Kannon sama geeft antwoord

Het grote mededogen, schip der liefde.

De letterlijke vertaling van Kannon (Sanskriet Avalokitesvara) betekent:
“Het roepen van alle levende wezens ho­ren”.

Kannon sama is de Japanse benaming voor de godheid van mededogen. Ze wordt vaak afgebeeld met een kruikje water dat ze over de aarde uitstort. Het kruikje is gevuld met medicijn: uit mededogen met de mensheid giet zij het medicijn uit over de aarde om pijn, ziekte en leed te verzachten. In China heet ze Kwan-Yin en is ondanks het communistische bewind mateloos populair. Als een kind ziek is, snelt de moeder naar een tempel om een kaarsje en wierook voor Kannon sama te branden in de hoop dat haar kind snel beter zal worden.

Misschien zul je dit bestempelen als bijgeloof. Een nuchter iemand weet zeker dat een kind niet beter wordt door wierook en een kaars te branden in een tempel. Maar tijdens mijn verblijf in het Japanse klooster Bukkoku-Ji gebeurde het volgende:

Een Japanner kwam met zijn fonkelnieuwe wagen naar het klooster met het verzoek of de abt de wagen wilde zegenen. Met stijgende belangstelling zag ik dat mijn leraar zijn brokaten tenue had aangetrokken en met een belletje om de auto begon te lopen.

Al sutra zingend (boeddhistische gezangen) was hij minstens twintig minuten met allerlei ceremoniële handelingen bezig. Toen de eigenaar in zijn fonkelnieuwe bolide, zichtbaar tevreden wegreed zei ik tot mijn leraar: ‘Dat heeft toch geen enkele zin dit is bijgeloof.’ Hij antwoordde in zijn gebrekkige steenkoolengels: ‘No, no, no, very important! First he was afraid for accident, now car is blessed, he drive very save, no accident.’

Ceremonies overtuigen je van je eigen kunnen, geven kracht en zekerheid en een moeder die zekerheid uitstraalt wekt vertrouwen bij haar kind. Voor vaders geldt dit trouwens ook. Het kind zal zich veilig voelen en als het ziek is sneller genezen. Via ceremonies creëer je je eigen wereld door de verwachtingen die je koestert. Maar dit is maar één kant van Kannon sama. Er bestaan afbeeldingen van Kannon sama  in meditatie, en een afbeelding met duizend handen. De duizend handen staan symbool voor helpen, aanreiken. In deze hoedanigheid staat Kannon sama symbool voor de totale wereld buiten ons zelf. Een wereld die ons alles aanreikt wat wij nodig hebben om te kunnen functioneren.

Als je stil bent geeft Kannon sama antwoord, maar alleen als je stil bent. Ik zelf ben nogal eens geneigd om niet stil te zijn. Bijvoorbeeld iemand had gereageerd op een artikel in het Boeddhistisch Dagblad, hetgeen op een misverstand beruste. Ik had de intentie om te reageren om het misverstand op te helderen, maar dacht: dat veroorzaakt misschien nog meer chaos. Een dag later had iemand precies verwoord wat ik had willen zeggen. Het vertrouwen in Kannon sama, het vertrouwen dat alles goed is, wordt nog al eens op de proef gesteld. Vertrouwen groeit door het voeden van vertrouwen, door geloof in vertrouwen. Door te vertrouwen dat Kannon sama voor je zorgt. Kannon vraagt niet veel, wierook, een kaarsje, haar tranen drogen als je kind huilt of haar een euro geven als ze op het station of bij de supermarkt daarom vraagt. Zo groeit vertrouwen.

Deze vorm van Kannon sama is samen met het begrip boeddha de belangrijkste twee-eenheid in het boeddhisme. Met deze twee symbolen, Kannon en Boeddha, wordt de eenheid van alle bestaan, dat waar het boeddhisme zo op hamert, duidelijk weergegeven: Kannon als de buitenwe­reld, en daarin alle wezens met als potentieel het boeddhaschap.

Een lied geschreven door de boeddhistische patriarch “Hakuin Zenji” begint met:

“Alle wezens zijn van nature Boeddha, zoals ijs van nature water is.
Zonder water geen ijs. Zonder wezens geen Boeddha“.

Als je aan Kannon iets vraagt wat je nader tot het boeddhaschap brengt, zal dat zeker niet geweigerd worden. Uiteraard is het bovenstaande maar een vingerwijzing naar wie Kannon sama werkelijk is.