Karma is een goed Nederlands woord. Het staat in Van Dale met deze betekenis: ‘(volgens de leer van de zielsverhuizing in het hindoeïsme en boeddhisme) het geheel van goede en slechte daden en gedachten tijdens het aardse bestaan, dat iemands latere existenties mede bepaalt’. Daar valt wel wat op af te dingen en aan toe te voegen. De stichting VvB (Vrienden van het Boeddhisme) houdt er op 16 november 2014 een themabijeenkomst over.
In aanloop naar de bijeenkomst van de VvB, komende zondag 16 mei 2014 in Leiden, plaatst het Boeddhistisch Dagblad deze week een serie artikelen over karma, zoals die zijn verschenen in het magazine van de VvB. Vandaag een verhandeling over de karmaleer in de tibetaans-boeddhistische traditie. Dit keer geen omvattende beschrijving van leer en gebruiken, maar een directe lering. Deze tekst gaat in op de omschrijving van het begrip karma door André Baets –maandag geplaatst in het Boeddhistisch Dagblad- en daarin wordt de visie van Tulku Lobsang op karma weergegeven.
Tekst Tulku Lobsang
Slapen en dromen.
In het boeddhisme kennen we twee hoofdproblemen:
- De onwetendheid van de Wet van onze Ware Natuur
- De onwetendheid van de Wet van Karma
Wanneer wij onwetend zijn van de wet van onze ware natuur dan slapen we. Wanneer wij onwetend zijn van de wet van karma dan dromen we.
Zo staan we niet één keer maar twee keer buiten de realiteit omdat we niet alleen slapen maar ook dromen. Zowel het slapen als het dromen zijn voor ons de oorzaak van het lijden.
Ten eerste moeten we de wet van karma begrijpen. Karma is oorzaak en gevolg op het niveau van de conceptuele geest. Hiermee creëren we onze emoties. Karma functioneert niet op het niveau van de waarnemingsgeest omdat de waarnemingsgeest vrij is van gedachten en oneindig waarneemt via alle zintuigen.
De conceptuele geest is altijd afhankelijk van het verschijnen en het verdwijnen van emoties. De voornaamste oorzaak voor het doen verschijnen van emoties zijn onze inprentingen. De secundaire oorzaak is een gebeurtenis in ons leven die de emotie doet manifesteren.
Het verschijnen van emoties is gebaseerd op een inprenting, die wordt veroorzaakt door ons karma. Inprentingen beïnvloeden ons bewustzijn en hieruit komen emoties voort. Door de emotie zullen we gaan handelen hetzij in een fysieke, een verbale of mentale vorm. Emoties creëren een reflectie van ons leven; we zijn blind en nemen de werkelijkheid niet waar vanwege onze emoties.
De werkelijkheid die wij waarnemen is dus gebaseerd op onze emoties en we leven in een droomwereld vol van verzonnen verhalen. Maar we beseffen niet dat het slechts verhalen zijn. Wij geloven dat het de werkelijkheid is en we weten niet dat het een droom is. Maar vroeg of laat ontdekken we dat dit niet de werkelijkheid is. We ontdekken dat onze emoties eigenlijk dromen en illusies zijn. Deze ontdekking doet ons lijden.
Ons karma is gemaakt van inprentingen die zijn voortgekomen uit handelingen gedaan in onwetendheid van de wet van karma en de wet van de ware natuur van het bestaan. De inprenting is niet een vorm of een fysieke vorm en het is ook geen bewustzijn. Het is een soort energie.
Beter leven door inzicht in karma
Laten we teruggaan naar de twee wetten, de wet van karma en de wet van de ware natuur van het bestaan. Als we de wet van karma begrijpen, dan kunnen we een beter leven leiden. Als we oorzaak en gevolg gaan begrijpen, dan zijn we in staat voor onszelf goed karma te creëren. Op die manier zullen we geen onnodige dromen meer hebben of onnodig lijden veroorzaken. Wanneer we onwetend blijven over de wet van karma zullen we meer dromen maken en als gevolg meer onnodig lijden.
Zolang we onwetend blijven van de wet van de ware natuur van het bestaan zullen we handelingen verrichten die op hun beurt weer inprentingen zullen creëren. Vanwege die inprentingen zullen we gehechtheid kennen. Zolang we gehechtheid kennen zullen we dingen willen nemen, willen pakken en bezitten. Vanwege het bezitten hebben we een nieuw verhaal, een nieuwe creatie en zo ontstaat samsara.
Karma begint bij het niet begrijpen van de wet van de ware natuur van het bestaan. We begrijpen ons natuurlijk bewustzijn niet. Dit is een onverwoestbaar bewustzijn dat er altijd is. Het is zoals je bijvoorbeeld bij het uitdoen van het licht in de kamer de stoel niet meer ziet staat. Op dat moment zie je alleen maar duisternis. Maar het zien van duisternis is ook iets zien; dat is het onverwoestbare bewustzijn.
De atman, zoals genoemd in het artikel van André Baets suggereert een scheiding van het geheel. Het is een soort begin van een ‘zelf’. En omdat er een begin is, is er karma. De ware natuur van het bestaan is leeg. Waar is het leeg van? Het is niet leeg van het bestaan, het is niet leeg van iets; het is leeg van inherent bestaan. Het is leeg van een solide natuur, het is leeg van een onafhankelijk bestaan, leeg van een inherent bestaan.
Het betekent dat atman de bron is van karma. Wij geloven dat atman iets solides heeft. Omdat het solide is, kent het een begin en een einde. Omdat het solide is, verschijnt het onafhankelijk. Dit schept het idee van subject en object. De atman verschijnt als een onafhankelijk object en dit maakt het voor het subject mogelijk er naar te grijpen. Een subject zal gaan grijpen, dit grijpen zal tot actie leiden, deze actie zal een inprenting gaan creëren en dit zal dan karma worden.
Leegte is niet zomaar niets
De ware natuur van het bestaan is leeg. De natuur van leegte is niet zomaar niets, het betekent wederzijds afhankelijk ontstaan. De natuur van het wederzijds afhankelijk ontstaan is ook leeg. De leegte doet niet alle bestaan verdwijnen, het doet alleen de illusie van het inherente bestaan verdwijnen. Hoe weet je dat je geen solide inherent bestaan hebt?
Je kan een dergelijk bestaan alleen maar vinden wanneer je de inherente solide natuur analyseert. Dan vind je een solide idee van bestaan. Wanneer je de absolute natuur, de ware natuur onderzoekt, dan zul je niets vinden. Maar het niet iets vinden wil niet zeggen dat het ook niet bestaat of dat het is verdwenen. Wanneer je het echter analyseert en je vindt leegte, dan heb je de absolute waarheid gevonden.
In het boeddhisme proberen we in eerste instantie beter karma te hebben. We proberen ons te bevrijden van het slechte karma en we proberen goed karma te verdienen. We proberen goede inprentingen te hebben. Omdat inprentingen het resultaat zijn van onze handelingen proberen we goede lichamelijke, verbale en mentale handelingen te verrichten. Dit bevrijdt ons van slechte inprentingen. Maar goede acties creëren nog steeds karma.
In tweede instantie proberen we de hoogste realisatie van de wijsheid van onze ware natuur te bereiken door middel van meditatie en beoefening van wijsheid. Het moment waarop we onze ware natuur daadwerkelijk waarnemen, is het moment waarop we het grijpen loslaten. Omdat we het grijpen loslaten, laten we ook de emoties los, en zo bevrijden we ons zelf van alle karma, goed en slecht.
De waarnemingsgeest kent geen geboorte en geen dood, er is geen begin en er is geen einde. Er is alleen het voortdurende veranderende, het transformerende. Verandering lijkt op tijd. Tijd kent geen fysieke vorm, maar het is ook niet niets. Het is een energie.
Bevrijding van lijden
In onze conceptuele geest kennen we nog iets meer dan verandering; we verliezen. We verliezen omdat we een begin en een einde kennen. We lijden door het verlies. We hebben het lijden van het voorwaardelijk bestaan, het lijden van het veranderlijk geluk en het lijden van het lijden. Omdat we niet willen verliezen, verzetten wij ons tegen verandering. Om onszelf te kunnen bevrijden en onze ware natuur of verlichting te realiseren dienen we uit onze onwetendheid te stappen en te realiseren dat de ware natuur van het bestaan voortdurende verandering is.
Wat dit eigenlijk betekent, is dat we vanwege onze onwetendheid van beide wetten handelingen verrichten. Vanwege onze onwetendheid van de ware natuur van het bestaan hebben we fysieke, mentale en verbale acties. Actie maakt inprentingen in ons bewustzijn. Deze inprentingen zijn ons karma. Vanwege onze onwetendheid van de wet van karma hebben we emoties. Deze creëren ook acties en die maken samsara, het voortdurende bestaan van karma.
Daarom moeten we ons – als we ons willen bevrijden van karma – bevrijden van onze emoties door middel van daadwerkelijke waarneming van de ware natuur van het bestaan.
Omslagfoto bodhitv familiekarma. Marjolein Meulblok spreekt namens Lama Lobsang.
Tulku Lobsang, de achtste incarnatie van de Nyentse Tulku, waardevolle boeddhistische meester, dokter en astroloog, houdt de diepe wijsheid van de Tibetaanse geneeskunde en de boeddhistische kennis levend door deze met allen te delen. Hij onderricht verscheidene methoden voor het verkrijgen van lichamelijke gezondheid, mentaal geluk en voor het ontwikkelen van de geest. Rinpoche beschikt over een zeer diepe kennis over deze methoden en hij biedt de wereld de kennis van zijn eerbiedwaardige overdrachtslijn aan door het integreren van de verschillende disciplines tot één, zoals ze oorspronkelijk waren. De opmerkelijke kwaliteiten van Tulku Lobsang als leraar maken het voor hem mogelijk alle soorten publiek te bereiken en de aangeboren wijsheid in een ieder aan te spreken en nieuw leven in te blazen. Hij biedt lezingen, workshops, retraites en consulten in verschillende landen over de hele wereld aan. Hij komt twee maal per jaar naar Nederland.
(Tekst aangeleverd door Nangten Menlang Nederland, het Tibetaans Boeddhistisch Centrum dat Tulku Lobsangs werk ondersteunt. Zie ook: www.tulkulobsang.org.)
