Wie om zich heen ziet in de natuur, treft er geen coronacrisis aan. Bij ‘ons’ is daar wel sprake van en in onze samenlevingssystemen dus ook. Want corona is een ziekte die geen goede remedie kent en waar we erg onder lijden; ziekenhuizen kunnen het niet aan, veel mensen gaan dood en wie er niet aan sterft, kampt vaak langdurig met ernstige naweeën. Gevolg: lockdowns, teststraten, vaccinatiestrategieën, isolatie, sociale corrosie.
Maar de seizoenen draaien rustig door. Regen, wind en warmte koesteren de aarde en wat daar vertoeft. Niets aan de hand zou je zeggen. Geen corona in bossen, bergen en rivieren. Maar crisis is daar wel degelijk. De crisis in de natuur is nog veel erger dat de coronacrisis. Wie het zien wil, kan er niet omheen. We hebben ons natuurlijke huis gesloopt en zitten nu als Job op de mestvaalt te balen: klimaatcrisis, veroorzaakt door onze graai- en snaai-economie, ontmenselijking van bedrijfsleven en openbaar bestuur en verstarring van religie en wetenschap. We hebben gelijktijdig mèt het vervreemden van huis en haard, de aarde, onze menselijke maat verloren en we hebben het leven laten stollen. De oorzaak? We achten ons bovengeschikt aan de natuur terwijl het omgekeerde het geval is.
Misschien een mooie analyse, maar wat koop ik ervoor? Op alles worden ‘wij’ aangesproken, maar ik heb er part nog deel aan. Hier sijpelt al meteen het venijn van de institutionalisering van onze samenleving door. De opsplitsing, de verstening, de hokjes-geest, het wij-zij-denken. Zíj́ doen het, wij niet of nog sterker getrechterd: ik niet. De afscheiding ten top. Maar een scherpe blik verraadt ons dat zij wij zijn en wij ik. We zijn tot dit inzicht in staat omdat wij de maan kunnen zien als het dak van ons huis weggebrand is. Dit is een oud zenverhaal en zegt: Als je de ballast van je stenen oordelen en concepten loslaat (je huis), kun je eindelijk de werkelijkheid zien. De maan staat voor die werkelijkheid, precies zoals die is. We kunnen zuiver zien wat er gaande is. En dan zie ik wat mijn aandeel is in de natuurcrisis, waarin ik me bevind, samen met zoveel anderen. Dat koop je er dus voor.
En zonder twijfel is er trouwens ook nog een verband tussen eco-crisis en coronacrisis. Corona is immers een zoönose-virus is en zoönosen (infectieziekten die van dier op mens overgaan) worden gevoed met de verloedering van onze samenleving. Daarom is het de hoogste tijd om meer plaats in te ruimen voor die nieuwe vorm van ‘thuisloosheid’: de bereidheid om de dingen te zien zoals ze echt zijn. Zonder opsmuk, zonder filter, zonder kleurenbril, zonder aanval, zonder verdediging, zonder ‘huis’ dus. Deze thuisloosheid is van een totaal andere orde dan het verlaten en vervreemden van ons natuurlijke thuis, wat de vernietiging van de aarde tot gevolg heeft. Tenzij – we het doorzicht van het weggebrande dak benutten.
Pas wanneer we dit thuisloze zien beoefenen, zullen we erachter komen dat we nog steeds welkom zijn in onze natuurlijke woning. Dat het evenwicht zich gaat herstellen. De mindfulness die daarvoor nodig is, is geen modegril, maar bittere noodzaak. Het zien van de werkelijkheid, het tot je door laten dringen van de werkelijkheid, het tot in je botten voelen van de werkelijkheid, het geraakt worden door de werkelijkheid, schept een ruimte die effectief handelen mogelijk maakt. Verplichte kost voor iedereen die het goede voorheeft met zichzelf en de wereld, zeker ook politici. Maar als jij en ik beginnen, volgen ze wel. Sommigen zien het gelukkig al. Dus terug naar ons natuurlijke en grenzeloze thuis door thuisloosheid.
Wouter ter Braake zegt
Geweldige reflectie, qua inhoud, wijsheid en qua taalrijkdom.
(de andere) Dick zegt
Klopt volgens mij als een bus. Maar wordt de eco-crisis ook niet voor een deel gevormd door het vele vliegverkeer? Waarvan je af kunt vragen welke reizen echt nut hebben. Zeker als je bekijkt dat er nog niet zo heel lang geleden helemaal niet gevlogen werd. En wie vloog er al weer naar (in elk geval) Nepal? Practice what you preach.
Bert Dorrestijn zegt
De enige revolutie of evolutie is een innerlijke. De wereld staat voor enorme problemen. Al sinds de jaren ’70 toen de ‘club van Rome’ een groep wetenschappers regelmatig waarschuwingen liet uitgaan betreffende de millieuproblemen veroorzaakt door de mens, ben ik mij daar zeer bewust van. Hoewel er lichtpuntjes zijn ben ik sceptisch over de vooruitgang die geboekt wordt. De problemen lijken groter te worden en het lijkt erop dat wij mensen achter de feiten aanlopen. Hoeveel mensen zijn zich bewust van de problemen en hoeveel handelen daarnaar? Ik ben van mening dat je zelf veel kunt doen in je eigen leven/ omgeving. Toch wordt het ook hoog tijd dat grote bedrijven op hun verantwoordelijkheid gewezen worden. De eerste tekenen daarvan zien wij met het proces van Millieudefensie tegen Koningklijke Shell. Maar er zijn nog vele issues die aandacht behoeven, plastic soep in onze oceanen en rivieren, racisme, de vervuling van onze atmosfeer, het afvalprobleem, de energievoorziening, dictatoriale regimes, bioindustrie, overconsumptie om er maar een paar te noemen. Ook politiek heeft hier een grote rol in en laten het naar mijn idee vaak afweten om ‘economische redenen’ Corona is ook niet ‘zomaar’ ontstaan. Het is geralateerd aan hoe wij met dieren omgaan. Hoe de mens daar bewust van te maken? Velen kijken toch graag nog weg van oorzaak en gevolg als hun ‘pleziertjes’ in het gedrang komen. Ja, wij zelf zijn de oplossing van het probleem, bewust zijn en bewust handelen zijn hard nodig maar een beetje hulp daarbij van politiek, wetgeving en grote bedrijven zou erg welkom zijn. Ik zie veel goede initiatieven maar helaas ook nog veel weerstand tegen beter weten in.