• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Tweespraak Rob van Boven en Luuk Mur » Mijmeringen over bewustzijn

Mijmeringen over bewustzijn

23 februari 2021 door Rob van Boven en Luuk Mur

Het specifieke kenmerk van de mens, dat wat ons onderscheidt van andere dieren, is ons abstract denkvermogen. Hoe we ons denkvermogen gebruiken, kenmerkt zich niet per se door wijsheid. We kennen betekenis toe aan hetgeen we meemaken. Vervolgens gaan we geloven in de betekenis die we toegekend hebben aan een ervaring. Zo ontwikkelen we een geloofssysteem. We weten inmiddels dat we door te denken dit geloofssysteem niet of heel moeilijk kunnen veranderen.

Een voorbeeld: Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden. Het pijnlijke gevoel van je vroegste ervaringen, probeer je zoveel mogelijk te ontkennen voor jezelf. Ook ga je een verhaal maken over wat er aan je mankeert en hoe je eigenlijk zou moeten zijn. Je ontwikkelt een uitgebreid geloofssysteem. Aan anderen doe je jezelf heel anders voor dan je gelooft wie je bent. Je zet een masker op en dat is hetgeen je laat zien. Het grootste deel van het geloofssysteem is al klaar als je zeven jaar bent en dus voor dat je bewustzijn hebt over wat er gebeurt.

Zonder bewustzijnsgroei zou het kunnen betekenen dat je met deze ideeën blijft leven. Je kan je voorstellen dat je schuw voor mensen wordt en je steeds meer isoleert. Je onverstandige verstand volgt je geloofssysteem en daardoor raakt je de connectie met je ‘natuur’, je DNA kwijt. In je DNA staat natuurlijk niet dat je ongewenst bent, die conclusie heb je zelf getrokken op basis van je ervaringen en de herhalingen die je zelf organiseert. Je natuurlijke zelf heeft zijn eigen intelligentie, maar door het doorlopende lawaai van je geloof-aangestuurde verstand raakt dit uit beeld.

——–

Openheid is de essentie van ons bewustzijn. De werkelijkheid manifesteert zich in ons bewustzijn. Sam Harris, neurowetenschapper, filosoof en eigenaar van de meditatie app ‘Waking Up’, leert je door middel van meditatie eerst alle vormen die zich in je bewustzijn aandienen bewust te worden en vervolgens om de aandacht te richten op de ruimte waarin dit plaatsvindt. Sam Harris baseert zich daarbij op Dzogchen, een eeuwenoude Tibetaanse leer, gericht op het realiseren van verlichting. Dat kan omschreven worden als de natuurlijke staat die inherent puur, alomvattend, tijdloos en helder is.

Hij legt de nadruk op het onderscheid tussen de verschijnselen die zich aandien in het bewustzijn, zoals personen, gebeurtenissen, gedachten, gevoelens (bewustzijnsinhouden) en het inhoudsloze bewustzijn zelf. Het bewustzijn zelf wordt omschreven als ruimte of openheid. Het is van een andere aard dan de verschijnselen die erin plaatsvinden.

Er is dus een onderscheid tussen bewustzijnsinhoud, zoals de geloof-aangestuurde belevenissen hierboven genoemd, en het open bewustzijn, waar alles zich in manifesteert. Het lukt lang niet iedereen dit open bewustzijn te herkennen, je blijft dan alleen de bewustzijnsobjecten zien. Vergelijk het met de hemel die niet te zien is door de zware bewolking. Het geloofssysteem zorgt voor de bewolking, waardoor het open bewustzijn onttrokken wordt aan de ervaring.

De 2020 overleden Nederlandse filosoof Otto Duintjer omschreef het open bewustzijn als manifestatieruimte. Ons bewustzijn is ruimer dan wat dan ook, dus ook ruimer dan het taalkader of het cultuurpatroon waar we in leven. In het open bewustzijn wordt de cultuur en de taal aangeleerd. Alles wat we meemaken of bedenken, hoe groot of klein ook, manifesteert zich als een soort film in het open bewustzijn. Deze universele vorm van bewustzijn onderscheidt hij met nadruk van gespecialiseerde vormen van bewustzijn. De specifieke vormen van bewustzijn zijn bijvoorbeeld verstandelijk redeneren, fantaseren, dromen, kijken en luisteren. Volgens deze filosoof deelt eenieder de universele dimensie van het bewustzijn, meestal zonder zich daarvan bewust te zijn. Deze dimensie wordt dus niet beperkt door taal, cultuur of traditie, het gaat eraan vooraf.

Het geloofssysteem, dat de bewolking veroorzaakt, is vooral egocentrisch van aard. Dat komt doordat het fundament gelegd wordt voor het zevende jaar van een kind. Het kind ziet zichzelf dan nog als centrum van het bestaan. Het open bewustzijn, de blauwe hemel, is onbegrensd, heeft geen vorm of kleur of welke inhoud dat ook. Het open bewustzijn is vrij van geloof, vrij van concepten, vrij van betekenis. Er is geen dualiteit of polarisatie. Je zou kunnen verwachten dat als je in staat bent deze open manifestatieruimte te herkennen, dat dualiteiten verdampen en samenhang vanzelfsprekend is.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Dzogchen, Geluk, Gezondheid, Pakhuis van Verlangen, Tweespraak Rob van Boven en Luuk Mur Tags: abstract denkvermogen, bewustzijn, bewustzijnsgroei, DNA, dualiteit, geen vorm of kleur, kind, Luuk Mur, openheid, Otto Duintjer, polarisatie, Rob van Boven, Sam Harris, vrij van geloof, Waking Up

Lees ook:

  1. Op zoek naar een politiek leider die fatsoen aan wijsheid koppelt (13)
  2. Tweespraak – ‘De echte wereld is iets heel anders dan de indruk die je zintuigen je voorschotelen’
  3. Tweespraak – Psychotherapeut Rob van Boven en psycholoog Luuk Mur praten over…’de hoer spelen’
  4. Onbewuste programmering

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter ter Braake zegt

    23 februari 2021 om 14:23

    Dank u wel voor deze heldere en mooi verwoorde uiteenzetting. Als analytische redenering regende zij als een opfrissend buitje uit uw wolkendek op mijn aardse bodem, om er verwarmd te worden door de zon van inzicht. Om vervolgens te verdampen en zacht vibrerend via de openingen in het wolkendek terug te keren naar de open, blauwe ruimte.

    • Luuk Mur zegt

      23 februari 2021 om 20:49

      Prachtig.

  2. Henk van Kalken zegt

    24 februari 2021 om 08:30

    Beste Rob en Luuk,
    Ik ben het met jullie eens dat we met het denkende, dualistische bewustzijn betekenis geven aan lege verschijnselen. Door denken kunnen we dit inderdaad niet veranderen, want de denkende, analyserende en oordelende geest houdt je in een dualistische visie gevangen.
    Van Sam Harris heb ik niets gelezen, maar waar ik het niet mee eens ben is dat dzogchen zich zou richten op het realiseren van verlichting. Er is niets om te verlichten, want alles is sinds beginloze tijden al verlicht. Dzogchen is de oorspronkelijke staat en de beoefenaar richt zich op het ontdekken hiervan. Waar ik het ook niet mee eens ben is dat er een onderscheid wordt aangebracht tussen het bewustzijn en de natuurlijke, oorspronkelijke staat. En te stellen dat het bewustzijn van een andere aard is dan de verschijnselen die erin plaatsvinden. In dzogchen – de perfecte staat van zijn – zijn alle verschijnselen geïntegreerd en non-duaal. Het verschil wordt met de denkende geest gemaakt. Samsara en nirvana, de denkende en niet-denkende geest, goed en slecht, mooi en lelijk, verlicht en niet-verlicht: het zijn verschijnselen die allemaal dezelfde smaak, dezelfde energie hebben. Zoals dualistisch en non-dualistisch uit één en dezelfde energie afkomstig zijn.

    • Luuk Mur zegt

      24 februari 2021 om 13:02

      Dank voor je aanvulling Henk.

      Vrolijkverlicht.nl schrijft het volgende:

      Centraal in de leer van Dzogchen is het begrip Rigpa – het fundamentele, onbezoedelde, volkomen heldere aspect van bewustzijn. Rigpa kan niet worden ontwikkeld, alleen worden herkend als altijd al aanwezig. Deze open helderheid is zonder vorm en volkomen leeg, maar zeker niet doods, aangezien het de capaciteit heeft van waarnemen, ervaren, opmerken, zonder dat het hierdoor ooit wordt beïnvloed of veranderd. Het wordt daarom ook vaak vergeleken met een spiegel die nooit van aard verandert door wat het weerspiegelt, of het wordt vergeleken met een kristal dat elke kleur kan aannemen van het object waar het op geplaatst wordt zonder zelf van kleur te veranderen. Het herkennen van deze volkomen open, spiegelende helderheid, daarin stabiliseren en dat zichtbaar maken in het dagelijks leven is de praktijk van Dzogchen.

  3. G.J. Smeets zegt

    24 februari 2021 om 14:07

    “Het specifieke kenmerk van de mens, dat wat ons onderscheidt van andere dieren, is ons abstract denkvermogen.”
    @Luuk en Rob, dat klopt niet. Het abstracte denkvermogen van o.m. inktvissen, dolfijnen, trekvogels en olifanten is door (gedrags- en neuro)biologen al lang vastgesteld. Je kunt het googlen in de vrij beschikbare bronnen van de ter zake doende experts.
    Ik heb de indruk dat jullie ‘abstract denkvermogen’ verwarren met de predicaat/subject logica van de menselijke taal. Alle dieren hebben hun preciese taal en hun specifieke abstract denkvermogen. Wat homo sapiens doet afwijken is dat zijn taal gebaseerd op het primitieve predicaat/subject logica.

    @Henk, je zegt “Samsara en nirvana, de denkende en niet-denkende geest, goed en slecht, mooi en lelijk, verlicht en niet-verlicht: het zijn verschijnselen…”
    Nee, Henk, dat zijn geen ‘verschijnselen’, het zijn verbale spitsvondigheden in de predicaat ⁄ subject logica waarvan ook jij je bedient. Ikzelf houd het bij niet-weten, dat vind ik wel zo eerlijk en spannend.

    • Henk van Kalken zegt

      24 februari 2021 om 15:33

      Goff, Verschijnselen of niet-weten zijn woorden, taalkundige uitdrukkingen van begrippen waar wij met behulp van taal duiding en inhoud aan proberen te geven. Niet-weten of verschijnselen zijn het gevolg van perceptie en dientengevolge proberen mensen uitdrukking aan de interpretatie van hun percepties te geven. Niet weten is eerlijk noch spannend. Evenmin als weten dat is. Of denken te weten, of denken niet te weten. Verschijnselen (wat is geen verschijnsel?) evenmin. Het is de menselijke geest die een op zich leeg verschijnsel de betekenis eerlijk en spannend of oneerlijk en saai geeft.

  4. ton wijmenga zegt

    24 februari 2021 om 16:18

    Er is geen doener ..

    Ik kan me het moment niet herinneren dat ik in mijn jeugd de conclusie trok over of
    ik al dan niet gewenst was.
    Ik kan mij het moment niet herinneren dat ik ben gaan geloven in een
    betekenis over een ervaring .
    Ik kan me het moment niet herinneren dat ik een verhaal heb gemaakt over wat er zou mankeren en hoe het wel zou moeten zijn..
    Ik kan me het moment niet herinneren dat ik een masker opzette .
    Zo kan ik nog wel even doorgaan en reageren op elke “je” die in het artikel staat..
    Natuurlijk begrijp ik zeer wel wat er bedoeld wordt ..
    Maar er komt geen “je” aan te pas..Het zijn volslagen onbewuste processen. Je doet
    helemaal niets..het gebeurd gewoon .
    Taal is als een hypnose..Straks ga je per ongeluk ook nog geloven dat “je” het
    zelf hebt gedaan .

    • Piet Nusteleijn zegt

      25 februari 2021 om 09:29

      Ton, ik kan me al die “je’s” wél herinneren. Er is zeker sprake van “een doener”.
      Ik heb veel gedaan en geloofd.
      Om het voor mezelf uit te leggen hoe “het” nu in elkaar zit: mind – no mind – no no mind.
      Mind= denken, ik, doener (daar heb je h’m), geest.
      No mind= niet denken.
      No no mind= de (on) grond.

Primaire Sidebar

Door:

Rob van Boven en Luuk Mur

Rob van Boven (1951) is psycholoog en psychotherapeut met belangstelling voor het boeddhisme. Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en lid van de Dzogchen Community Nederland. Beide mannen gaan over boeddhistisch gerelateerde zaken in gesprek in Tweespraak. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
02 apr
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
2 apr 23
02 apr
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
2 apr 23
02 apr
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
2 apr 23
03 apr
Dagstart met meditatie en Kum Nye yoga | Gratis proefles 3 april | Online
3 apr 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Taigu – Noem mij Jimmy

    Taigu - 30 maart 2023

    Na slechts één termijn in het Witte Huis werd de wat verlegen Democraat Jimmy Carter aan de stembus verslagen door zijn Republikeinse tegenstrever Ronald Reagan. Hij trok zich vanuit het centrum van de macht in Washington, DC terug naar Plains, in Georgia, een dorp met 700 bewoners. Daar zette hij zijn oude gebruik voort om wekelijks les te geven op de plaatselijke zondagsschool van zijn baptistische gemeente.

    Boekbespreking- De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren

    Erik Hoogcarspel - 29 maart 2023

    Het begrip ‘moraal’ is niet voor iedereen even duidelijk, dus laat ik hier eerst een definitie ervan geven. In het algemeen is ethiek het nadenken over wat je hoort te doen en waarom. Moraal is het stelsel van normen (gedragsregels) en waarden (dingen waar je om geeft) dat daarmee samenhangt. Waarom zou iemand nu zijn moraal willen verbeteren? Klaas Rozemond, filosoof, jurist en universitair hoofddocent strafrecht aan de VU, is ervan overtuigd dat hier een grote behoefte aan is.

    De dingen zijn zoals ze zijn en daar dien je bij te blijven

    gastauteur - 29 maart 2023

    Femke is moeder van een zoon van 11 jaar oud, een gevoelige jongen die al vanaf zijn zesde niet meer naar school gaat. Na zes weken in groep 3 viel hij uit. Hij is hoogbegaafd en kan vanwege zijn eigen manier van leren en onderzoeken niet aarden in een schoolse omgeving. Hij zat toen hij uitviel al in een Leonardo-klas, een onderwijsvorm voor hoogbegaafde kinderen van 4 tot 12 jaar, aldus moeder Femke, maar ook dat paste helaas niet.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 415
    • Dick – Godsbeeld
    • Chinees tempeltoerisme: honderden jongeren trekken naar boeddhistische heiligdommen
    • Lezerspost, notenmelk, en echte kaas – maar dan plantaardig
    • Worden wat we zijn

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens