Zo nu en dan duikt de vraag op: ‘Waarom is er geen Vredesbeweging, geen zich roerend pacifisme zoals in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw?’ Zo’n beweging is toch nodig en voor de hand liggend, zie de waanzinnige oorlog om de Oekraïne? Zijn de mensen nu echt rechtser geworden en interesseren zij zich niet meer voor het grote wereldgebeuren? Dit soort vragen leiden onvermijdelijk weer tot discutabele antwoorden . Maar laten we eens proberen wat samen te vatten in 10 punten. Niet compleet natuurlijk, maar voldoende om over na te denken.
1 – Voor de acties uit de jaren zeventig tegen kernwapens en kernenergie waren al bestaande ideologische, dus verbindende kaders aanwezig zoals in de kerken (PAX e.a.) en politiek (CPN, PSP e.a.) Er bestond al strijdbare ideologie en gezamenlijke actie. Die konden in korte tijd anders, actueler worden ingevuld. Door massa-actie. Gebruik maken van aktiekaders die gekend en gezien werden. Door de bevolking, door partijen, door de vakbeweging, enzovoort.
2 – Een dergelijke gezamenlijkheid is nu erg gering, onmachtig. Er is een gebrek aan gezamenlijk optreden, in feite ook een gebrek aan democratisch debat. Mensen die wel actie willen voeren zijn vaak onthand, wat is de richting, hoe vind je massa-gezamenlijkheid? Moet je alles zelf doen?
3 – De geschiedenis laat – zowel op nationaal als op internationaal niveau en in tal van sectoren – zien dat er altijd ups en downs bestaan. Met name bij de essentiële vragen van macht, zeggenschap, voeding en wonen. En dat is ook zo bij kwesties en vragen over vrede, veiligheid en macht. Daarom is het bestaan van vredesbewegingen essentieel, ook in moeilijke tijden, zoals heden. ‘Vooral doorgaan en beter leren hoe dat moet’ is dan een goed parool. Ook kleinere en heel lokale initiatieven kunnen dan hun bijdrage leveren. Niet opgeven, vooral doorgaan, van elkaar leren en je verstand gebruiken met betrekking tot de mogelijkheden en samenwerkingsvormen. Om meer invloed, waardigheid en sociale macht te genereren. Ook als je moet starten met een kleine groep of persoon. Je waardigheid behouden als het gaat om de grote vragen van een vreedzame toekomst. Die toekomst ook op korte termijn een plek geven, bijvoorbeeld door acties die leiden tot vermindering van bepaalde wapens.
4 – Er is een gebrek aan vooruitdenken, het te extreem loslaten van alle ideologisch debat. Een overdreven weigering. Veel mensen zijn dan onthand: ‘Je kunt er ‘toch niets aan doen.’ (?)
5 – Er is wel discussie, maar dat zijn vaak (overwegend?) privé-verhalen. Het neoliberalisme is nog lang niet voorbij. Dat wordt duidelijk als je ziet hoe de wapenindustrie floreert. Ongebreidelde macht. Elk conflict en helemaal de nieuwe recente oorlogsuitbarstingen jagen tal van negatieve effecten aan. Een haast zich zelfstandig vormende doelstelling van wapenproductie voedt een grote spiraal van kapitalistische ontwikkeling. Gezien die verstrengelde werking en de winsten is een eindpunt daarvan onzichtbaar. Ook bij een sterkere multinationale positieve kracht (bv. de Verenigde Naties) is een dergelijk eindpunt nog lang niet zichtbaar. Als die ooit nog weer zichtbaar wordt. Immers, de producten van het digitale tijdperk brengen een dramatische onbeheersbaarheid op tal van maatschappelijke velden met zich mee. Hoe moeilijk ook, een humane vasthoudende democratische corrigerende tegenweer blijkt bitter noodzakelijk. De discussie gaat dan bijvoorbeeld over ‘voor of tegen nieuwe wapens’ voor bedreigde staten (m.n. nu Oekraïne), maar evenzeer moet de vredesbeweging zich richten op herstel van haar invloed en dat zal vooral een multinationale beweging moeten zijn, gedragen door personen uit alle generaties. Met perspectief voor langere termijn, indachtig de grote verliezen van het heden.
6 – Verandering van organisatie (bv. fusie PvdA en GroenLinks) heeft risico’s als dit alleen een fusie in de partijorganisatie is, niet ondersteund door dagelijkse actie in steden, dorpen en wijken. Gezamenlijkheid vraagt om een sterke basis van taal en actie. Richt je niet alleen op het heden, maar ook op de toekomst, op onvermijdelijke samenwerking nu en na de oorlog. Blijven bouwen aan een hoopvolle toekomst. Formuleer het mogelijke eindpunt concreet, want elk tussenresultaat is al van belang. En wat de toetsing betreft: de publieke onderzoeken naar oorlog en de wapenwedloop geven de beweging meer kracht. Wetenschappelijk onderzoek doet ertoe! Bewapening moet ook geduid worden, in het licht van de andere mondiale vragen die op de achtergrond meespelen, zoals het bezit van de grond in een tijd van de milieucrisis.
7 – Het beste radicale democratische motief voor gezamenlijke actie is momenteel de strijd om het behoud van de ‘levende planeet’, de actie voor duurzaamheid, ecologie, etc. Dat motief moet ook doorwerken in de strijd voor een goed inkomen, wonen, democratie en de vrede. Kortom, ‘Verenig je! en : Sluit je aan bij een organisatie of partij: ‘Samen sterk’.
8 – Pacifisme en ideologie hebben een toekomst, maar niet als alleen een privé- ethisch motief de basis vormt. Hier ligt een actueel doel integraal en ook internationaal te werken, boven de partijkaders uit én samen met partijkaders. De parlementaire politiek is niet alles, maar hoort er wel bij. Pacifisme vereist samenwerking op alle niveaus. Pacifisme betekent humaan en democratisch voorwaarts.
9 – Mensen zoeken altijd naar een toekomstperspectief, hoe ver dat ook verwijderd kan zijn. Utopisch? Vrij van oorlog, onveiligheid, armoede en dwang? De utopie werkt altijd, soms productief, maar dat niet altijd. Samenwerken begint vaak aan de basis, het volk.
10 – Er bestaat een rode draad: Vrede is veel meer dan een toestand van ‘niet in oorlog’. De aspecten van de vrede kunnen op alle mogelijke niveaus besproken en beleefd worden. Bijvoorbeeld in politieke actie, solidariteit op buurtniveau, educatieve programma’s of in natuurprojecten. Alle wapens moeten weg, maar de regulering van het bestaande is momenteel ook een primair doel. Een stap, een morele tussenschakel die mensen verbindt.
Vredesorganisaties in Nederland: STOP WAPENHANDEL en PAX VOOR VREDE (zie internet)
STOP DE OORLOG IN OEKRAÏNE
