Achtenzestig incidenten en 44 keer isolatie. Verschillende keren verkracht, een aantal keer batterijen ingeslikt waarna ziekenhuisopnames noodzakelijk was, een aanklacht van seksuele toenadering door een groepsleider, een kinderarts van het ziekenhuis die alarm slaat omdat er levensgevaar dreigt en een kinderrechter die weigert de machtiging te verlengen. Dit is het resultaat van ruim een half jaar opname van een inmiddels 15-jarig meisje in de Hoogspecialistische Jeugdhulp instelling in Friesland.
Aanleiding tot de opname van het toen 14-jarige meisje was dat ze in een ongunstig sociaal netwerk dreigde te komen en beschermd diende te worden. Ze gebruikte drugs, liep regelmatig weg en ging om met oudere jongens. Om haar te beschermen, besloten de ouders contact op te nemen met de hulpverlening. Nooit zullen ze ergens meer spijt van krijgen dan van deze vraag om hulp bij de hiervoor aangewezen jeugdbeschermingsinstanties. Via Veilig Thuis en het gebiedsteam van de gemeente wordt ze in juni 2021 met een spoedmachtiging opgenomen in de gesloten crisisopvang van Jeugdzorg Friesland. Daarna volgde een opname in de gesloten specialistische behandelafdeling van Jeugdzorg. Deze opname overleefde ze ternauwernood. Het is mede te danken aan de alarmering van de kinderarts van het ziekenhuis waar ze met regelmaat gebracht werd als ze bijvoorbeeld weer batterijen ingeslikt had. Haar bloedwaarden waren op een gegeven moment zo slecht dat de kinderarts zich genoodzaakt zag Veilig Thuis te waarschuwen.
Als de ouders doorkrijgen hoe slecht het met hun dochter gaat in de instelling en dat de veiligheid daar vele malen slechter is dan die op de donkerste straat in hun woonplaats, gaan ze de leiding en de regiebehandelaar van de instelling waarschuwen. Ze smeken hun er iets aan te doen. De ouders staan machteloos, hun dochter is via een machtiging van de kinderrechter opgenomen. Ze krijgen door hun bezorgdheid wel het stempel lastig. Dit leidt tot een strijd tussen ouders en medewerkers. De betrokken jeugdbeschermers kunnen heel weinig empathie opbrengen voor de ouders die in paniek zijn en zien dat hun dochter steeds verder achteruitgaat. De voortdurende ongerustheid van de ouders wordt als hinderlijk gezien. Uiteindelijk krijgen de ouders het toch voor elkaar, geholpen door de alarmering van de kinderarts, dat de machtiging voor deze instelling niet verlengd wordt. Ze kan voor traumabehandeling ergens anders naar toe, buiten de provincie. Op deze nieuw plek wordt wel diagnostiek gedaan, volgt er wel behandeling, wordt er wel samengewerkt met de ouders.
Dit meisje is bekend geworden als het ‘papieren meisje’, omdat er tientallen hulpverleners over haar spraken en schreven en er zo weinig met haar spraken. De GZ-psychologe die de verklarende analyse schreef voor de machtiging van de kinderrechter sprak het meisje niet eens. Het was een diagnose op verzoek.
Het verblijf van ongeveer een half jaar in de Jeugdzorg Instelling in Friesland was een traumatiserende periode voor dochter en ouders. Zoals ook andere ouders bij dit soort conflicten met Jeugdbescherming vaak naar voren brengen, zijn ook deze ouders uitgeput. Ze zijn vol schuldgevoel dat zij hulp gevraagd hebben met de eerdergenoemde gevolgen, ze proberen hun gevoelens weg te stoppen en de gehele periode het liefst zo snel mogelijk te vergeten. Alleen omdat er iemand in hun netwerk wel de weg weet in het jeugdbeschermingsbolwerk wordt er doorgestreden tegen de misstanden, omdat ze vinden dat deze hel geen enkel kind meer mag overkomen. Er wordt contact gezocht met andere ouders en kinderen die te maken hebben gehad met deze gesloten instelling. Ze delen hun traumatische ervaringen met elkaar in een app-groep, troosten elkaar, putten moed bij elkaar en besluiten te gaan strijden tegen dit onrecht.
De bestuurder van Jeugdzorg Friesland doet zijn best om alles klein te houden. Hij spreekt alle vertrouwen uit in de professionaliteit en deskundigheid van de behandelaars. Dit verandert plotseling als in het nieuws komt dat 2 voor de instelling werkende groepsleiders een 17-jarige bewoner hebben gepijpt. De beelden werden door de bewoner opgenomen, waardoor ontkennen geen optie was. Door de berichtgeving in de pers gaan meer ouders zich melden. Een onderzoeksjournalist schrijft vervolgens een uitgebreid artikel over een jongere die daar ook schokkende ervaringen had, waaronder mishandeling door de groepsleiding en vrijheidsbeperkende maatregelen als straf.
Steeds komen dezelfde elementen in de verhalen van de ouders en jongeren naar voren. De leefgroepen zijn bijzonder onveilig, jongeren worden regelmatig onnodig hardhandig geïsoleerd, incidenten zijn er aan de lopende band, de groepsleiding weet vaak niet wat er afgesproken is, omdat de behandelregie ontbreekt, er wordt niet samengewerkt met ouders, kritiek wordt door de hulpverleners als vijandig gedrag geëtiketteerd, er zijn veel groepsleiders aan het werk zonder de juiste kwalificatie.
Bijzonder is ook dat allerlei kinderen met heel verschillende problematiek in dezelfde groep worden geplaatst. Zedendelinquenten verblijven bijvoorbeeld in dezelfde groep als een autistisch meisje of jongen, met verkrachtingen tot een voorspelbaar gevolg.
Het papieren meisje sneed haar huid regelmatig open met een scherp voorwerp. Dat werd door de hulpverleners vaak afgedaan als aandacht trekken en ze werd soms niet eens naar een arts gebracht om de wonden goed te laten verzorgen en hechten. Met als gevolg blijvende littekens over haar hele lichaam. Het moet voor de groepsleiding ook een drama geweest zijn om daar getuige van te moeten zijn en zich daar tegenover machteloos te geloven. De groepsleiders waar contact mee is opgenomen willen uit angst voor hun baan niets kwijt.
Er zijn de afgelopen jaren tientallen slachtoffers gemaakt in deze instelling. De hulpverleners accepteren geen klachten van ouders. Bij klachten dan worden kinderen en hun ouders als tegenstander gezien en worden ze bestreden zonder empathie en zonder enig gevoel van verbondenheid. Overdrijven we? Nee er is nog veel meer. We hebben het nog niet gehad over drugscriminaliteit of over het ronselen van kinderen om met volwassenen seks te hebben. Dit is genoeg voor nu.
Dit verhaal gaat over het gebruik van macht van hulpverleners om hun doelgroep te ‘helpen’. Het motto is kennelijk: als je niet doet wat volgens onze normen goed is, dan gaan we je straffen. Als je je gaat snijden, dan gaan we je straffen door de benodigde zorg te onthouden. Alsof dat geen reden kan zijn voor het meisje om zich nog meer te gaan snijden. Hulpverlening doe je niet met uitsluiting van wat ouders en hun kinderen vinden en willen. Je verleent juist hulp door wel samen te werken. Zij zijn de hulpvragers en de hulpverleners hebben te assisteren i.p.v. het beter te weten en het roer over te nemen. Werken vanuit macht is kapotmakend.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Rosa zegt
Ik voel de machteloosheid aan alle kanten bij het lezen van dit stuk. Goed dat het naar buiten wordt gebracht. Mijn behandelaarsgeest roept: waar is de oplossing?!? Ik zou daar heel graag aan willen bijdragen.
Dirk zegt
Los van de schokkende leed dat een jonge meid en haar gezin mee kan maken in plaats van geholpen te worden, vallen twee dingen op:
1 Interessant zou zijn waar het meisje uiteindelijk wel geholpen kon worden en waarom dat eerder niet kon.
2 Opvallend is dat dit het zoveelste tragische verhaal is waarin de jeugdpsychiatrie niet voorkomt en blijkbaar geen rol heeft (?)
(de Gz psycholoog die genoemd wordt is waarschijnlijk degene die de instemmingsverklaring heeft gemaakt, geen behandelaar)
Als jeugdbeschermer zou ik de gesloten jeugdhulp liever vandaag dan morgen afschaffen, anderzijds vangen zij hen op die nergens anders terecht kunnen en vaak ook wel iets van een basisveiligheid kunnen bieden. (Hoewel ik ooit een tijd heb meegemaakt dat deze instellingen nog functioneel waren in het kader van een behandeling)
Dat een bewoner zich beschermd weet tegen iets als verkrachting is een bodemeis voor zelfs het kleinste begin van een bestaansrecht voor deze instellingen
Voor iedereen die er langer verblijft zouden de alarmbellen hard moeten rinkelen. De jongeren die er in mijn ervaring het langst verblijven zijn jongeren met psychiatrische problematiek waarvoor de jeugdpsychiatrie een onbereikbaar bolwerk is geworden
Zij hebben geen behandelvraag, maar neigen juist tot weerstand en het zich onttrekken aan behandeling. Dit maakt dat de GGz hen niet opneemt want zij hoeven/mogen dat niet op basis van de huidige regelgeving en zijn uiterst terughoudend met dwangmaatregelen.
De Jeugdpsychiatrie wijst een suïcidale jongere, of een jongere met anderszins extreme of ernstige problematiek die behandeling weigert letterlijk de deur, waarop jeugdbeschermers om suïcide te voorkomen, de jongere gesloten plaatsen. Deze jongere is voor de jeugdbeschermer niet plaatsbaar in een gezin of op een ‘gewone’ groep (te psychiatrisch). Rechters machtigen hen daartoe. Blijkbaar wordt het recht op leven (of suïcide) anders gewogen in verschillende maatschappelijke sectoren. Jongeren die op basis van de wetgeving voor de psychiatrie; een crisismaatregel of een zorgmachtiging beschermd en behandeld worden kan ik op de vingers van 1 hand tellen (eigenlijk op 1 vinger). Het argument is dan doorgaans dat de gedragsproblematiek of sociale problematiek voorliggend is. Bestaan lang verblijf opname behandelingen nog? ik hoor van niet. Daarom erg benieuwd waar dit kind nu wel geholpen kon worden.
Besef dat de gesloten jeugdhulp instellingen die deze jongeren vervolgens opnemen te maken hebben met een waanzinnig verloop van medewerkers en terugloop van kwaliteit van medewerkers (dit wordt ook wel evident als er bij twee medewerkers van geen enkel greintje professionele distantie gesproken kan worden).
De huidige gang van zaken plaatst de jeugdzorg in de positie om met geen of beperkte middelen de moeilijkst te behandelen jongeren met psychiatrische problematiek op te vangen, terwijl zij daar niet voor toegerust zijn en ik heb helaas ook vaak moeten meemaken dat een ambulante psychiatrische behandeling naast de gesloten plaatsing niet of niet goed tot stand kwam.
Dit verhaal gaat over macht en hoe hulpverleners daar mee om gaan, wat het helaas beperkt tot een ‘aanklacht’, een attitudeprobleem van een groep medewerkers in de zorg. Wat voor mij ontbreekt is de analyse; wat maakt dat dit überhaupt kan gebeuren? We hebben hier te maken met grote systeemfouten. Hier ligt een groot maatschappelijk probleem dat om oplossing vraagt.
Wulf zegt
Is het niet zo dat hulpverleners en ouders een gemeenschappelijke doelstelling zouden moeten hebben ipv tegenover elkaar staan.
Luuk Mur zegt
Dit meisje werd overgeplaatst naar een landelijke gesloten instelling. Na een half jaar behandeling daar kon ze naar huis. Ook Thuis worden de behandelingen vervolgd ( trauma behandeling, systeem behandeling). De verwachting is dat het thuis goed ( genoeg) zal blijven gaan. Het is mijn mening dat ze nooit opgenomen had moeten worden. Goede diagnostiek in de thuissituatie en de juiste behandeling plus hulp uit het netwerk was m.i. de beste oplossing geweest.