Crimineel gedrag en overtreding van mensenrechten en grondwetten is ten allen tijde en overal op de wereld natuurlijk fout. Wie een hart heeft weet dat gewoon. Ik zou ook zeggen dat mijn moeder en andere Duitse voorouders in Duitsland in 1933-1945 toch tenminste een beetje fout waren door passiviteit. Als dochter van een Duitse moeder heb ik misschien ook een deel van de ‘Duitse erfschuld’ of schuldgevoelens van mijn moeder geërfd? En bovendien een soort van Nederlandse schuld als dochter van een Nederlandse vader? Daarbovenop komt dan natuurlijk ook nog wat ik zelf als volwassene in een van die landen heb gedaan.
Ik heb hier nu tien jaar een kabinet Rutte ‘passief gedoogd’, ook het beschamende, hardvochtige vluchtelingenbeleid. En heel actueel, het Covid-19 vaccinatiebeleid van Nederland. Nederland heeft vaccins zoals andere Europese landen relatief vroegtijdig ingekocht, terwijl arme landen het nakijken hebben. Is deze vorm van nationalisme gerechtvaardigd? Discriminatie van wat buiten de landsgrens ligt… Waarom niet eerst daar vaccineren waar de sterftekans wéreldwijd het hoogst is, dat wil zeggen mensen door nood gedwongen dicht op elkaar gepakt moeten leven, bijvoorbeeld in sloppenwijken en vluchtelingenkampen?
Het NOS-nieuws van vandaag maakt melding van rellen in Amsterdam, Eindhoven en verschillende andere steden naar aanleiding van instelling van de avondklok. Het zou gaan om protestacties tegen de Covid-maatregelen en voor ‘de vrijheid’, maar de relschoppers hebben branden gesticht, ruiten van bushokjes en stations ingeslagen, winkels geplunderd, en zelfs een ziekenhuis aangevallen. De demissionaire minister-president Mark Rutte verkondigt dat dit crimineel geweld is, dat niet te maken heeft met Covid. Ook benadrukt hij dat 99% van de bevolking zich houdt aan de maatregelen inclusief de eergisteren ingegane avondklok in het belang van bestrijding van het virus. De voorzitter van de politievakbond heeft het over een ‘onderstroom in de samenleving van verzet en weerstand’ en ‘de energie moet ergens heen’.
Het is vandaag tien dagen geleden dat de bestorming van het Capitool plaatsvond, het hart van de U.S.A. Een deel van de menigte brak door de politieblokkades en probeerde met geweld de bekrachtiging van de verkiezingsoverwinning van Joe Biden te voorkomen. Dat is niet gelukt; maar deze relschoppers bezetten, vernielden en plunderden delen van het gebouw gedurende enkele uren. De rellen leidden tot tijdelijke evacuatie van het Capitool, en vijf sterfgevallen.
Tegenstrijdige gevoelens
Tja, ik moet zeggen dat ik ook los van mijn Duitse geschiedenis enige familieschaamte en schuldgevoelens ervaar – over die bovenbeschreven relschoppers, als Nederlander en mens in 2021. De geschiedenis van de nazi’s illustreerde het zo duidelijk: het negeren en gedogen van verfoeilijke politieke programma’s, gemakshalve of vanuit ik-belang, creëert een luwte waarin extreem radicale partijen en machtswellustige presidenten kunnen opbloeien. Als een meedogenloos systeem eenmaal de macht heeft gegrepen, en het handig aanpakt, dan kan het de meerderheid van een heel volk overtuigen, misleiden of onder de duim houden.
We leren als soort nauwelijks iets van de geschiedenis en blijven ons geregeld gedragen als sociale dieren. Wetenschappers denken dat we vrijwel allemáál op te hitsen zijn. Je kunt daarbij jezelf vergeten, en ook je eigen normen, en helemaal opgaan in de groep. Als je ergens kwaad over bent of ongerust, ben je geneigd je aan te sluiten bij een agressief optredende groep.
Anderzijds – zo zeggen diezelfde wetenschappers – kan meeslepend groepsgedrag ten goede of ten kwade werken.
Dus kan ik soms trots zijn als Nederlander en als mens? Ja. Omdat er bijvoorbeeld ook puinruimers zijn, die de troep wegruimen dat na de rellen achterbleef. Dat NOS- nieuws van vandaag maakte ook melding een actie van verontwaardigde Eindhovenaren, van vrijwilligers die spontaan met bezems en vuilniszakken aan de schoonmaak begonnen. Er is dus ook een ‘bovenstroom in de samenleving van je positief inzetten’. Heel bijzonder is trouwens wel dat de NOS dit ook vermeldt; goed nieuws brengen ze maar heel zelden naar voren!
Is zulk een positieve actie niet prachtig?
Jawel – toch laat ik me liever niet meeslepen door een groep, ook als die de beste bedoelingen heeft. Ik hou mijn hoofd liever een beetje koel. Wat ik doe en laat is ten slotte altijd mijn eigen verantwoordelijkheid.
Piet Nusteleijn zegt
Moniek, je houdt je hoofd koel door te kijken. Wanneer je kijkt merk je die instinctieve neiging om te oordelen en te beoordelen. Je gaat meestal door je angst -gedachten “wat je ziet en meemaakt” bezweren door het te classificeren. Goed-slecht. Je houdt je hoofd alleen maar koel en rustig wanneer je stil blijft. Dat gesprek dat je zelf voert, je denken, stoppen.
Stop. Niet meer die mening, niet meer die indelingen. Wacht…blijf stil.
Peter C. Hendriks zegt
Wat niemand zich kennelijk afvraagt, of niet wil doorvragen, waarom Nederland blijkbaar op de 75e plaats komt voor het verkrijgen van anti corona injecties. Wat voor belang en van wie belang zit hier achter. Wie of welk bedrijf [organisatie] zit er achter die kennelijk belang hierbij heeft en wellicht door het causaal gevolg honderden doden op zijn of haar geweten heeft. Hoe kan het bijvoorbeeld dat een arm land als India bij mijn weten 200 miljoen factienaties heeft en Nederland nog niet eens één. Moeten we eerdaags weer gaan kiezen voor een regering die haar burgers verschrikkelijk in de steek laat en nodeloze doden op haar geweten heeft. Het maakt niet uit op wie je kiest, door de concessiepolitiek komt het toch weer op hetzelfde neer. Je kan wel stellen dat eerst de allerarmsten aan de beurt moeten komen, wellicht zijn zij zelfs beter af dan de Nederlandse burger.
Ik zou wel een een parlementaire enquête willen meemaken die dat tot op de bodem, en ver daaronder, uitzoekt. Rutte en zijn kompanen geloof ik allang niet meer. En, ik ben beslist geen complotdenker.