• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Boeddhisme » De lessen van corona

De lessen van corona

4 september 2020 door Ksaf Vandeputte

Ik had aanvankelijk geen zin om het nog maar een keer over leven met het coronavirus te hebben. Er is al voldoende over gezeurd, er zullen altijd virussen, economische crises en conflicten zijn. Ik zie nu in dat dit een totaal nieuwe situatie is voor de eerste generaties Europeanen die geen oorlog meemaken – op de mensen na uit het uiteengespatte voormalige Joegoslavië. Het voordeel van een crisis zoals het coronavirus die uitlokt is dat het de verborgenheden van de menselijke geest genadeloos blootlegt. Hoe we in het westen na de paniek over een bankencrisis weer zijn ingedommeld in ons cocon van weelde en veiligheid. Hoe angst voor een levensbedreigend virus onze kwetsbaarheid blootlegt. En hoe dat virus nog maar eens aantoont dat wie arm is minder overlevingskansen heeft dan wie rijk is.

Mijn vriendin maakte me attent op een inzichtelijke column van de hoogleraar klinische psychologie en psychopathologie Ariane Bazan. Zij schrijft dat het ‘haar (blij) zou verrassen mocht deze epidemie ons leren hoe we de wereld eerlijker verdelen. Hegel zei het zo: “De mens leert uit de geschiedenis dat de mens niets leert uit de geschiedenis.” [1] Grote vooruitgang in onze beschaving kwam er volgens haar vaak pas na veel ellende en zelden als resultaat van redelijk inzicht. Inderdaad, ook na een vorige dreigende pandemie van het SARS-virus keerde men na alle opwinding en wereldwijde solidariteit terug naar de business as usual van ieder voor zich.

Een dodelijk virus zorgt plots voor een gevoel van hoogdringendheid. Politici laten het onderling gekibbel even achterwege en concentreren zich op een efficiënte aanpak van de crisis. Volgens Ariane Bazan ‘heeft het virus de figuur van de dood opnieuw in ons leven gekatapulteerd. (…) De dood kan plots en blind treffen, jong en oud, de meest voorbeeldigen en de minst verdienstelijken. We kunnen niemand betichten, niemand bevechten en niemand berechten.’ Inderdaad, het virus confronteert ons niet enkel met een mogelijke dood, maar voor mensen die een probleem hebben met alleenzijn is het beangstigend en voor ons allen maakt het bestaande kwetsbaarheden alleen maar groter. Tegelijk zien we nu overal scènes van oprechte solidariteit en belangeloze inzet. Maar als keerzijde van de tragedie zien we ook de komedie van breed uitgesmeerde, tenenkrullende sentimentaliteit.

Ariane Bazan: ‘Het tragische levensgevoel (van de westerling) is het gevoel dat we controle verliezen over het in leven blijven zelf. Als iets ons wakker kan schudden, is dat het wel. Het kan autoritaire regimes aanzuigen die, al was het op een illusoire manier, krachtdadiger optreden dan de democratieën en hun onzekere wetenschappelijke verhaal, zodat we naar het comfort van de slaap kunnen terugkeren. Maar misschien kan het ook, en wellicht tegelijk, leiden tot een intieme ‘reset’ van het ethische perspectief, met een grotere bereidheid zichzelf te dragen en een groter gevoel van urgentie om aan het leven zin te geven, nu we aan den lijve ervaren hoezeer alles van waarde weerloos is.’

We zijn nu massaal solidair met elkaar. We vergeten graag dat we mentaal nog steeds niet rijp genoeg zijn om ook solidair te zijn met moeder natuur en haar flora en fauna. Het zou sentimenteel zijn om te stellen dat moeder natuur wraak neemt door ons te besmetten met SARS via civetkatten en met corona via vleermuizen. Maar toch. Waarom kunnen we de lucht enkel vrijwaren van het fijn stof van vliegtuigen als een virus ons dwingt om aan de grond te blijven?

In het boeddhisme is onwetendheid de voornaamste oorzaak van lijden. Een vorm van onwetendheid is ontkennen. Is het niet opvallend hoe de populistische machtshebbers van de VS, Engeland, Brazilië en Turkije aanvankelijk het coronagevaar ontkenden? Alsof zij beseften dat zij plots met de realiteit geconfronteerd konden worden, de realiteit van hun kunstmatig imago van ongenaakbaarheid waarachter ze hun onmacht en kwetsbaarheid verbergen.

Wat corona vooral genadeloos blootlegt is hoe we in deze maatschappijvorm onbelemmerd recht menen te hebben op rijkdom en macht. Omdat we er hard voor werken, maar het mag eventueel ook via list en desnoods via geweld. Tegelijk zijn we er op een sentimentele manier van overtuigd dat we even vanzelfsprekend recht hebben op geluk. We willen vrij zijn maar tegelijk moet het leven zich aan onze voorwaarden onderwerpen. Zo werkt het niet in de reële wereld en zo komen we weer bij nog een oud boeddhistisch inzicht: hebzucht creëert angst omdat we altijd op onze hoede moeten zijn voor wie of wat ons bezit bedreigt.

De coronacrisis is vijf maand ver en ik sta in de supermarkt aan de kassa met mijn mondmasker en op een veilige afstand van de vorige klant. Achter mij komt een man aan en begint gehaast zijn koopwaar vlak naast mij op de band te leggen. Ik vraag de man of hij wat afstand wil houden. Hij kijkt me even meewarig aan en doet gewoon verder. Ik zeg dat ik al een risicopatiënt ben en niet graag aan het virus wil bezwijken. De man haalt  zijn schouders op en blijft ostentatief vlak achter mij staan. Ik voel me machteloos. Het incident toont vlijmscherp aan hoe afhankelijk we zijn van elkaars goede wil. De man vertegenwoordigt de groep mensen die gevaar en vooral de vele radicale veranderingen in onze samenleving ontkennen. Corona toont dé hedendaagse vorm van onwetendheid: intellectuelen, wetenschappers en politici houden ons klein door ons bang te maken en te overdrijven. In feite is er niets aan de hand, ik wil kunnen verder leven zoals ik altijd deed, zonder bemoeienis van anderen. Ik oefen mezelf in mildheid door mijn woede over het gedrag van de man in de balans van de realiteit te plaatsen. Ik blijf vaststellen dat het overgrote deel van de mensen wel degelijk rekening houdt met de ander en dat we in tijden van rampspoed het edelste van onszelf tonen: mededogen, solidariteit en een onverwoestbaar geloof in ons kunnen.

Een jongen van acht drukt onze innerlijke tweespalt treffend uit: ‘We bouwen een muur over heel ons land met een dak erover, maar met veel ramen zodat we de zon nog kunnen zien.’ [2]

[1]            Ariane Bazan, ‘Het tragisch levensgevoel’, De Standaard, 3 april 2020

[2]   ‘De Chinezen moeten gewoon iets anders leren eten’, Humo, 31 maart 2020

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Milieu, Pakhuis van Verlangen, Zorg Tags: Ariane Bazan, balans, corona, HUMO, lijden, ontkenning, onwetendheid, SARS

Lees ook:

  1. Leegte
  2. Zen in tijden van corona
  3. Bodhiwappie
  4. Op zoek naar een politiek leider die fatsoen aan wijsheid koppelt (11)

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ksaf Vandeputte

De Vlaming Ksaf Vandeputte (1952) werkt als maatschappelijk werker en psychotherapeut. Hij is zeer geïnspireerd door het boeddhisme, meditatie en psychotherapie vormen volgens hem twee polen van eenzelfde gebied. Hij is lid van twee sangha’s in Vlaanderen en gewijd door Dharmavidya (David Brazier), maar even goed geïnspireerd door Thich Nhat Hanh en Ton Lathouwers. www.meditatief.be 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 4 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 4 juli 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • 5 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 5 juli 2022
    Boeddhisme en meditatie
  • 6 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

‘Humor onttroont elke grootinquisiteur’

Kees Moerbeek - 3 juli 2022

Blasfemie kan een uiting van macht zijn, omdat hij die kwetst macht heeft over diegene (datgene) die wordt gekwetst. Hierbij komt superioriteit om de hoek kijken. De gekwetste gelovige is de enige die echter de macht van de blasfemist over hem kan opheffen door diens spot simpelweg te negeren.

Boekbespreking – Michael Bakoenin, God, de Staat en andere vormen van dictatuur

Erik Hoogcarspel - 30 juni 2022

Nog steeds, ook op de klimaatdemonstratie van 19 juni jl., ziet men groepen in het zwart geklede jongeren mee demonstreren die zich presenteren als vertegenwoordigers van het anarchisme. Deze groepen kunnen in het buitenland erg agressief optreden en zelfs banden onderhouden met extreemrechts. Vele oppassende burgers zien het anarchisme aan voor een uiting van jeugdige overmoed, die vanzelf wel zal overgaan. Hoe kun je immers een staat besturen zonder regering? Was het anarchisme niet een soort extreem communisme en hebben we niet gezien dat het communisme gewoon een slecht systeem is?

Boekbespreking – Renée Girard, de romantische leugen en de romaneske waarheid

Erik Hoogcarspel - 14 juni 2022

Volgens de literatuurwetenschapper René Girard (1923 – 2015) worden we juist niet als een uniek zelf geboren. Dit is volgens hem een romantische leugen waarmee we onszelf voor de gek houden. We ontwikkelen ons niet eens tot een uniek zelf, want in de regel worden onze keuzes niet gemotiveerd door een eigen unieke behoefte. We willen meestal graag hebben wat anderen al hebben, juist omdat die anderen dit willen hebben.

Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

Hein Thijssen – ´Het leven is een schijtende merel´

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Alleen voor een ontwaakte is het achtvoudige pad een natuurlijke zaak’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Verlichting is de kous op je kop
  • ‘Humor onttroont elke grootinquisiteur’
  • Guy – Het begrijpen van de ware aard van de dingen
  • Ludo – Zijn
  • Taigu – De lijn en de cirkel

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens