‘Nog natrillend van frustratie, en met het beeld van mezelf als liefdevol en zo goed op weg naar verlichting al net zo aan flarden geschoten als het hoofd van de man, wandelde ik ook weer verder. Een paar honderd meter verder voelde ik ineens een scherpe pijn door mijn hoofd gaan, alsof er daarbinnen iets ontplofte.’
Pas in de moderne tijd ontstond de boeddhistische moraalfilosofie als aparte tak van de filosofie. Buddhaghosa en Santideva zijn twee prominente boeddhistische (moraal)filosofen.
De dharma manifesteert zich door de wet van karma, dat de invloed van morele daden van individuen stuurt in het heden en in toekomstige levens. Leven overeenkomstig de dharma en het in praktijk brengen van de regels ervan leiden tot geluk, vervulling en redding. Het verwaarlozen of overtreden ervan zorgen echter voor eindeloos lijden in de cyclus van wedergeboorte, samsara.
In mijmeringen en gesprekken borrelt regelmatig de vraag naar de zin van het leven op. Veel mensen denken dat die zin er al is en dat je die gewoon nog even moet zien te vinden. Vaak lees je slimmigheidjes zoals: ‘de zin van het leven is de zin in het leven’. Woordspelletjes hebben een grote aantrekkingskracht. Het lijkt soms dat je met taal kunt toveren, dus ook de zin van het leven uit een woordspeling kunt halen.
De envelop die nooit geopend werd.
Somewhere over the rainbow, skies are blue.
Take care out-there.
‘In landen waar mensen legeronderscheidingen krijgen omdat ze misschien duizenden vijanden hebben gedood, worden ze door de gewone stervelingen als helden beschouwd. Maar eigenlijk is die persoon een ‘loser’ die veel negatief karma heeft verzameld en dat zal moeten ervaren.’
Volgens de boeddhistische traditie is sterven niet het omzetten van een knopje, waarna het lampje van de geest definitief dooft, of voor eeuwig voort gloeit in een poel van jolijt of ellende. Als leven een kunst is, dan is sterven dat des te meer, zoals Philip Kapleau Roshi in zijn boek over zen, leven en sterven schrijft.
Ook al weten wij doorgaans niet het precieze uur van onze dood, het onvermijdelijke afscheid van deze wereld en alles wat ons daarin lief en vertrouwd is, vormt ironisch genoeg een van de schaarse zekerheden van ons bestaan. Maar laat die dood nu ook iets zijn waar we ons nooit echt goed met zekerheid een voorstelling van kunnen maken.
De Boeddha nuanceert de uiteenzetting over karma en stelt nu dat karma uit dit leven niet altijd direct in het volgende leven gevolgen hoeft te hebben, maar ook pas in een later leven tot rijping kan komen. Daarom kunnen mensen die nu slecht leven in een hemelse wereld terechtkomen en die goed leven in de hel.
Voor ons rest slechts de brandende vraag: hebben we nu goed karma verdiend door een slang te redden, of juist goed karma verspeeld door de kikkers niet tegen gevaar te beschermen?
