Tara Brach is een psychologe en meditatielerares die in de Verenigde Staten veel bekendheid heeft verworven. Ze heeft samen met Jack Kornfield, een andere bekendheid, het Mindfulness Meditation Teacher Training Certification Program opgezet. Zij is gepromoveerd in de klinische psychologie en probeert psychotherapie te combineren met mindfulness. Naast de vele meditatiecursussen die ze in de Verenigde Staten geeft, zijn er ook op het internet cursussen van haar te volgen via www.tarabrach.com Onlangs is er een vertaling uitgekomen van haar laatste boek Trusting the gold: uncovering your natural goodness, met de Nederlandse titel Ontspannen in schoonheid.
Een laag leestempo
Als Nederlandse ondertitel is gekozen ‘een kostbaar kleinood vol verhalen, lessen en wijsheden’. Het is inderdaad een mooi boek geworden, niet in de laatste plaats omdat het vol staat met prachtige aquarel illustraties. Bovendien is er veel zorg besteed aan de vormgeving. Het boek bestaat uit drie delen met elk een eigen thema: waarheid, liefde en vrijheid. Elk deel bestaat uit korte verhalen over voorvallen die de schrijfster in haar eigen leven heeft meegemaakt, of over lessen die zij van andere meditatieleraren heeft gehad en die veel indruk op haar hebben gemaakt. Vooral Thich Nhat Hanh komt regelmatig voorbij. Ze vertelt zonder enig voorbehoud over problemen die ze in haar eigen leven heeft meegemaakt en de innerlijke strijd die ze daarbij moest voeren. Ze beschrijft wandelingen in de natuur met mooie ervaringen van stilte en schoonheid. Ze vertelt over haar gevoelens in haar omgang met vrienden, vriendinnen en familieleden. Telkens wordt het verhaaltje afgesloten met een moraal, een advies en soms ook met een kleine oefening.
Het alledaagse als ervaring
Het is dus geen boek dat je in een adem uitleest. Elk verhaaltje staat op zich en het is blijkbaar de bedoeling dat de lezer na zo’n verhaaltje het boek even terzijde legt om er over na te denken of eventueel de beschreven oefening uit te voeren. Wie het boek in een adem zou proberen uit te lezen, zou de meeste van die meer dan 50 verhaaltjes aan het eind van het boek alweer zijn vergeten. Wie het verhaal echter tot zich door laat dringen, zal waarschijnlijk al gauw herkennen dat Brach geen bijzondere situaties beschrijft, maar meer het soort situaties die in ieders leven wel eens voorkomen. Daarbij schrijft ze ongekunsteld en kan de lezer zich gemakkelijk in elke situatie inleven.
Het is natuurlijk nog maar de vraag of je bij elk wissewasje zelfonderzoek moeten plegen, maar in het algemeen heeft zelfonderzoek als gunstig resultaat dat je het alledaagse weer gaat zien als een leerschool. Dit is een mogelijkheid die ons door de toenemende gemakstechnologie dreigt te worden afgenomen. Als je wandelt ervaar je bijvoorbeeld iets anders dan wanneer je op een elektrische fiets zit, waarbij je voortdurend op een schermpje moet kijken hoe hoog je snelheid is en of je batterij nog niet leeg is. Internetmedia, die om een of andere duistere reden ‘sociaal’ worden genoemd, hebben juist de neiging om je gedachten aan je eigen bestaan weg te voeren naar de dromen van de ‘cloud’. Brach wandelt daarentegen elke dag en daar schrijft ze leuke verhaaltjes over. Zo hoort ze op een dag tijdens een wandeling het geluid van geweerschoten van jagers. De gedachte aan onnodig dierenleed wekt woede in haar op en dit vormt weer een gelegenheid voor zelfonderzoek. Woede is immers een teken dat je iets niet kunt accepteren, iets wat niettemin onvermijdelijk schijnt te zijn.
Ons ware thuis
‘De ruimte in ons lichaam en de ruimte van dit universum vormen een doorlopende ruimte. Die ruimte is gevuld met het licht van bewustzijn. Deze grenzeloze en onverdeelde ruimte van bewustzijn, met zijn oneindige uitingen van leven, is ons ware thuis.’(bladzijde 155) Brach vertegenwoordigt dus een Amerikaans boeddhisme, dat afstand neemt van het traditionele, waar juist de negatieve kanten van het menselijk bestaan worden belicht. De ruimte van het universum is geen plaats van anoniem leed en vergankelijkheid, het is je ware thuis. Er is dus geen plaats voor het nirvāṇa of een andere soort overstijging van het wereldse bestaan. Het is bij haar allemaal rozengeur en maneschijn, als je je maar aan de regels houdt of de juiste methode toepast. Je moet alleen even door de zure appel, de erfzonde, heen bijten. Het juiste pad dat je moet bewandelen wordt volgens haar min of meer eenduidig door alle religies verkondigd. Hier komt haar Unitarische achtergrond naar voren. Het Unitarisme is een soort veruniversaliseerd christendom, dat de eenheid van alle religies vooropstelt. In Nederland wordt deze richting vertegenwoordigt door de I.A.R.F.
Brach is ervan overtuigd dat ieder mens in wezen goed is. We hebben immers allemaal een boeddhanatuur, al gebruikt ze dit woord zelf niet. Natuurlijk twijfelt ze hier in het dagelijks leven regelmatig aan, maar als ze zich over haar vijandige gevoelens heen zet, dan blijkt telkens dat anderen vaak goede redenen hebben voor hun wat minder fijne gedrag. Het is mooi om dit te lezen, maar ik heb zelf gemerkt dat je dan soms wel erg lang moet zoeken. En dan is het nog de vraag of je zo nu en dan niet een uitzondering zou moeten maken.
In haar beschrijvingen van relaties met anderen toont Brach in elk geval rijkelijk haar psychologische gevoeligheid en ervaring. Zo adviseert ze de lezer om bij relatieproblemen de ‘RAIN’-methode (in het Nederlands ETOK) te gebruiken: Erkennen wat er gebeurt, Toelaten te voelen wat er is, Onderzoeken hoe het gevoel zich manifesteert en tenslotte Koesteren van de pijnlijke gevoelens. Blijkbaar heeft zij zelf ook veel baat bij gehad en ik kan me heel goed voorstellen dat dit een uitstekende geestelijke EHBO is.
Conclusie
Al met al is het een mooi boekje. Het staat vol met toegankelijke verhalen over alledaagse problemen waar vele lezers zich in zullen kunnen herkennen. Dit neemt niet weg dat de schrijfster daarbij haar eigen insteek heeft en dat is die van een geslaagde vrouw uit de Amerikaanse middenklasse. Bovendien heeft ze een bepaalde kijk op het innerlijk van de mens. Bij haar staan de emoties voorop, vergissingen en fysieke omstandigheden worden buiten beschouwing gelaten. Dit is net zoiets als een weerbericht waarin alleen de windrichting en windsterkte worden genoemd. Het is ook geen boek waarbij de mens in zijn kleinheid en onbeholpenheid wordt portretteert, of de absurditeit van het leven wordt geschreven. Er wordt niet gerelativeerd en de slagzin ‘succes is een keuze’ lijkt hier niet veraf. Er is geen plaats voor een glimlach of een tragisch levensgevoel. Lezers van alle verschillende politieke overtuigingen worden op gelijke wijze bediend. Het boek gaat hoofdzakelijk over intermenselijke relaties en het innerlijk leven van de lezer. De schrijfster geeft haar eigen innerlijk leven als voorbeeld en is daarbij eerlijk en te goeder trouw. De vraag is echter hoe lang je in de praktijk de politiek op een afstand kunt houden zonder daarbij te vervallen in de oppervlakkige droom van de damesbladen. Damesbladen voldoen echter wel degelijk aan een behoefte in het echte leven en daarom denk ik dat veel lezers bij het lezen van dit boek mooie inzichten kunnen opdoen.
