Eerlijk gezegd weet ik niet eens meer wat de aanleiding voor de volgende verzuchting is geweest, want er zijn zoveel aanleidingen tegenwoordig dat ik niet kan kiezen. Ik dacht (en denk}: kan er ooit een vreedzame samenleving ontstaan zolang mensen gefascineerd zijn door geweld; vol enthousiasme meedoen in spellen waarin de een de ander overhoop schiet; verslaafd raken aan beelden van uiteenspattende avatars? Dat is zoiets als jezelf afvragen of je met een natte dweil een vloer kunt drogen; met vuur een kaars kunt doven of een goede deal kunt sluiten door de ander iets door de strot te duwen.
Men zegt dat de wereld in brand staat. Nou, dat valt denk ik nog wel mee. Er broeit iets, en dat is zorgelijk genoeg. Kortgeleden vroeg iemand mij of ik daar ook van wakker lag. Ik antwoordde: nee. Dat heeft duidelijke redenen. De eerste is dat wakker liggen behoorlijk vermoeiend is en voor toenemend slaapgebrek zorgt, waardoor je op den duur niet meer in staat bent tot evenwichtig handelen. De tweede reden is dat je door wakker liggen geen enkel probleem oplost.
Terug naar mijn verzuchting.
Ik heb het filmaanbod van Netflix eens bestudeerd, en dat van HBO-Max, en zelfs van Disney+. In Bambi wordt de moeder doodgeschoten. In Sneeuwwitje een meisje vergiftigd. Star Wars … de titel zegt al genoeg. Je moet werkelijk je uiterste best doen om een film, serie of documentaire te vinden waarin geen enkele vorm van geweld voorkomt. O, ze zijn er wel! Maar ik vind ze doorgaans te zoet voor consumptie. Zo onrealistisch… Voor even best aardig, maar precies dat: voor even.
De mens is verslingerd aan geweld. Men roept of demonstreert met ‘zoveel-mogelijken’ dat er vrede moet komen, blijven en voor altijd verzekerd moet worden, maar velen zetten vervolgens bij thuiskomst lekker een actiefilm op, met spannende achtervolgingen door nauwe straatjes waarin allerlei mensen ternauwernood aan de dood ontsnappen, auto’s over de kop slaan, enorme explosies plaatsvinden en flink geschoten wordt. Opvallend daarbij is en blijft dat de goeden meestal raak schieten en de kwaaien doorgaans mis. En bij de aftiteling kun je de geruststellende boodschap lezen dat er geen dieren zijn mishandeld. Gelukkig.
Ik vermoed dat vrede op aarde een illusie is, wanneer dat aan de mens ligt. Er zijn volgens mij twee wegen naar vrede: de eerste is het uitsterven van de mens als soort. Als dat ooit gebeurt, waarschijnlijk door eigen toedoen, houdt intermenselijk geweld door gebrek aan mensen gewoon op. De tweede weg is: vrede vinden in jezelf vinden. Dat houdt in dat je met de hand op je hart kunt zeggen: “Het kan zijn dat er mensen zijn die mij vijandig gezind zijn, maar ik ben niemands vijand, wil dat niet zijn en zal ook geen acties ondernemen die erop zijn gericht zijn iemand te beschadigen, laat staan te doden”.
Ah… ik voorzie nu dat er lieden zijn die mij er fijntjes op wijzen dat ik enkele weken geleden schreef: “… wanneer ik blijf beweren dat ik onder geen enkele omstandigheid een ander mens zal doden, misken ik de realiteit…” Wel, dat vind ik niet in tegenspraak met bovenstaande. Ik wil mijn handelen nooit gericht laten zijn op het beschadigen of doden van een ‘sentient being…’. Maar ik mag en moet mijzelf wel verweren. Mijn broer is Aikido leraar (4de Dan) en zegt: Zet twee Aikido’ers tegenover elkaar, en er gebeurt helemaal niets als niet ‘één van de twee vrijwillig de rol op zich neemt om aan te vallen. Aikido is een verdedigingstechniek. Hoe feller en woester de aanval, des te krachtiger komt de energie die de aanvaller in zijn aanval stopt terug bij de aanvaller zelf. Anders gezegd: in het uiterste geval beschadigt of doodt de aanvaller zichzelf! Dat is tragisch, maar ‘all-in the game’. Ik hoop op een Aikido-wereld. Als niemand aanvalt, gebeurt er niks. Maar oefen wel je verdedigingstechnieken!
Ondertussen is het wellicht verstandig minder gewelddadige ontspanningsmogelijkheden te zoeken, en om nergens om wakker van te liggen.
Vrede zij u allen.
Siebe zegt
Een reiger die wegvlucht als ik lang kom fietsen, doet gewoon wat ie geprogrammeerd is te doen. Maar is een mens nou echt zo veel anders dan? Volgens mij zijn wij ook maar in hele beperkte zin vrije mensen. Het onderbewuste laat ook ons denken wat/wie gevaar is, vriend of vijand is, aantrekkelijk of onaantrekkelijk is, sympathiek of bron van ergernis etc. Sommige spirituele mensen noemen dit gevoel maar dat is het niet. Het is hoe het onderbewuste oordeelt. Het onderbewuste bepaalt dit alles. Maar wij denken dat we het allemaal zelf bepalen. Ja, ja…
We lijken ook niet geprogrammeerd tot geweldloosheid. Kijk naar ouders. Als iemand de kinderen wat aandoen, worden het demonen, tot blinde haat en geweld in staat. Pure vernietigingsdrift. Hoe natuurlijk, biologisch, ingebakken dat ook is, het is toch ook slechts programmering. Het onderbewuste regeert weer.
Ik heb de Pali suttas wel eens onderzocht op een rechtvaardiging voor boosheid, woede, haat, maar kon niks vinden. Hieruit blijkt voor mij ook dat wedergeboorte in boeddhisme essentieel is. Want anders is het eigenlijk niet te verdedigen, vind ik, dat zoiets als boosheid en geweld niet ergens goed voor kan zijn in dit leven.
Jij gelooft ook dat het best wel goede gevolgen kan hebben. Maar de Pali Boeddha zegt van niet. Kan niet. Waarom kan het dan niet? Omdat er wedergeboorte is en die boosheid gaat zich tegen je keren. Misschien kun je er wat voordelen van ondervinden op korte termijn in dit leven, maar op langere termijn is hebzucht, haat en begoocheling, en alle derivaten er van, ongunstig, onheilzaam. Er kan niks goeds uit voortkomen. Maar dat is een termijn visie die vrijwel niemand heeft.
Maar is ie verkeerd? Is het belangrijk?