SHU JO MU HEN SEI GAN DO is de eerste van de vier boddhisattva-geloften die boeddhisten afleggen en betekent zoveel als: hoe talrijk de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te redden. Ook binnen de Japanse zentraditie staat deze gelofte centraal. In Sogenji ging er geen kokuho of teisho van de Roshi voorbij zonder dat hij nogmaals benadrukte dat ‘wat we hier doen’ niet voor onszelf deden, maar voor alle levende wezens. En dat er dus – zeker nu we al met 7 miljard mensen op de wereld zijn – geen enkele reden was om onze training niet met minder dan volledige overgave en toewijding te doen. Do not lax in your efforts now…
Voor ons in Nederland – waar zen voor veel mensen toch vooral in het teken staat van ‘beter in je vel zitten’ – is het denk ik moeilijk om precies te begrijpen waar dit voor staat. Zeker omdat je volgens de Roshi fully and completely realised moet zijn om dit echt in te kunnen zien. En aangezien ik dat van mijzelf zeker ook nog niet kan zeggen, blijf ook ik dit moeilijk vinden. Dus wat te zeggen als me gevraagd wordt: in hoeverre geloof jij daar nu in?
Mijn tijd in Sogenji heeft denk ik wel wat tipjes van de sluiter opgelicht. Ik herinner me nog goed de eerste keer dat ik – net terug uit Japan – over de Oudegracht in Utrecht liep. Al die strakke, verkrampte, in zichzelf gekeerde gezichten die ik daar zag, ik had dat nog nooit zo helder en duidelijk ervaren. En dat op een plek waar mensen juist naartoe komen om zich te vermaken en zich gelukkig te voelen! De Roshi sprak altijd graag over dark and noisy society, iets waar ik in Japan altijd een beetje om moest lachen. Zo erg was het toch niet? Maar nu zag ik het recht voor mijn neus gebeuren. Hier was nog een hoop werk te doen. Maar hoe?
De essentie geeft de Roshi eigenlijk zelf aan, als hij zijn allereerste toevallige ontmoeting met Yamada Mumon Roshi – zijn eigen meester – beschrijft: “It was early, so the buses were really crowded. I had to push through this packed crowd of people to board the bus, then move all the way to the back. As I did so, all of a sudden I came upon someone who struck me as most
unusual. He had a mysterious presence – there was something luminous about him. There he was, an old priest in robes, wearing glasses and reading a book, yet he glowed with a type of light. In comparison, the people around him seemed so weighed down by their thoughts and cares … I had never met a person like this before, and I couldn’t figure out what was so inspiring about him… Because of him I saw for the first time how the inner quality of a person can shine forth from his entire being…” zie ook: Shodo Harada Roshi – A Short Biography
De Roshi was erg onder de indruk van deze ontmoeting. Hij besloot deze mysterieuze priester te volgen en werd uiteindelijk zijn leerling. Wat mij intrigeert is dat Mumon Roshi in feite niets bijzonders deed en alleen maar zichzelf was. En dat was blijkbaar indrukwekkend genoeg.
Ik merk het zelf ook. Natuurlijk wil ik graag mensen inspireren met mijn belevenissen in Japan; deze website is daar een voorbeeld van. Toch merk ik dat de meeste inspiratie uitgaat van dingen die ik niet bewust doe, die niet gepland zijn. De dingen waarbij ik ‘gewoon’ mezelf ben. Zo werkt dat blijkbaar. En voor mijzelf merk ik omgekeerd dat de dingen die ik met
anderen doe vele malen inspirerender zijn dan de dingen die ik in m’n eentje onderneem. Dat is – wat degenen die mij wat beter kennen zullen beamen – toch wel een eye-opener geweest.
SHU JO MU HEN SEI GAN DO is voor mijzelf allereerst een inspiratiebron om iedere dag mijn practice weer serieus te nemen. In Japan heb ik voor weinig geld een prachtig houten beeld van Kannon – de Boddhisattva die deze gelofte belichaamd – kunnen kopen. (Omdat de verkoper wel zag dat ik één van Harada’s boys was, kreeg ik ongevraagd zomaar 25% korting. Wat
nog maar weer eens benadrukt hoe zeer de Japanners het waarderen dat wij als westerlingen hun cultuur komen bestuderen.) Als ik eens een keer geen zin heb om te gaan zitten, zie ik haar en hoor ik de woorden van de Roshi: ‘we doen dit niet voor onszelf, maar voor alle levende wezens…’
En dan ga ik dus toch maar zitten. Er wordt op me gerekend…
In 2012 en 2013 plaatste het Boeddhistisch Dagblad elke veertien dagen het relaas over de belevenissen in een Japans klooster van Bertjan Oosterbeek. Hij bracht daar een jaar door. Wij plaatsen nu opnieuw de hele lezenswaardige serie, echter in een hogere frequentie.
De verhalen ‘Sogenji desu – verhalen uit een Japans zenklooster’ zijn gebundeld en verkrijgbaar als boek en e-book.
Bertjan Oosterbeek schrijft nog meer verhalen, ook over zen. En die zijn te lezen op zijn website www.bertjanoosterbeek.wordpress.com?
(c) 2012 Bertjan Oosterbeek.
