De Japanse Jizo Bosatsu, oftewel Jizo Bodhisattva daalt af in de hel om mensen te redden, getrouw aan zijn gelofte het boeddhaschap pas te accepteren als alle hellen leeg zijn. Daarom noemen Japanners hem respectvol Ojizo-sama. Ze zijn verknocht aan hem, beschermer van overleden ongeboren kinderen, van overleden te vroeg geborenen en van kinderen, die later overleden zijn.
Zenleraar Jan Chozen Bays schreef Jizo Bodhisattva, guardian of travellers & other voyagers. Zij verwierf faam als kinderarts met als specialisatie misbruikte en verwaarloosde kinderen. Door haar werk, maar ook persoonlijk leed kwamen zij en haar echtgenoot Hogen Bays in aanraking met Jizo.
Jizo
Het Mahayana boeddhisme kwam via de Zijderoute vanuit India in de 1ste eeuw naar China, gelukkig voor ons vergezeld van talloze bodhisattva’s. Deze boeddha’s in spe stellen nirvana uit om anderen te helpen zich te bevrijden van het lijden. Mogelijk is bodhisattva Guanyin (=Chinese vertaling van Avalokiteshvara), de bekendste en meest gewaardeerde onder hen. Bodhisattva Ksitigarbha is in Japan sinds de 8ste eeuw bekend als Jizo . Japanners houden van hun Jizo en terecht. Hij redt onder andere de ‘zielen’ van dode kinderen. Zij kwamen na hun dood in de rivierbedding ‘Sai no Kawara’. In de hoop herboren te worden moeten zij van kiezelstenen torens bouwen, maar dagelijks breken Datsueba en andere demonen ze af. Deze ‘Old Hag of Hell’ Datsueba houdt toezicht aan het einde van de Sanzu rivier in de boeddhistische onderwereld, waarvan Sai no Kawara onderdeel is. Jizo daalt af naar de hel en redt de kinderen door ze te verstoppen in de mouwen van zijn pij.
Jizo kent allerlei verschillende verschijningsvormen, schrijft de kinderarts. Atago Jizo bijvoorbeeld, is een strijder-Jizo te paard die andere strijders in problemen helpt en hun vijanden op de vlucht jaagt. Doro-ashi Jizo, krijgt modderige voeten door het werken in de velden. Emmei Jizo verlengt het leven en waakt over kinderen, geneest ziektes, voorkomt ongelukken en zorgt voor succes op school en werk. Hikeshu Jizo beschermt huizen en oogsten tegen brand. Mizuko Jizo brengt water naar rijstvelden, en zo zijn er meer Jizo’s. Deze Jizo wil ik de lezer niet onthouden. Omukai Jizo verwelkomt je als je sterft en leidt je naar de hemel van Amida. Geruststellend om te weten wie je met open armen ontvangt na je dood.
Japan
De Japanners legden al eeuwen pasgeborenen te vondeling, pleegden kindermoorden en abortussen als gevolg van natuurrampen, hongernoden, armoede en schande. Jan Chozen Bays schrijft hierover vol mededogen, maar ook over de mizuko ceremonie en de rol van Ojizo-sama hierbij.
In 1946 werd het leven van 10 miljoen Japanners direct bedreigd door de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Hierdoor kreeg het land in 1948 als eerste een abortuswetgeving, die in 1996 werd uitgebreid. De maatschappelijke en economische situatie van het Japan van nu is totaal anders dan in 1946. De acceptatie van (legale) abortus is zeer breed. In 2001 waren er 341.588 legale abortussen in Japan en in 2007 256.000. Mogelijk komt de daling door de legale beschikbaarheid invoering van de pil in 1999 en de daling gaat door. De legalisering van abortus in Japan ging vooraf aan de invoering van de pil, maar niet bij ons.
Nederland
Er is geen fundamenteel verschil tussen de situatie rond anticonceptie en abortus in het verleden in Japan en ons land. Immers, in de 19de eeuw was in ons land abortus provocatus strafbaar en levensgevaarlijk voor de vrouwen die het ondergingen. Illegale aborteurs werden in de volksmond ‘engeltjesmakers’ genoemd. Ze gebruikten bijvoorbeeld breinaalden. Ook andere methodes waren risicovol met als gevolg buikwandinfecties, geperforeerde baarmoeders en zelfs de dood.
Bovendien werd een groot aantal ongewenste baby’s te vondeling gelegd en een niet te verwaarlozen aantal pasgeborenen werd gedood. Kindermoord (infanticide) is dus niet iets van een vreemd onchristelijk en dus barbaars land, maar de Nederlandse tamelijk recent. Uit perspublicaties van de laatste maanden blijkt dat ongehuwde moeders vaak werden behandeld als paria’s en weeskinderen misbruikt.
Dankzij veranderingen in het politieke klimaat is deze situatie veranderd. Vooral ook dankzij begrip voor de positie van de vrouwen, de beschikbaarheid van goede voorlichting over contraceptie en de beschikbaarheid van betrouwbare anticonceptie. En ten slotte dankzij de mogelijkheid van legale abortus. Lees het artikel Kindermoord in de 19de eeuw en De pijnlijke adoptiegeschiedenis van ongehuwde moeders in Moederheil, in de bronnen bij dit artikel.
Mizuko Kuyo
Van oorsprong is de Japanse waterkindceremonie ontwikkeld om Jizo Bosatsu te eren. Traditioneel werd een mizuko (waterkind) begraven onder het huis van de ouders, omdat men geloofde dat het water het kind naar de natuurlijke waterbronnen onder het aardoppervlakte zou spoelen. Deze bronnen zouden een onderdeel zijn van het begin van het leven. Beweerd werd ook dat de mizuko overgaat van het water in de moederschoot naar zijn oorspronkelijke vloeibare staat bij de dood. In het Japanse boeddhisme en in shinto is water belangrijk, omdat het én de dood voorstelt én de hoop bevestigd dat het kind herboren zal worden.
Op een bepaald ogenblik stuurden Japanse vrouwen om advies te krijgen brieven naar kranten en tijdschriften en benaderden hun religieuze leiders, schrijft Jan Chozen Bays in haar boek. Door hun schuldgevoelens en die van hun partners, hun zorg om de ziel van de overleden baby’s en foetussen en om troost te vinden, ontstond het ritueel van de mizuko kuyo. In Japan werd dit sinds 1975 steeds populairder en het idee woei over naar de onder andere de Verenigde Staten.
De inhoud van de mizuko kuyo verschilt van boeddhistische school tot boeddhistische school en van persoon tot persoon. Meestal begint de ceremonie met het maken van een slabbetje of een ketting, dan volgen er recitaties voor Jizo. Het is gebruikelijk dat een beeld van Jizo tegen betaling wordt geofferd, die vervolgens in een tempeltuin wordt geplaatst. De kleur rood van het slabbetje van het beeld biedt bescherming tegen demonen, ziekte en ander onheil.
Op de mizuko kuyo is ook kritiek. De gevraagde geldelijke bijdrage voor het offer is in een aantal gevallen te hoog en de beelden te kostbaar. Ook bestaat de indruk dat sommige tempels het Japanse volksgeloof misbruiken door te beweren dat de geesten van de doden wraak zullen nemen voor hun geleden mishandeling als de ceremonie niet wordt uitgevoerd. Duidelijk is dat de tempels voldoen aan de groeiende behoefte om lucht te geven aan schuldgevoelens, aan de zorg voor de overledenen en vooral aan de behoefte aan troost.
Westen
Voor westerse ouders die een kind verliezen zijn er rituelen om dit een plek te geven, maar meestal niet bij een ongeboren kind en al helemaal niet bij abortus. Zenleraar Bays nam twintig jaar geleden als eerste deel aan de Amerikaanse mizuko kuyo. Sindsdien heeft ze zelf tientallen ceremonies gehouden in haar Zen Center in Oregon, Verenigde Staten. In de tuin van dit Zen Center staan honderden Jizo-beelden: indrukwekkend, al die groen bemoste Jizo-beelden met rode kindermutsjes en rode slabbetjes.
Bronnen
Bays, J.C. Jizo bodhisattva, Guardian of children, travelers & other voyagers. Shambhala, Boston&London, 2003
Ermers, J. Kindermoord in de negentiende eeuw. Blik op de wereld, Blog
Kato, M. Abortion still key birth control. The Japan times, News 2009
Miller, A. For the children we’ve lost. Lion’s roar, may 2019
https://www.lionsroar.com/for-the-children-weve-lost/
Oomen, R. De pijnlijke adoptiegeschiedenis van ongehuwde moeders in Moederheil. Brabant cultureel, maart 2018
Heart of Wisdom, Great Vow, Oregon
https://www.youtube.com/watch?v=b_BOw_OhmSQ
The Child Gods – Japanese Folk Tales | +More Fairy Tales & Moral Stories for School kids in Magicbox
https://www.youtube.com/watch?v=nE0oofKP46o
