• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Negende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

De verkeerde zen van het zwijgend stralen

3 april 2019 door Hans van Dam

 

‘Terwijl zen in werkelijkheid alleen maar zo verschrikkelijk moeilijk lijkt omdat het zo verschrikkelijk makkelijk is.’ Tweede van acht inleidingen van Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

 

Zen zin, zen onzin

 

Een estafettevertaling

De Wumenguan is een van de weinige koancollecties die in het Neder­lands vertaald is, en bij mijn weten de enige die twee keer vertaald is.

De eerste vertaling in het Nederlands verscheen in 1972 in Zen-zin, zen-onzin, een bloemlezing van vier zenteksten, waaronder De Poort­loze Poort.

Zen-zin, zen-onzin is een vertaling van Zen flesh, zen bones uit 1957. The Gateless Gate daarin is vertaald door Nyogen Senzaki en Paul Reps en oorspronkelijk uitgegeven als zelfstandig werkje in 1934.

Volgens de bibliografische gegevens zou The Gateless Gate eertijds rechtstreeks uit het Chinees vertaald zijn. Dat is moeilijk te rijmen met het feit dat alle Chinese meesters in The Gateless Gate Japanse namen hebben.

Mogelijk hebben we hier te maken met een estafettevertaling uit het Chinees via het Japans in het Engels in het Nederlands. Alsof je met een microfoon een opname van een opname van een opname van een liedje maakt. Hoeveel ruis geeft dat niet?

Veel doet het er niet meer toe. Zen-zin, zen-onzin is alleen nog anti­quarisch verkrijgbaar.

 

Die torlose Schranke

 

Een vertaling uit het Duits

De tweede vertaling van Wumenguan in het Nederlands is sinds 2010 als hardcover verkrijgbaar bij uitgeverij Asoka als De poortloze poort.

Ook dit is geen vertaling rechtstreeks uit het Chinees, maar wel een vertaling rechtstreeks uit het… Duits. Van Die torlose Schranke – Mumonkan uit 2004.

Vrij recent zou je denken, maar Die torlose Schranke – Mumonkan is op zijn beurt een vertaling uit 1989 van The Gateless Gate: The Clas­sic Book of Zen Koans van Yamada Koun. Dat boek is al gepubliceerd in 1979.

Daarna, of liever daarvoor, wordt het schimmig. De teisho’s (toespra­ken) bij de koans zijn van Yamada Koun zelf en dateren waarschijnlijk uit de jaren zeventig, maar of hij ze rechtstreeks in het Engels heeft geschreven, en zo niet, wie ze voor hem uit het Japans in het Engels heeft vertaald, kon ik niet vinden.

Hoe en wanneer de vertaling van de Mumonkan zelf tot stand is geko­men heb ik ook niet kunnen achterhalen.

 

Heeft een boeddha de hondennatuur?

 

Vliegen voor de meester

Wel is duidelijk dat de teksten in deze tweede Nederlandse vertaling van de Poortloze Poort inmiddels minstens vijftig jaar oud zijn en zo­als veel boeddhistische vertalingen uit die tijd naar de kritiekloze pre­postmoderne ja-en-amen era rieken. De jaren van voor de jaren zestig, laten we ze de jaren vijftig noemen. Die echter nog steeds niet afgelo­pen zijn, laten we ze de jaren duizend noemen.

Ik doel op het zenboeddhisme van de oude stempel uit het duizendja­rige spirituele interbellum tussen de revolutionaire, subversieve, zelf­denkende antimeesters Linji en Hisamatsu in, dat, uitzonderingen daargelaten, gekenmerkt wordt door braafheid, goedgelovigheid, on­derdanigheid, absolutisme en heilige ontzag.

De Verhevene zei dit, Mahakashyapa zei dat. De eerste patriarch zei zus, de zesde patriarch zei zo. Kruipen voor de keizer, liefst in zijn kont. Buigen voor beelden, neus op de grond. Vliegen voor de meester, desnoods in een Zero, banzai!

Soevereine vorsten heersend over hun sangha – zen als monarchie. Geslachtsongelijkheid en stoerheid – zen als patriarchaat.

Transmissie om de macht binnen de clan te houden – zen als aristo­cratie. Benoemingen voor het leven – zen als gerontocratie. Dwepen met de voorvaderen – zen als necrologie.

Absolute gehoorzaamheid ter meerdere eer en glorie van de of het ab­solute, schoonzitten bij wijze van meditatie, zwijgen als het Zelf – is dat nou zen? Heeft een boeddha de hondennatuur?

 

Babylonische epigrammen

 

Te dom voor woorden

Jammer dat de tweede Nederlandse vertaling van de Wumenguan net als de eerste, onderweg diverse tussentalen aandeed: uit het Chinees via het Japans (neem ik aan) via het Engels via het Duits naar het Nederlands – eindpunt van deze lijn, iedereen uitstappen (aussteigen, to alight, 降りる, 下車).

Als het een weg was, zou hij de Via Via Via heten. Dit is geen vertaling en geen hertaling, maar een herhertaling of zelfs een herherhertaling. Hoor mij nou, ik ga er gewoon van stotteren.

Wellicht verklaart het serievertalen de vele kromme zinnen die dit boek ontsieren. Over ruis gesproken, het lijkt wel satire.

Neem nou het volgende fragment uit de zenwaarschuwingen van Wu­men Huikai aan het slot van de Wumenguan:

‘Spontaan en onbeperkt handelen is duivels en ketters. Alleen maar op het innerlijk letten om het te reinigen en in de stilte verdwijnen, is de verkeerde zen van het zwijgend stralen. Wie oorzakelijke samen­hang willekeurig negeert, raakt in een diepe valkuil. In absolute hel­derheid zonder enige duisternis verwijlen betekent een juk met ket­tingen dragen.’

Het is mede door dit soort Babylonische epigrammen dat zen het ima­go heeft gekregen van een ondoorgrondelijke oosterse leer.

Terwijl zen in werkelijkheid alleen maar zo verschrikkelijk moeilijk lijkt omdat het zo verschrikkelijk makkelijk is.

Te dom voor woorden.

 

Volgende week de derde inleiding: Zen zonder mantel of masker

Alle inleidende artikelen van de Poortloze Poort.

 

Niet om door te komen! de Poortloze Poort
Voorplat van het boek Niet om door te komen! De Poortloze Poort.

 

De Poortloze Poort inkijken/kopen

 

De Poortloze Poort in het Boeddhistisch Dagblad

 

Dit artikel maakt deel uit van  de serie Niet om door te komen! De Poortloze Poort. Illustraties: Lucienne van Dam. De Poortloze Poort als boek. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: de lege leer, gehoorzaamheid, Hans van Dam, Inleidingen Poortloze Poort, koans, niet-weten, Wumenguan, Yamada Koun, zen

Lees ook:

  1. De Poortloze Poort nu als paperback
  2. De koan als dwaaltekst – de weg terug
  3. Zen zonder masker of mantel
  4. Zen op z’n slechtst: onderdanigheid en ritualisme

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Series, Boeken, Site, Blog, Hans, Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 18 januari 2021
    Gratis proefles introductietraining Skillful Means
  • 19 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • 20 januari 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • 20 januari 2021
    Lezingenserie ONLINE: 'Reïncarnatie en karma’
  • 21 januari 2021
    Gratis proefles cursus Caring - Caring from the heart
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

De Lotussoetra – boeddhisme en politiek

Erik Hoogcarspel - 14 januari 2021

In de Lotussoetra worden de geboorte, de meditaties, het ontwaken het preken en de dood van de Boeddha beschreven als niet meer dan een show die hij opvoert. Het is een didactische methode. In feite is hij de eeuwige wetgever van het universum en daarom de inrichter van de ware politiek.

Het boeddhisme en religie

Erik Hoogcarspel - 12 januari 2021

Is het boeddhisme een religie, een levensweg of een filosofie? Als je deze vraag aan meerdere mensen stelt krijg je geheid verschillende antwoorden en voor elk antwoord valt wel iets te zeggen.

Tien jaar Boeddhistisch Dagblad

Joop Ha Hoek - 8 januari 2021

...

Jasper Schaaf – Marx’ diepe respect voor Aristoteles

gastauteur - 1 januari 2021

Jasper Schaaf: 'Aristoteles noemt het doel van het menselijk bestaan ‘geluk’. Klinkt dit te makkelijk? Is het vreemd? Speelt zo’n ver, groot en toch belangrijk doel echter ook geen belangrijke rol in de vroegere geschriften van Marx, waar hij nog meer dan later op de werken van Georg Hegel en Ludwig Feuerbach leunt?'

Bodhiwappie

Erik Hoogcarspel - 27 december 2020

De symboliek is maar al te duidelijk: de elite bestaat uit vampiers, ze voeden zich zelfs met het bloed van onschuldige kwetsbare baby’s, de politiek is een groot complot om de macht en de wetenschap wil de mensen inspuiten met nano-computers om ze hun wil te ontnemen. Het gaat er niet meer om of het waar is, maar om hoe het voelt. Het enige wat je nog kunt doen is wat ketelmuziek produceren aan de voet van de ivoren toren van de macht. Samen tegen iedereen. Intussen klinkt in vele Tibetaanse tempels over de gehele wereld ketelmuziek voor ‘het welzijn van alle levende wezens’.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Terugblik – verkiezingen 2017 – Zou een boeddhist op D66 stemmen?
  • ‘Nederlandse vergunningsprocedure voor veestallen in strijd met Europees recht’
  • Vrijdag zindag (10) – heen-en-weer-bootje
  • Eretitels voor Sri Lankaanse boeddhistische monniken
  • De weg van de meeste weerstand

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens