In de serie Tweespraak praten Rob en Luuk over een actueel onderwerp. Vandaag is het thema het machtsmisbruik van Sogyal Rinpoche. Is hij slachtoffer en dader?
Luuk: Vertrouw een leraar niet zomaar, herhaalde de Dalai Lama maar weer eens, toen hij in september een bezoek bracht aan ons land. De ene na de andere goeroe kwam de laatste jaren in opspraak, omdat hij misbruik maakte van zijn machtspositie. Seks voor je eigen bestwil, een klap voor je kop uit liefde, een flinke financiële donatie als offer. Alles wat ik zeg, vraag of doe is voor jou een les, stelt de leermeester. Ook een reeks in het Westen actieve Tibetaanse leraren ging in de fout en daar werd de Daila Lama in Nederland op aangesproken door slachtoffers van seksueel misbruik, verenigd onder de naam #MeTooGuru. Het lukte hen de Daila Lama te bereiken met hun klachten.
Rob: Wat mij betreft zit het probleem in de relatie goeroe-volgeling. Er is nogal wat ophef geweest over het seksueel misbruik door Sogyal Rinpoche. Dat er gesproken wordt over seksueel misbruik duidt op machtsmisbruik lijkt me, waar de één de schuldige is en de ander het slachtoffer. De schuldige heeft de verantwoordelijkheid en het slachtoffer was machteloos. Bij seksueel misbruik vind ik dit een geldige gedachtegang. De geldigheid hiervan in het geval van Sogyal Rinpoche vind ik niet zo vanzelfsprekend. Deze leraar en zijn ‘misbruikte’ volgelingen zijn wellicht beide slachtoffer van wat ze zelf zijn gaan geloven. Sogyal Rinpoche is dan slachtoffer van zijn geloof over zichzelf dat hij de waarheid heeft, desnoods onder het mom van crazywisdom (1), en dat alles wat hij doet zinvol is voor zijn volgelingen in hun zoektocht naar verlichting.
Natuurlijk is het ook mogelijk dat hij dit zelf niet gelooft, maar het relevant vindt dat anderen dat geloven, opdat hij zijn lusten kan bevredigen. In dat geval is hij gewoon een ordinaire bedrieger.
De ‘slachtoffers’ zijn slachtoffer van hun geloof dat hun meester de waarheid heeft.
Het is mijn overtuiging dat wij de waarheid niet kennen. Wat voor mij waar is gaat niet verder als dat wat ik waarneem en over de rest kan ik een geloof ontwikkelen en dat komt niet verder als een mogelijkheid. Het is mijn idee dat we er verstandig aan doen niet te geloven dat we zelf of een ander de waarheid kent. Verder is het mijn mening dat we als volwassen individu zelf verantwoordelijk zijn voor de zorg voor eigen welzijn. We kunnen geloven dat de ander beter weet wat goed is voor ons zelf, maar dan nog blijf je zelf verantwoordelijk.
Luuk: Van het woord ‘goeroe’ kan de suggestie uitgaan dat de persoon speciale gaven heeft en dat jij daar iets van krijgt als je hem of haar volgt in alles dat hij voorstelt. En de grote toewijding die de andere leerlingen aan de dag leggen, heeft ook een invloed op mensen die daar gevoelig voor zijn. Misschien dat de goeroe zelf gaat geloven dat alles wat hij doet voor de ander een les is en dat er een gemeenschappelijk geloof ontstaat dat je sneller verlicht raakt als je seks met hem hebt. Er kan een competitie ontstaan tussen leerlingen om de favoriet van hem te worden.
Sogyal Rinpoche stond bekend om zijn autoritaire optreden. Vaak wordt er ook nog grote sociale druk uitgeoefend om vertrek uit de situatie te voorkomen. Er is dan een sfeer waarin misbruik, hypocrisie en leugenachtigheid niet gecorrigeerd worden en ethisch wangedrag kan het resultaat zijn. Formeel is er misschien niet sprake van machtsmisbruik, het zijn allemaal volwassen mensen, maar kennelijk is lang niet iedereen in staat goed voor zichzelf te zorgen.
Rob: Dat ze het geloof hebben dat ze niet in staat zijn goed voor zichzelf te zorgen, zou ik zeggen. We hebben in principe alles in huis om voor onszelf te zorgen, als er tenminste geen sprake is van hardware problematiek. Wat wel kan is dat we geleerd hebben te geloven om onszelf te wantrouwen in wat we voelen, willen en kunnen.
Luuk: Akkoord.
Sogyal Rinpoche werd al in 1993 beschuldigd van seksuele intimidatie. Hij leerde zijn leerlingen nederigheid, liefde, waarheid en vertrouwen, maar wie kritiek uitte werd getrakteerd op een woedende vernedering in de groep. Zijn motto was: ik ben jullie baas, jullie rol is mij te volgen.
Zijn goede kontakten met de Dalai Lama zette hij in om de onbetwistbaarheid van zijn morele gedrag te beklemtonen. Dit werkte, ondanks dat de Dalai Lama vaak aangeeft dat authentiek boeddhisme berust op ervaring en reflectie. De praktijk leert dat velen zich afhankelijk gaan voelen en gehoorzamen. Osho (de Bhagwan) had vele hoogopgeleide volgelingen die als verliefde groupies bereid waren tot volledige gehoorzaamheid.
En macht erotiseert, pubermeiden scheppen tegen elkaar op dat ze met een popmuzikant seks hebben gehad na het optreden. Deze denkt dat hij kan toveren, iedere mooie meid wil seks hebben met hem.
Wat ook een rol speelt is dat er geen ‘kwaliteitseisen’ gesteld worden aan mensen die zichzelf verlicht noemen. Een psychotherapeut weet dat als hij een intieme relatie aangaat met een patiënt, hij zijn bevoegdheid kan kwijtraken.
Rob: De hetze tegen Sogyal Rinpoche versterkt de geloofsvergissingen van beide partijen en het publiek. De spiritueel leraar is daarin de schuldige en de enige verantwoordelijke, hij heeft de waarheid en de ‘slachtoffers’ zijn onwetend. Ik ben van mening dat alle drie de partijen slachtoffer zijn van hun geloof.
1.Crazy Wisdom zou een vorm van wijsheid zijn, die een ‘verlicht meester’ het recht geeft onbegrijpelijk gedrag te vertonen, met als doel zijn leerlingen dichter bij hun verlichting te brengen.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Bertina Maes zegt
De ‘slachtoffers’ zijn slachtoffer van hun geloof dat hun meester de waarheid heeft. Le Sujet Supposé Savoir, de meester, de therapeut… Effectief zit het probleem in de verhouding goeroe-volgeling. Dus weg van dat meesterdiscours. Ga samen met je leraar of leerling een wandeling maken, publiekelijk een thee drinken, vertel als leraar tegen je leerling je struikelingen, vraag als leraar om hulp bij je leerling (bv om je veters te knopen), vraag dana, vertel over je kinderen… Zodat van in den beginne het heel duidelijk mogen wezen dat de goeroe/leraar ook een mens is. Want er is maar 1 verhouding die werkt: van mens tot mens. En Rob, wat bedoel je met ‘hardware’ problematiek?? Breek die vaderlijke, paternalistische verhoudingen open, want met de beste bedoelingen zijn er al veel, heel veel slachtoffers gevallen; mensen die al gekwetst waren (vaak in het vroegste levensstadium)en dan van het Sujet Supposé Savoir de mokerslag krijgen. En nog een zeer wijze van Lacan: Gardez-vous de comprendre
Auke Leistra zegt
Luuk: “Formeel is er misschien niet sprake van machtsmisbruik, het zijn allemaal volwassen mensen…” Moeten wij hieruit begrijpen dat er onder volwassen mensen geen sprake kan zijn van machtsmisbruik? Luuk stelt vervolgens vast dat “kennelijk lang niet iedereen in staat is goed voor zichzelf te zorgen”. Wordt hier nu de indruk gewekt dat die minderheid (“lang niet iedereen”) daar zelf ook een rol in speelt? Onnozele devotie, die op de goeroe dezelfde uitwerking heeft als het korte rokje op die andere verkrachter? En kun je dan stellen dat er in verminderde mate sprake is van machtsmisbruik? Of misschien zelfs dat die onnozele volgeling “er zelf om gevraagd heeft”?
rob zegt
Niemand in heel deze hetze lijkt te spreken over organisatiestructuren. Als ex-systeem en zakelijk analist kan ik u zeggen, zelfs een boekje over schrijven, dat een kernfout in de organisatie van diverse boeddhistische verenigingen de weg opent voor deze walgelijke misstanden. ‘Opent’ zonder evenwel de oorzaak ervan te zijn. Oude vormen van structuren, vaak bedacht door de Kerk van weleer, zetten de poort open voor machtsmisbruik. Dit misbruik zal gebeuren ongeacht katholieken, boeddhisten of aanhangers van het vliegend spaghettimonster. Stop de naïeve verwondering en durf dieper binnenin kijken. Helaas vrees ik dat goede boeddhistische ‘voortrekkers’ zelden visionaire managers zijn.
rob
bertina maes zegt
Heb jij mijn reactie gelezen? Het zit in de kern van de organisatiestructuren!!!!
bart zegt
Het ontbreekt hier aan inzicht in de praktijk van het Boeddhisme. De eerste de beste Thaise ijscoman die een Boeddhistische jurk aan trekt en een serieus gezicht trekt word voor heilig aangezien. Vooral als hij predikt wat men graag wil horen. Als hij dan nog wat hiërarchie in de sangha aanbrengt kan hij/zij doen en laten wat hij/zij wil. Persoonlijk vind ik de broer van de Dalai Lama in het overbrengen van de Dharma een stuk interessanter dan de Dalai Lama zelf. Politiek gezien zorgt de Dalai Lama dan wel weer voor een vreedzame omgeving, maar dat deed Mandela ook en die was geen Boeddhist. Mijn advies is als iemand onbegrijpelijk is in zijn uitleg van de Dharma vraag dan om een begrijpelijke uitleg. Als hij/zij dat niet kan en je hem/haar op zijn/haar bruine ogen moet geloven maak dan maar dat je weg komt. En mij hoef je ook niet te geloven want ik ben ook maar een stakker die in het duister tast.
Luuk Mur zegt
Reactie op Bertina Maes,
Mensen met hardware problematiek kunnen dermate gehandicapt zijn dat ze niet voor zichzelf kunnen zorgen.
Met hardware bedoel ik fysieke inperkingen, ook op neurologisch niveau waar sommige psychische aandoeningen een gevolg van zijn.
Met software problematiek bedoel ik alle problemen die voortkomen uit onze aansturingen vanuit geloofsvergissingen. Deze zijn in principe herstelbaar.
Rob van Boven
Lana zegt
Beste Rob/Luuk,
Er wordt gesuggereerd dat als men ‘goed in staat is voor zichzelf te zorgen’, cq geen hardware problematiek heeft, men zich vanzelfsprekend kan beschermen tegen machtsmisbruik.
Dat is m.i. geen terechte en wel een heel gebrekkige gevolgtrekking. Ronduit dom.
Luuk Mur zegt
Beste Lana:
Lana ik wil niet beweren dat ik geen domme dingen schrijf, maar als iemand wel voor zichzelf kan zorgen wil dat niet zeggen dat iemand zich onder alle omstandigheden effectief kan beschermen en zeker niet bij overmacht.
Machtsmisbruik vindt plaats bij overmacht. Nu in het verhaal van ons, betwijfel ik of er sprake is van overmacht van buiten door Sogyal Rinpoche. De bewering is dat die ‘misbruikte’ mensen wellicht slachtoffer zijn van de door hun zelf toegeschreven macht aan hun geloof.
Rob van Boven
Lana zegt
Rob,
Ik begrijp dat jullie van mening zijn dat daar waar er bij SR sprake is geweest van machtsmisbruik en sexueel wangedrag er geen sprake is geweest van overmacht aan de kant van slachtoffers.
Succes…
Auke Leistra zegt
Beste Rob, in jullie verhaal staat onder meer het volgende: “Sogyal Rinpoche werd al in 1993 beschuldigd van seksuele intimidatie. Hij leerde zijn leerlingen nederigheid, liefde, waarheid en vertrouwen, maar wie kritiek uitte werd getrakteerd op een woedende vernedering in de groep. Zijn motto was: ik ben jullie baas, jullie rol is mij te volgen.
Zijn goede kontakten met de Dalai Lama zette hij in om de onbetwistbaarheid van zijn morele gedrag te beklemtonen.”[einde citaat]
In hoeverre is er bij een dergelijke man géén sprake van “overmacht”, wat er verder ook over zijn slachtoffers te zeggen valt? Want dat laatste doet er niet zoveel toe: kort rokje of geruite wollen rok tot op de enkels, een verkrachting is een verkrachting.
Lana zegt
Overmacht ontkennen lijkt mij ook her traumatiserend voor slachtoffers van willekeurig welke vormen van misbruik van macht. Er zit veel potentiele kracht verscholen in het erkennen en accepteren van gewezen onmachtig zijn zichzelf te beschermen. Het stukje zit m.i. vol tegenspraak en verwarring. Als er sprake is van ”grote sociale druk om vertrek uit de situatie te voorkomen” en ”een sfeer waarin misbruik, hypocrisie, leugenachtigheid en ethisch wangedrag niet gecorrigeerd worden” hoe kan er geen sprake zijn van onmacht… Maar dat lijken R. van B en L. M niet van toepassing te vinden op de situatie SR/Rigpa.
Luuk Mur zegt
Beste Auke, een verkrachting is een verkrachting dat ben ik roerend met je eens, typisch ook een situatie van overmacht en daardoor machtsmisbruik. Geen goed woord voor over! Maar laat ik een minder beladen onderwerp nemen om ons punt te verduidelijken, zonder dat men het ermee eens hoeft te zijn.
Ik stel me voor dat ik tegenover de heer Sogyal Rinpoche sta en hij slaat mij in het gezicht en mijn inschatting er is dat er geen fysieke overmacht in welke vorm dan ook is of dreiging daarvan, wat let mij dan om hem een klap te retourneren. Als ik dat niet zou doen, zou ik mijzelf niet anders kunnen begrijpen als dat ik al of niet bewust gehoorzaam aan geloof waar ik zelf mee rondloop. Dat mag een oud christelijk geloof zijn over een andere wang toekeren of dat een dergelijke klap goed bedoeld is voor mijn weg naar verlichting, eventueel verricht door Sogyal Rinpoche vanuit crazy wisdom. In dit voorbeeld van het over me heen laten gaan van iets wat ik niet wil, ben ik slachtoffer van mijn eigen geloof.
Rob van Boven
Lana zegt
In het onlangs gepubliceerde verslag van Karen Baxter, ingehuurd door Rigpa, is onlangs geconcludeerd, op basis van een op waarschijnlijkheid berustend vermoeden (”on the balance of probabilities”), dat
”a. some students of Sogyal Lakar (who were part of the ‘inner circle’, as described later in this report) have been subjected to serious physical, sexual and emotional abuse by him; and
b. there were senior individuals within Rigpa who were aware of at least some of these issues and failed to address them, leaving others at risk.”
Reactie uitgever BD: onze krant heeft uitgebreid aandacht besteed aan dit rapport.