Geen dood, geen vrees (41) – Mediteren

In het boek Geen dood en geen vrees van Thich Nhat Hanh (Thay) dat de grootste inspiratie vormt voor deze columns heeft hij zulke prachtige, inspirerende dingen geschreven die me iedere keer raken als ik het boek open sla. Regelmatig alleen maar door een paar woorden, een paar zinnen of een pagina of door een oefening. Eerder heb ik er al stukjes uit geciteerd die mij veel ruimte hebben gegeven op het pad dat ik nu door mijn ziek zijn aan het gaan ben. Vandaag een langer stuk* uit het boek dat me raakt:

De historische dimensie is de dimensie van komen en gaan, geboorte en dood. Als we in aanraking komen met de historische dimensie, worden we vaak bang. We zijn bang omdat nog niet begrijpen dat geboorte en dood niet echt bestaan. De Boeddha zei: ‘Alles wat geboren wordt, moet sterven.’ Als er sprake is van geboorte, is er ook sprake van dood. Als er sprake is van links, is er ook sprake van rechts. Als er een begin is, moet er ook een eind zijn. Dat is hoe de dingen er in de historische dimensie uitzien. De monniken, nonnen en leken in de tijd van de Buddha oefenden zich in het herkennen van de realiteit van geboorte en dood.

Om onze angst onder ogen te zien helpt het om de geest enigszins tot rust te brengen door meditatie en contemplatie. De adem is het voertuig waarop de concentratie wordt gedragen ze brengt je geest naar het object waarop je mediteert. We dienen ons als eerste bewust te zijn van ons ademen zodat we later, tijdens de contemplatie, de geest kunnen leiden.

We proberen de geest te leiden naar de directe herkenning van de werkelijkheid.

Het volgende vers wordt dagelijks in boeddhistische kloosters gereciteerd:

‘Terwijl ik in- uitadem ben ik me ervan bewust dat het mijn aard is om te sterven, daaraan kan ik niet ontkomen.

Het is mijn aard om oud te worden. Daaraan kan ik niet ontkomen.

Het is mijn aard om ziek te worden. Omdat ik een lichaam heb, kan ik ziekte niet voorkomen.

Alles wat ik nu koester, waardevol acht en waar kan ik me vastklamp moet ik op een dag achterlaten.

Het enige dat ik kan meenemen zijn de vruchten van mijn eigen daden. Ik kan niets anders meenemen dan de vruchten van mijn daden: dat wat ik heb gedacht, gezegd en lichamelijk heb gedaan.’

We herkennen die werkelijkheid en we glimlachen. Dit is een oefening waarbij we onze eigen angsten onder ogen zien. De angst ligt altijd in ons op de loer, de angst om oud of ziek te worden, de angst om te sterven en de angst om door degenen van wie we houden in de steek gelaten te worden. Het is heel menselijk om bang te zijn en over die dingen in te zitten.

De Boeddha raadde ons aan niet om die angst te onderdrukken. Hij raadde ons juist aan die vrees naar de oppervlakte van ons bewustzijn te halen, hem te herkennen en ertegen te glimlachen. Dat was een dagelijkse beoefening voor monniken en nonnen in de tijd van de Boeddha en dat is het ook nu nog. Iedere keer dat je angst omhoog komt, steeds als je hem herkent en ertegen glimlacht, verliest hij iets van zijn kracht. Als hij naar de diepte van je bewustzijn terugkeert, doet hij dat wat een kleine zaadje. Vandaar dat je deze oefening elke dag moet doen, het name wanneer je mentaal en fysiek sterk voelt.

Als je probeert te oefenen, rent je geest misschien allerlei gedachten achterna. Keer dan terug en richt je aandacht op de in- en uitademing. Adem bewust, je hoeft je ademen niet langer of dieper te maken, je hoeft niets te veranderen. Laat je ademen gewoon zijn zoals ze is. Blijf je bewust van je ademen. Als je zo oefent, brengt je manier van ademen zichzelf tot rust.

Als je voldoende tot rust gekomen bent, kun je de woorden van de geleide meditatie die hieronder volgt gebruiken om je te concentreren. De eerste keer Wil je misschien de hele zin horen of voor jezelf uitspreken. Later kun je volstaan met een paar sleutelwoorden Je hoeft er niet heel veel moeite voor te doen. Ontspan je en laat je door je ademen en de woorden ondersteunen.

Oefening in diep kijken om angst te genezen

Ik adem in,
en ben me bewust van mijn inademing
In
Ik adem uit,
en ben me bewust van mijn uitademing
Uit
Ik adem in, en ben me bewust dat ik oud word
Ouderdom
Ik adem uit, en ben me bewust
dat ik niet aan ouderdom kan ontkomen
Geen ontkomen
Ik adem in, en ben me bewust
dat vanwege mijn natuur een slechte gezondheid onvermijdelijk is.
Slechte gezondheid
Ik adem uit, en weet dat ik niet
aan een slechte gezondheid kan ontkomen
Geen ontkomen
Ik adem in, en weet dat ik zal sterven
Dood
Ik adem uit, en weet dat ik niet aan de dood kan ontsnappen
Geen ontsnappen
Ik adem in, en weet dat ik op een dag alles
waar ik van houd en wat ik koester moet achterlaten
Alles wat ik koester achterlaten
Ik adem uit, en weet dat ik er niet aan ontkom
dat alles wat ik koester moet achterlaten
Geen ontkomen
Ik adem in, en weet dat wat ik doe,  wat
zeg en denk het enige is dat ik echt bezit
Daden het enige ware bezit
Ik adem uit, en weet dat ik niet
aan de gevolgen van mijn daden kan ontsnappen
Geen ontsnappen aan de gevolgen
Ik adem in, en besluit mijn dagen in diepe aandacht te leven
Leven in aandacht
Ik adem uit, en zie de vreugde en de weldaad
die uitgaan van het leven in het huidige moment
Vreugde en weldaad
Ik adem in, en leg de gelofte af dat ik degene
die mij lief is elke dag vreugde zal schenken
Vreugde schenken
Ik adem uit, en leg de gelofte af dat ik de pijn van degene
die mij lief is zal verlichten
Pijn verlichten

Als we het ademen op deze manier gebruiken, maken we een begin met onze genezing.