Door een vriendin werd ik attent gemaakt op het kookboek Anything You Can Cook, I Can Cook Vegan van Richard Makin. Echt iets voor mij, dacht ze. Ik bedankte haar vriendelijk, en dacht: nee, ik ben juist op zoek naar traditionele recepten die uit zichzelf al vegan zijn, zoals falafel en gado gado.
B'eter
B’eter- Pindasoep
Het moet ergens rond 1990 geweest zijn dat ik voor het eerst kennismaakte met pindasoep. Burgers’ Bush, ’s werelds toen nog grootste overdekte regenwoud, was de plaats van handeling. Mijn partner en ik, toen nog jong en kinderloos, zouden voor het eerst van ons leven een verre reis maken naar een tropisch land, en het leek ons leuk om ter voorbereiding een bezoekje te brengen aan Burgers’ Bush. Om alvast de sfeer van een regenwoud te kunnen proeven: de vochtige hitte, de tropische bomen en planten, de geluiden. Er was toen ook een restaurantje, en ze serveerden ook tropische gerechten, zoals pindasoep. Ik vond het heerlijk!
B’eter – Tweemaal witte bonen in de hoofdrol
Witte bonen. Wie kent ze niet? Vaak worden ze gegeten als witte bonen in zoetige tomatensaus. Maar er kan veel meer mee! In de vorige eeuw was het aanbod peulvruchten in de supermarkt beperkt tot witte bonen, bruine bonen, kapucijners, linzen, groene erwten en spliterwten. Sindsdien zijn daar bij gekomen: lima bonen, zwarte bonen, kidney bonen, zwartoogbonen, kikkererwten, belugalinzen, rode linzen, gele linzen, enzovoort.
B’eter – Simpele kruidige pompoencake
Ik hou van simpele recepten die je uit je hoofd kunt leren en in een handomdraai kunt maken. Enige nadeel van dit recept is dat je even een pompoen tot puree moet koken en stampen. In het originele recept uit de VS gebruiken ze pompoenpuree uit blik. Dat hebben we hier in Nederland niet. Maar versgemaakte pompoenpuree smaakt ongetwijfeld beter.
B’eter – Zen en Shakshuka
We hebben meer zen nodig in de wereld. Minder oorlog, meer empathie. Minder destructie, meer aandacht voor Moeder aarde.
B’eter – Vergeten groentensoep
Ik moest bij het schrijven van dit stukje denken aan het werkwoord morfen, het proces waarbij een beeld via een reeks tussenbeelden in een ander beeld overgaat. Mijn manier van koken is ook een soort morfen. Ik neem een recept, ik laat wat weg, en ik voeg iets toe. Zo zou ik wekelijks een stukje kunnen schrijven. Maar dat zou een beetje saai worden, dus volgende week kies ik iets heel anders. Maar deze succesformule probeer ik te onthouden: knoflook, gemberwortel, lente-ui, sesamolie, limoensap.
B’eter – Haaienvinnensoep zonder haai
Alle consumptie van vlees, zuivel en andere dierlijke producten gaat gepaard met dierenleed, maar er zijn gruwelijke en minder gruwelijke praktijken. Het afsnijden van vinnen van nog levende haaien, waarna de haaien in zee worden teruggegooid en een langzame dood sterven, is een vorm van dierenleed die we met z’n allen niet zouden moeten willen. In de EU is de handel in haaienvinnen al jaren verboden, net als het afsnijden van hun vinnen in EU-wateren. Toch leverde Nederland tussen 2017 en 2021 67.000 kilo haaienvinnen aan de EU en hoort samen met Spanje, Portugal, Marokko en het Verenigd Koninkrijk tot de grote leveranciers, aldus de website van Animals Today
B’eter – rode bietenrisotto met (vegan) feta en walnoten
Toen ik tien jaar geleden begon met schrijven voor deze rubriek was mijn jongste tien jaar. Ze was geen gemakkelijke eter. Ze trof het slecht met een moeder die vond dat gezond eten moet bestaan uit volkoren granen, peulvruchten, en heel veel groenten.
B’eter – Spaghetti bolognaise met rode linzen
Vorige week kookte ik met dure zwarte linzen. Ze bleken een ideale vleesvervanger in de moussaka. Van alle vleesvervangers in het vleesvervangerschap van de supermarkt vind ik vegan gehakt/gehackt de meest overbodige. De schnitzels, burgers, roerbakstuckjes en ballen hebben een lekkere bite, en (afhankelijk van merk en type) een prima smaack. Maar vega gehakt?
B’eter: de prijs van plantaardig eten, en vegan moussaka
Op het recept van vorige week voor auberginerolletjes met walnotenvulling kreeg ik een reactie: het zou voor gewone mensen onbetaalbaar zijn vanwege de dure ingrediënten als granaatappelpitjes en walnoten. Dat brengt me bij de vraag: is vegan eten duur?
B’eter – recept om honderd te worden en auberginerolletjes met walnotenvulling
Wereldwijd heeft Japan de meeste honderdjarigen. Volgens het artikel zijn dit de factoren die bijdragen aan het bereiken van een hoge leeftijd: armoede, een hechte gemeenschap, en eten uit de moestuin. Het is geen gemakkelijke boodschap voor de mens van nu, maar wie weinig eet, leeft over het algemeen langer. In Okinama zegt men in plaats van “eet smakelijk” “hara hachi bu”, wat zoveel betekent als “eet tot je maag 80% vol is”. Naast genetische aanleg en leefomstandigheden speelt cultuur een grote rol.
B’eter – De maand van de eik
Vaak wordt er gezegd dat voedselbossen – gemengde bossystemen van eetbare soorten – nooit onze graanvelden kunnen vervangen, omdat koolhydratenbronnen nou eenmaal niet genoeg in het bos groeien. Dit laatste is simpelweg niet waar. Neem de kastanje. Er is onderzocht dat, in ons klimaat, een kastanjebos qua massa en voedingswaarde per hectare gelijke aantallen oplevert als die van een graanveld. Tekst Simon Verboom.
B’eter – Vegan buiten de deur en wraps met ovengroenten en hummus
Momenteel ben ik in Praag. Hier zijn uiteraard ook vegetarische en veganistische restaurants, maar in het gemiddelde restaurant mag je blij zijn als ze één vegetarische optie hebben. Dat is vaak gebakken kaas. Als je geluk hebt een curry met rijst. Vorig jaar rond dezelfde tijd werden overal gebakken of gefrituurde bospaddenstoelen geserveerd, maar nu het zo warm en droog is willen die niet groeien.
B’eter – Risotto met paprika, courgette en paddenstoelen.
Geheel tegen mijn gewoonte in geef ik hier dus een recept dat ik niet zelf heb bereid. Dat deed mijn partner eergisteren. Zelf geen vegan of ook maar fulltime vegetariër, kookt hij toch al drie weken lang plantaardige maaltijden voor me. Dat mag ook wel eens in de krant.
B’eter Mango-kokosijs
Mijn angst voor honger en neiging tot stresseten zijn natuurlijk niet handig in onze samenleving in de 21e eeuw: veel stress, en verleidingen liggen overal op de loer. Het is dan ook een groot geluk dat mindful eten op mijn pad is gekomen. Met aandacht eten, aandacht voor wat, hoe, hoeveel – en gewaar worden van de lichamelijke gevoelens.
B’eter – Troosteten en romige pompoenrisotto
Het patroon van troosten en getroost worden met eten herken ik maar al te goed. Misschien gaat het terug tot de trauma’s van mijn Russische opa (geboren in 1898 in Kirovohrad in het huidige Oekraïne) en oma (geboren in 1899 in Kaunas in het huidige Litouwen) die ternauwernood aan de hongerdood konden ontsnappen.
B’eter: Nogmaals (bruine) bonenburgers
Onlangs meldde de NOS dat de verkoop van vleesvervangers wereldwijd afneemt, ook in Nederland. Wat zou er aan de hand zijn? Hebben consumenten eindelijk door dat ze vlees niet hoeven weg te laten of te vervangen, maar dat er heerlijke gerechten bestaan zónder vlees of -vervangers? Of zijn consumenten zelf massaal vleesvervangers gaan maken? Vleesvervangers zelf maken is namelijk gezonder, goedkoper, beter voor het milieu en tamelijk simpel.
B’eter – Bosvruchten, geschenken van Moeder Aarde
Nergens voelt het voedsel zo’n geschenk van Moeder Aarde als wanneer ik bosvruchten pluk en eet, zo uit het bos. Natuurlijk is elk voedsel, ook een magnetronmaaltijd uit de supermarkt, een geschenk van Moeder Aarde. Zonder Moeder Aarde, de zon, de regen, en talrijke menselijke en niet-menselijke levende wezens was er überhaupt geen voedsel. Maar het proeven van een bosbes of bosaardbei, zo uit het bos, is toch een andere ervaring, die mijn verbondenheid met Moeder Aarde en het hele ecosysteem waarin wij leven voedt.
B’eter – Noorwegen, 1 km per uur – en simpele recepten voor op vakantie
Waar vertragen en met volle aandacht, langzaam lopen voor mij in het dagelijks leven best een uitdaging is – ik heb de neiging om dingen, ook lopen, nogal gehaast te doen – was het nu voor mij de enige mogelijkheid. Goed kijken waar ik liep en elke stap langzaam en met aandacht zetten: het was voor mij een goede oefening. Ik heb al wandelend veel spinnetjes, kevertjes, rupsjes, bloemetjes en paddenstoeltjes gezien. Noorwegen, ca. 1 km per uur. Er zijn ergere kaarten om te trekken.
B’eter – Eten als hobbits
Kan je meerdaagse wandeltochten maken met een lichtgewicht uitrusting en toch zelf lekkere maaltijden bereiden? Het was een uitdaging die mij de afgelopen twee weken in Schotland bezighield, toen ik daar met mijn vriendin (zonder auto) rondreisde om wandeltochten te maken en te wildkamperen.
B’eter – mijn bio van vroeger is nu vega
Wij kenden in die tijd geen bio of vega, al zal die stroming er best wel kunnen zijn geweest. Er groeiden appels, pruimen en peren aan de bomen, bessen en aardbeien aan planten en struiken, we noemden dat fruit. De toevoeging vega of bio ontbrak.
B’eter – Italiaans eenvoudig
Precies een jaar geleden verhuisde ik met mijn vriendin terug vanuit Noord-Italië, waar we een jaar hadden doorgebracht. Nu, opnieuw in de zomerpauze, rond de overgang van juli op augustus, ontstond er ineens ruimte in mijn hoofd om op deze tijd te reflecteren, waarbij twee vragen steeds opnieuw in mij opkwamen. Wat was in de keuken (1) de grootste ontdekking die ik daar heb opgedaan en (2) het product waar ik mij het meest heb beziggehouden? Vandaag realiseerde ik mij toch dat op allebei deze vragen hetzelfde antwoord gegeven kan worden: focaccia.
B’eter – Serendipiteit, plantaardige kookroom, en paddenstoelenroomsaus
Er zijn verschillende toevallige waarnemingen en ontmoetingen geweest die mij een duwtje gaven richting een vrijwel vegan eetpatroon. Ik beschreef lang geleden al hoe ik tijdens een herfstvakantie in een huisje in Bretagne, ik meen in 2016, voor het eerst werd geconfronteerd met het leed veroorzaakt in de melkveehouderij door het weghalen van pasgeboren kalfjes bij hun moeder. Ik meende de ontreddering in de ogen van de kalfjes te zien, en de wanhoop in het geloei van de koeien te horen. Die vakantie was voor mij een keerpunt. “Als je eenmaal iets weet, ben je verantwoordelijk. Voor wat je doet, en voor wat je niet doet” citeerde ik de filosoof Jean-Paul Sartre in mijn stukje uit die tijd.
B’eter Eiwitten en tante Mářa’s rodebessentaart
Bij het eten van deze taart denk ik altijd in dankbaarheid terug aan mijn lieve oude tante Mářa aan wie ik mijn prille kennis en liefde voor de natuur – en lekker eten – te danken heb. De rode bessen kwamen vroeger uit de tuin van mijn opa en oma.
