gen staat vast, wanneer je slaapt, waar je slaapt en hoe je slaapt staat vast.

Het menu wordt voor je bepaald en de gerechten moeten op de be­stemde plaats op de geëigende wijze in de juiste volgorde in het juiste tempo met volledige aandacht genuttigd worden.

De meditatiehouding is voorgeschreven, de meditatiemethode is voor­geschreven, het meditatieobject is voorgeschreven en de meditatie­duur is voorgeschreven.

Om kort te gaan, de meester heerst over de leerling, die hij strenge re­gels oplegt. De leerling heerst over zijn lichaam en geest, die hij aan een strenge discipline onderwerpt.

De verkeerde zen van het zwijgend malen

Monddood in plaats van springlevend

Waar dat obsessieve en dwangmatige vandaan komt weet ik niet, maar van alle landen die ik in mijn leven heb bezocht is er niet één zo gepreoccupeerd met vorm als Japan.

Denk aan de ingewikkelde etiquette (omgangsvormen), denk aan de keurige wachtrijen, de voorbeeldige beambten. Denk aan de tempels, aan de zentuinen. Denk aan nogaku, bonsai, ikebana, origami, kalli­grafie, de theeceremonie, furoshiki (inpakkunst).

Prachtig om te zien, maar niet zonder keerzijden. Ik zeg het nog maar eens: zen op zijn slechtst is een beklemmende middeleeuwse gehoor­zaamheidscultus. Een verstikkende traditie die mensen monddood maakt in plaats van mondig, geestdood in plaats van geestig, hartdood in plaats van hartig, wederdood in plaats van wedergeboren, schijn­dood in plaats van springlevend.

Spiritualiteit gereduceerd tot ritualisme. Dat is de verkeerde zen van het zwijgend malen.

 

Volgende week de zevende inleiding: Zen op z’n best: een innerlijke revolutie

Alle inleidende artikelen van de Poortloze Poort.

Niet om door te komen! de Poortloze Poort
Voorplat van het boek Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

De Poortloze Poort in het Boeddhistisch Dagblad: alle links

 

De Poortloze Poort inkijken/kopen

Dit artikel maakt deel uit van  de serie Niet om door te komen! De Poortloze Poort. Illustraties: Lucienne van Dam. De Poortloze Poort als boek. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: chan, gehoorzaamheid, Inleidingen Poortloze Poort, niet-weten, Wumenguan, zen

Lees ook:

  1. De Poortloze Poort nu als paperback
  2. De verkeerde zen van het zwijgend stralen
  3. Mislukking is de Weg – ik wens je alle pech
  4. Zen op z’n best: een innerlijke revolutie

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series, Boeken, Site, Blog, Hans, Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 21 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • 21 januari 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • 21 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 22 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 23 januari 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Verkiezingen 2021 – ‘Er is menselijke warmte nodig in de politiek’

Wouter ter Braake - 18 januari 2021

Ik lanceer een ander alternatief. Een brede bewustzijnsbeweging. Een beweging van kiezers die het geluk van alle mensen vooropstelt en als uitgangspunt neemt. Op basis van een bewustzijn dat boosheid transformeert in wijsheid. Een bewustzijn dat gefundeerd is in het besef van verbondenheid van al wat leeft. Een bewustzijn dat verschillen respecteert en met een warm hart en open mind openstaat voor dialoog.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Niet-weten is geestverruimend, maar niet heus
  • Het jaar 2021 – dag 20 – afstand
  • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
  • De kern van yoga – Karma yoga (deel 1)
  • Boeken – Ecodharma Buddhist Teachings for the Precipice

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens