• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Dharma en filosofie » Vipassa mét…

Vipassa mét…

22 januari 2019 door gastauteur

Vipassana en metta-meditatie zijn twee verschillende meditatiemethodes. Bij vipassana staat het ontwikkelen van opmerkzaamheid centraal, bij metta-meditatie het ontwikkelen van vriendelijkheid en welwillendheid. Vipassana heeft baat bij de innerlijke houding die je oefent bij de metta-meditatie. In dit artikel geef ik wat van mijn ervaringen daarmee door.

Door Ank Schravendeel

Metta, Pali voor liefdevolle vriendelijkheid, is een vorm van concentratiemeditatie. Je gebruikt woorden, herhaalt zinnen, die een aspect van liefdevolle vriendelijkheid uitdrukken. Bijvoorbeeld: ‘Moge ik gelukkig zijn, moge ik gezond zijn, moge ik veilig zijn, moge ik in vrede zijn’. Door die woorden te herhalen, in een voor jou geschikt ritme, vul je je geest met positieve gedachten. Je kunt de zinnen richten naar jezelf en naar anderen. Je kunt metta sturen aan mensen in moeilijke omstandigheden (compassie) of naar mensen in juist positieve omstandigheden (medevreugde).

Metta naar alle levende wezens (zonder voorkeur voor een bepaalde groep) ontwikkelt gelijkmoedigheid. Ik maakte kennis met metta-meditatie aan het eind van retraites. Dan werd het vaak als mooie afsluiting gezien: vriendelijk de buitenwereld weer in. Maar voor mij werkte het averechts. De vorm paste mij niet: zoveel woorden … Gelukkig kreeg ik een herkansing. Tien jaar geleden bleek ik chronisch ziek te zijn, dat zette mijn leven op zijn kop. Ik probeerde vipassana te doen, maar voelde me vaak overspoeld door onzekerheid en frustratie. Dat was voor mij het moment om metta-meditatie te gaan leren. Ik had al ervaring met vipassana en ben op zoek gegaan hoe beide methodes te combineren zijn. Gelukkig kwam ik in contact met vipassanaleraren (Christina Feldman, Patricia Genoud) die me tijdens mijn zoektocht hebben bevestigd en geïnspireerd.

Onderdelen van opmerkzaamheid

Bij vipassana gaat het om het ontwikkelen van mindfulness, opmerkzaamheid: weten wat je ervaart. Iedere ervaring kun je daarbij gebruiken als een meditatieobject om het te leren opmerken. Opmerkzaamheid begint met herkennen: wat is dit? Een lichamelijke sensatie, een gedachte, een emotie. Vaak gebruiken we het benoemen daarbij, of het maken van een mentale notitie om die functie van het kennen te ondersteunen. De tweede stap is: aanwezig zijn, zolang die ervaring op de voorgrond is. Dan gaat het over een innerlijke houding, de bereidheid om je open te stellen voor de ervaring. Die innerlijke houding is  het ‘metta-aspect’ van opmerkzaamheid. Vriendelijkheid, welwillendheid, een houding van interesse tonen naar wat je   ervaart: allemaal mettakwaliteiten die helpen om ruimte te maken een meditatieobject werkelijk op te merken en te kennen.

Dat geeft de mogelijkheid voor de derde stap van opmerkzaamheid: de aard van de ervaring leren kennen. Hoe toont een bepaalde ervaring zich, hoe voelt weerstand, hoe ervaar je verveling? Zodat je leert om de ervaring te laten zijn zoals die zich voordoet. Dat brengt je bij de vierde stap van opmerkzaamheid: het kunnen ervaren van veranderlijkheid. Iedere ervaring is in essentie een proces dat haar eigen gang gaat, opkomt en weer wegvalt.

Innerlijke houding

Bij het aanleren van vipassana ligt vaak de nadruk op het leren benoemen. Het aanleren van een innerlijke houding van welwillendheid krijgt minder aandacht, daar is minder methode voor. Bij vipassana benadrukken we vaak dat je niet ingaat op de inhoud van de ervaring, dat je loslaat. Maar om los te kunnen laten moet je eerst een ervaring kunnen toelaten. Toelaten van de impact die een ervaring heeft, het beleven van de emoties die er bij horen. De metta-methode is juist gericht op het ontwikkelen van een innerlijke houding van welwillendheid naar je ervaring. Dat is een voordeel. De methode van het gebruiken van woorden, gedachten aan wat je jezelf en anderen wenst kan, kan ook een nadeel zijn. Voor sommige mensen geeft het gebruik van de metta zinnen houvast en is het een mogelijkheid om in contact te komen met hun gevoelens.

Voor anderen staan die woorden juist contact met de ervaring in de weg en gaat het meer om de bereidheid om ‘ja’ te zeggen tegen wat er opkomt. Ik merk zelf dat het gebruiken van de zinnen vooral in het dagelijks leven me helpt om mijn aandacht te richten (bijvoorbeeld onderweg in de auto, of als ik aan het aanrecht sta) Bij loopmeditatie kan een periode van lopen beginnen met een woord als ‘mildheid’ of ‘in vrede’ me helpen om meer ontspannen te lopen, minder in de ‘overdrive’ terecht te komen, van het gefocust zijn op alleen maar voeten. Tijdens de zitmeditatie helpt het soms om te contempleren: als ik mezelf heelheid wens, ben ik alert op wat er in me opkomt (vipassana), welke gedachten, welke emoties. Dan kan er ook een andere wens opkomen, die betekenisvol is op dat moment (reactie op de ervaring, zodat er meer ruimte voor ontstaat).

Leren omgaan met hindernissen

Naast het ontwikkelen van een welwillende innerlijke houding is er nog een ander raakvlak tussen vipassanameditatie en metta meditatie.  Metta, vriendelijkheid, is het tegenovergestelde van dosa: boosheid, weerstand, het veroordelen van je ervaring. Dosa is één van de vijf hindernissen (1. zintuiglijk verlangen, 2. boosheid, 3. sufheid/ traagheid, 4. onrust/piekeren en 5. twijfel). Het leren opmerken van de hindernissen is een belangrijke les in het vipassana-proces. Bijvoorbeeld leren om boosheid te ervaren zonder er door bevangen te raken is een les voor op het kussen, maar ook voor in het dagelijks leven.

In zijn boek ‘Satipatthana, de directe weg naar bevrijding’ geeft Bhikkhu Analayo aan hoe er verschillende stappen zijn in het leren gewaar te zijn van de hindernissen. In het voorbeeld van boosheid gaat het dan om de volgende facetten:

– Leren zien van het ontstaan van boosheid: kunnen herkennen als het opkomt.

– Het leren zien van de opheffing van boosheid: het effect van gewaar-zijn zien, de vrijheid ervaren van niet bevangen raken.

– Het leren herkennen van de voorwaarden die ten grondslag liggen aan het opkomen van boosheid.

– Het kunnen voorkomen van het opnieuw ontstaan van boosheid.

Op de laatste twee facetten wil ik nader ingaan, omdat zij het belang van een welwillende innerlijke houding benadrukken. Voorwaarden voor het opkomen van boosheid Tijdens langere retraites ervoer ik soms periodes met veel gedachten. Als ik beter keek waren de gedachten ‘als een boodschapper’ van emoties, onder andere van boosheid. Ik had het beeld van mezelf als een meegaand en vriendelijk mens, en dacht altijd bij de opsomming van het rijtje hindernissen dat die boosheid bij mij wel meeviel. In retraites leerde ik van de gelegenheid gebruik te maken om beter te kijken, een houding van ‘toe dan maar’ te ontwikkelen. Daardoor werd duidelijk dat de grondtoon van veel gedachten was een gevoel van verongelijkt zijn.

Dat kwam naar voren door het veroordelen van anderen, of door me overgeslagen voelen. En soms kwamen daar ook herinneringen aan concrete  situaties in mijn leven bij, een flits van jaloezie over iemand die een mooie promotie maakte, of een herinnering aan een conflict met mijn zus. Dat wordt bedoeld door Analayo met ‘de voorwaarden die ten grondslag liggen aan het opkomen van een hindernis/emotie’. Pas als de lading eraf is, dan is het mogelijk om met gewaar-zijn te leren om de herinnering achter je te laten en de boosheid te zien als boosheid. In het nu, niet meer en niet minder. In zo’n fase van het meditatieproces is de innerlijke houding van metta, de bereidheid om je open te stellen, erg belangrijk. Soms lijkt wat er op je kussen langskomt meer op voer voor therapie. Alleen maar ‘droog benoemen’ werkt dan niet.

In de afgelopen vijftien jaar is de mindfulness training (aandachttraining) in Nederland bekend geworden. In dat kader is er ook veel onderzoek gedaan naar het effect van mediteren. Een resultaat van dat onderzoek maakte duidelijk dat het leren gewaar-zijn voor sommige yogi’s in moeilijke situaties niet voldoende was, maar een verdieping nodig had. Frits Koster en Erik van den Brink hebben daarvoor de Compassie-training ontwikkeld, als aanvulling op de mindfulness training. Daarin zie ik eenzelfde oorzaak en gevolg: meer nadruk op het leren ontwikkelen van de innerlijke houding ten opzichte van wat je ervaart.

Gelijkmoedigheid

Analayo noemt ‘het kunnen voorkomen dat boosheid ontstaat’ als een onderdeel van het leren omgaan met hindernissen. Daarmee bedoelt hij gelijkmoedig zijn. Gelijkmoedigheid is een resultaat van opmerkzaamheid en van metta. Wat betekent gelijkmoedigheid? Het is een begrip dat vaak verkeerd wordt verstaan: alsof wat je beleeft je niet raakt en je je nergens meer over zult opwinden. Alsof je bij mediteren leert om onverschillig of afstandelijk te zijn. Dit is een misvatting. Gelijkmoedigheid gaat over alles erbij laten horen, niets buitensluiten. Dat vraagt betrokkenheid, dat vraagt moed. Tijdens het mediteren betekent dat: als er gedachten zijn:  oké, dat geef ik aandacht. Als er pijn is: oké, hoort er ook bij. Als je gefrustreerd bent: oké, dat ervaar ik nu. Als je op je kussen of mindful op en neer kuierend die innerlijke houding leert, kun je in het dagelijks leven sneller en duidelijker kiezen of je ergens op ingaat, of niet. Of je met ‘ja’ of met een ‘nee’ reageert.

Want wat is je ‘ja’ waard, als je nooit ‘nee’ zegt… Dat is gelijkmoedigheid in de praktijk. Gelijkmoedigheid is de innerlijke   houding waarmee je je leven tegemoet treedt. Dan ben je minder kwetsbaar voor de – onvermijdelijke – ups en downs in het leven. Het geluk zit van binnen.

Ank Schravendeel

bron Simsara

 

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Dharma en filosofie, Vipassana Tags: Ank Schravendeel, metta, mindfulness, oorzaak en gevolg, sim, SimSara, Vipassana, voorwaarden

Lees ook:

  1. ‘De kracht van meditatie voor vrouwen met kanker’
  2. Zachte discipline
  3. Vipassana, inzichtmeditatie of mindfulness?
  4. Vipassana, inzichtmeditatie of mindfulness?

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. eva zegt

    22 januari 2019 om 20:10

    Veel dank, aan dit artikel heb ik heel veel gehad.

  2. Frans-Jozef zegt

    23 januari 2019 om 08:38

    Ben verliefd op het woord metta!
    Ik wens iedereen een liefdevolle dag!

  3. Piet Nusteleijn zegt

    23 januari 2019 om 09:48

    Het te laten zijn, los, ervaren zonder er door bevangen te raken.
    Vrijheid ervaren van niet bevangen te raken.

    Mooi Nederlands: “niet bevangen raken”.
    We gebruiken tegenwoordig vaak het woord “identificeren”
    Dat oudere Nederlandse woord “bevangen” is heel duidelijk en treffend
    Gevangen/vrijheid. Vast/los.
    Met groet.

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
05 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
5 feb 23
05 feb
Volle maan mantra chant | Live en online
5 feb 23
06 feb
Introductiecursus boeddhistische filosofie en meditatie
6 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Ashoka – India’s bijna vergeten keizer

    Kees Moerbeek - 5 februari 2023

    De verdiensten van Ashoka (circa 268 – 232 v.o.j.), de derde keizer van het Mauryaanse rijk zijn groot, maar hij was bijna vergeten. De vertaling van zijn inscripties in de 19de eeuw ontrukte hem aan 2.000 jaar vergetelheid. Dit artikel gaat over het boek Mauryan India van de ook internationaal eminente Indiase historicus Irfan Habib en vooral over Ashoka’s inscripties.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Ashoka – India’s bijna vergeten keizer
    • Guy – Het Pad
    • Ludo – Boeddha-natuur
    • Ardan
    • Tussen gerijmd en ongerijmd vind je de deur naar non-dualiteit

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens