Moeten het altijd van die oude boeddhistische teksten zijn?’, kwam als verzuchting uit onze zengroep. Door al die jaren van zen ben ik blijkbaar zo met die teksten vergroeid dat ik uit het oog verlies hoe vreemd ze wel zijn.
Edel Maex
Uitvaren met een schip dat op zee zal vergaan
Het is een van mijn favoriete uitspraken, toegeschreven aan Shunryu Suzuki: ‘Leven is uitvaren met een schip waarvan je weet dat het op zee zal vergaan’.
Edel Maex: ‘Dit is de plaats waar we komen zitten en iedere zekerheid weer loslaten.’
Er zijn zoveel misverstanden over meditatie, zowel in zen als in mindfulness. Een veel gehoord beeld is dat je de gedachten moet zien als wolkjes die voorbijdrijven. De kunst is dan om die wolkjes te laten voorbijgaan. Het gebaar dat daar dan bij gemaakt wordt is er een van wegwuiven, soms zelfs wegduwen.
Edel Maex – De basale ommekeer
We zijn altijd op zoek naar woorden. Het leitmotiv doorheen de laatste reeks toespraken is: de bereidheid om te kijken is de basale ommekeer. Dat is een boude bewering. Daarom wil ik, als afsluiting, nog eens stilstaan bij die basale ommekeer.
Edel – Opium voor het volk
Karl Marx noemt religie ‘opium van het volk’ en niet voor. Hij voegt er aan toe: ‘De opheffing van de religie als illusorisch geluk van het volk is de vereiste voor zijn werkelijk geluk. De eis om de illusies over zijn toestand op te geven is de eis om een toestand op te geven die illusies nodig heeft’.
Edel Maex – Zen is politiek
De vragen van de Boeddha gaan over hoe mensen samenleven. Het verbaast mij altijd dat oude teksten uit een ander cultuur zo actueel kunnen klinken. Doorheen alle cultuurverschillen zijn er blijkbaar algemeen menselijke elementen in samenlevingen.
Edel Maex – Lukken en mislukken
Is mediteren een vlucht uit de grote boze buitenwereld om een boven de werkelijkheid verheven essentie op te zoeken? Sommigen proberen dat. Maar aan de werkelijkheid valt bijzonder moeilijk te ontsnappen. Ze haalt ons altijd weer in. Er is geen andere plaats om te leven dan de werkelijkheid.
Edel – De strijd tussen goed en kwaad
Het spanningsveld tussen goed en kwaad valt niet met regels te neutraliseren. Het is er en het zal er altijd blijven. Het is moeilijk en ook dat zal nooit anders zijn. Het speelt binnen iedere cultuur. Intiemer nog, het is een spanningsveld in ons hart, in ieder van ons.
Edel – zelfbeeld
‘Waarom hebben jullie boeddhisten het toch altijd over niet-zelf? Als therapeut moet ik het lage zelfbeeld van mensen juist voortdurend versterken.’ Het is een vaak gestelde vraag. Psychotherapie en boeddhisme lijken hier lijnrecht tegenover elkaar te staan. Moeten we het ego afbreken of versterken?
Edel – De angst om te kijken
Het Boeddhistisch Dagblad publiceerde onlangs een (nog voorlopige) tekst van de Dharma Adviesraad van de Boeddhistische Unie van Nederland. Er staan zeker mooie dingen in, maar hij blijft voor mij heel dubbel.
Zonder hoop
Is geluk iets van bijzondere momenten? Is geluk iets waar we moeten in lukken? Doen we het daarvoor, om dat te bereiken? En worden we dan ongelukkig als we het niet bereikt hebben, en afgunstig op iemand van wie we denken dat hij het wel bereikt heeft?
Ontwaken is geen luxe
Twitter blijft een eindeloze bron van inspiratie. Enkele dagen geleden kwam ik een uitspraak tegen van Pema Chödron: ’Times are difficult globally; awakening is no longer a luxury or an ideal. It’s becoming critical’. (De tijden zijn globaal moeilijk; ontwaken is niet langer een luxe of een ideaal. Het wordt cruciaal.)
Wat mindfulness dan wel is: ‘een bejegeningswijze’
Het begint met mildheid, respect, waardigheid. In de eerste plaats in het omgaan met jezelf. Bij uitbreiding met anderen en met de wereld.
Mindfulness is niet: ‘goed voor iedereen’
Er bestaat geen aanpak die goed is voor iedereen.
Kijken en luisteren
Als we bereid zijn om te luisteren, horen we de dingen niet langer op grond van ‘past bij mij’, ‘past niet bij mij’. Luisteren kunnen we maar als we bereid zijn onze eigen mening even aan de kant te laten en te vragen: ‘Hoe is het voor jou?’.
Mindfulness is niet: ‘groepstherapie’
Het maakt even niet uit of dat te maken heeft met wat er vanochtend gebeurd is of in je vroege jeugd. In mindfulness gaan we de geschiedenis niet reconstrueren maar experimenteren met hoe je ermee kunt omgaan.
Mindfulness is niet: ‘iets in je hersenen veranderen’
Als je alle dagen met gewichten oefent zal het volume van je biceps toenemen. Als je alle dagen rekensommetjes maakt zal iets in je hersenen in volume toenemen.
Mindfulness is niet: ‘op een kussen zitten’
‘Kan het zijn dat ik meer heb aan joggen dan aan mindfulness?’. Het ene spreekt het andere niet tegen.’
Mindfulness is niet: ‘passief’
Het is een vreemd idee over meditatie, dat het wat met je zal doen. Als je passief wacht tot er wat gebeurt, dan kun je lang wachten. ‘Als je wacht op de toekomst is de toekomst wachten.’
Mindfulness is niet: ‘moeten’
In een mindfulnesstraining vragen we mensen om te oefenen. Het is als piano spelen. Als je het niet doet zal er niets gebeuren. Dat is logisch.
Wat is genoeg?
Ik heb als kind ooit een wielewaal gezien. We kwamen terug uit vakantie aan zee en in de kersenbomen in de tuin zaten wielewalen. De volgende dag waren ze weg. De wielewaal is een zeldzame en schuwe vogel. Ik merk dat ik nog altijd een beetje trots ben dat ik er een gezien heb.
Mindfulness is niet: ‘geloven’
Moet je in mindfulness geloven? Liever niet. Meestal geloven mensen dan in iets heel anders dan wat mindfulness is. Dat leidt tot ontgoochelingen in de aard van: ’het is toch niet wat ik verwacht had’.
Mindfulness is niet: ‘diep’
Sommige mensen zoeken in mindfulness iets wat dieper is dan de gewone werkelijkheid, iets wat achter de grens van ons begrip ligt.
Mindfulness is niet: ‘naar binnen kijken’
In mindfulness neem je bewust tijd voor jezelf. Dat betekent niet dat je in die tijd alleen maar met jezelf bezig bent.
