Tibet’s op één na hoogste spirituele leider binnen het Tibetaanse boeddhisme, de Pänchen Lama is zondag 32 jaar geworden. Internationaal is dat gevierd en van China geëist dat de lama wordt vrijgelaten. Maar deze datum markeert ook nare herinneringen en zorgen over de toekomst.
Het Pänchen Lama Mysterie.
We hebben het over de jongste politieke gevangene ter wereld. Op 4 mei 1995 werd Lama Gendun Choekyi Nyima door de Dalai Lama erkend als de officiële incarnatie van de 10e Pänchen Lama: de 11e Pänchen Lama. Deze zesjarige werd door de Chinese regering ontvoerd en wordt nu al 26 jaar vermist.
De 10e Pänchen Lama(Choekyi Gyaltsen 1938-1989) Pänchen Lama betekent: ‘Grote religieuze leraar’. Vanaf zijn jonge jaren werd deze Pänchen Lama opgevoed onder toezicht van de communistische Chinezen. Hij had weinig kans om de traditionele opvoeding zoals zijn voorgaande Pänchen Lama’s te volgen. Toch ontwikkelde hij een sterk geloof en toewijding aan het boeddhistische leer en trouw aan de Tibetaanse kwestie.
De geschiedenis van deze Pänchen Lama is een gecompliceerde machtsstrijd tussen de elite rond de Dalai Lama en de Pänchen Lama, gesteund door de communistisch Chinese politieke elite. Hij is in 1951 mede onder druk van de Chinese machthebbers door de huidige Dalai Lama erkend als de 10e Pänchen Lama. In 1952 ontmoette hij de Dalai Lama voor het eerst. De nieuwe Pänchen Lama vestigde zich in het Tashi Lhunpo klooster in Shigatse in Tibet. Daarom wordt deze Pänchen Lama ook wel ‘ Tashi Lama’ genoemd.
Hij onderhield goede betrekkingen met China, maar voelde zich ook verantwoordelijk voor het welzijn van het Tibetaanse volk. De Chinese regering beschuldigde hem later van anti-Chinese en van contrarevolutionaire activiteiten. Op het Monlam Festival in 1985 in Lhasa zei hij: ‘De Dalai Lama en ik zijn spirituele vrienden. Er zijn geen verschillen tussen ons. Sommigen proberen onenigheid tussen ons te creëren, maar dit zal niet lukken’. Bij het Tashi Lhunpo klooster liet hij een stoepa (graftombe) herbouwen die tijdens de Culturele Revolutie was verwoest. Op 27 januari 1989 wijdde hij de stoepa in en de volgende dag werd hij onverwacht dood in het klooster aangetroffen.
Er wordt gezegd dat hij sinds zijn dood wordt herinnerd als een van de meest onbegrepen en omstreden Lama’s uit de Tibetaanse geschiedenis. Maar ook als een van de meest moedige critici van het Maoïstische regime.
De 11e Pänchen Lama.
Na zijn overlijden werd onmiddellijk de zoektocht naar zijn reïncarnatie op touw gezet. Dertig namen van mogelijke kandidaten van zowel binnen als buiten Tibet werden genoemd. In maart 1991 bevestigde men dat de reïncarnatie van de Pänchen Lama in Tibet was geboren. De huidige Dalai Lama heeft daarna contact opgenomen met de toenmalige Chinese president Jiang Zemin met de vraag een rol te mogen spelen in de zoektocht. Maar ondanks zijn herhaaldelijke verzoek werd dit afgewezen. In december 1994 waren de tekenen duidelijk, de meest waarschijnlijke kandidaat droeg de naam: Gedhun Choekyi Nyima, zoontje van Knochok Phuntsok en Dechen Choedon van Lhari District in Nagchu, ten noorden van Lhasa. Op 14 mei 1995 heeft ZH de Dalai Lama de zesjarige Gedun Choekyi Nyima als de reïncarnatie van de 10e Pänchen Lama uitgeroepen. Hij krijg een nieuwe naam: Tenzin Gedun Yeshe Thrinlay Pal Sangpo.
Binnen enkele dagen na de aankondiging verdwenen de jongen en zijn ouders uit hun huis, naar verluidt in Chinese hechtenis met als verklaring: ‘Op verzoek van zijn ouders is de jongen onder bescherming van de Chinese regering geplaatst. Dit vanwege het risico te worden ontvoerd door separatisten. Zijn veiligheid wordt bedreigd.’
De ‘Fake Pänchen Lama’.
De Chinese communistische regering verwierp de nominatie van de huidige Dalai Lama en kort daarna in hetzelfde jaar (1995) werd een ander Tibetaans jongetje tot de ‘echte’ Pänchen Lama volgens de Chinese ‘Gouden Vaas- methode gekozen. Zijn naam is Gyaincain Norbu en is geboren in februari 1990 in Lhari County in Tibet. Op 8 december 1995 werd in de Jokhang tempel in Lhasa de fake Pänchen Lama gekozen uit 3 kandidaten. De loting werd uitgevoerd met behulp van een gouden vaas, een traditionele Chinese methode. Dit wordt door veel Tibetanen gezien als een poging van Peking om de populariteit van de huidige Dalai lama’s en diens invloed op Tibet te ondermijnen. Door de Chinese regering wordt de vaas-methode als legitiem beschouwd.
De Tibetanen noemen de Chinese keuze de ‘fake Pänchen Lama’. Meer dan 80 monniken die hiertegen protesteerden werden gevangengenomen. De fake Pänchen Lama werd in 2010 gekozen tot vice-voorzitter van de Boeddhistische Vereniging van China (BAC) en lid van de Chinese conferentie voor politieke consultatie, een belangrijk adviesorgaan van de Chinese staat. In de afgelopen jaren heeft de fake Pänchen Lama spirituele rituelen uitgevoerd, waaronder de Soetra interpretaties en het geven van zegeningen van duizenden Tibetaanse boeddhisten in kloosters in Tibet.
De ‘fake Pänchen Lama’ leefde in het begin van zijn leven in afzondering, maar in 2009 had hij op 19-jarige leeftijd een serie openbare optredens. Een aantal leden van de Boeddhistische Vereniging van China waren dolgelukkig met hem omdat hij ‘de Engelse taal zeer goed beheerst en dit zeer zeker indruk zal maken op de wereld, want het belichaamt het beleid van China van religieuze vrijheid.’ Volgens de fake Pänchen Lama kan ‘het Tibetaanse volk alleen vooruitgang boeken en een mooie toekomst hebben onder leiding van de Communistische Partij van China.’ ‘De Tibetanen zouden nooit de menselijke waardigheid en vrijheid genieten zonder de CCP.’ Hij heeft beloofd ‘de traditie van zijn voorganger te erven als een patriot en zal zijn best doen de eenheid van de natie, de stabiliteit en harmonie te handhaven.’
Medestanders van de Dalai Lama zeggen dat China’s inspanningen op het beïnvloeden van de opvolging gedoemd is te mislukken. ’Die jongen is Tibetaans, maar hij zal nooit enig respect krijgen omdat hij niet herkend en erkend wordt als de echte Pänchen Lama’. Een Tibetaanse monnik Tenzin in Dharamsala, India zei: ‘de Chinezen hebben hem deze status gegeven, maar voor ons is het laatste woord aan de Dalai Lama’. Hij is dus niet algemeen aanvaard als de reïncarnatie van de 10e Pänchen Lama. De Chinese politiek is gebaseerd op drijfzand, met de valse hoop op deze wijze vat te krijgen op Tibetaanse cultuur en traditie en daarmee op het Tibetaanse volk.
Historisch gezien speelt de Pänchen Lama een centrale rol bij de identificatie van de reïncarnatie van de Dalai Lama en zijn spirituele opvoeding, en omgekeerd. Er wordt gezegd dat de door China gekozen Pänchen Lama een propaganda-instrument is, een greep naar de macht over de Tibetaanse volk. De fake Panchen Lama zal namelijk een dominante rol spelen in de selectie van de volgende Dalai Lama, maar dan wel een fake Dalai Lama. Dit wordt ‘reïncarnatie politiek’ genoemd. De fake Pänchen Lama is namelijk vice-voorzitter van de Chinese Boeddhistische Vereniging en hij is ook benoemd tot parlementaire adviseur. In zijn optredens prees hij routinematig de Communistisch Partij als leider en de daar bijbehorende regels.
Veel Tibetanen vinden de Chinese keuze een schijnvertoning en tot op de dag van vandaag wordt nog steeds geprotesteerd. Tijdens demonstraties op straat en op internet klinken de woorden: ‘Waar is Pänchen Lama! Free Pänchen Lama !’ In feite is het kind dat aangewezen is als 11e Pänchen Lama door de huidige Dalai Lama volgens de internationale wetgeving gestolen. De wij-tegen-zij verdeeldheid op zoek naar valse veiligheid veroorzaakt alleen maar generaties lang oneindig veel lijden zowel in China als in Tibet. Volgens de Chinese regering gaat het goed met de echte Pänchen Lama, maar buitenlandse regeringen en hoge VN-functionarissen hebben nooit toestemming gekregen de echte Pänchen Lama en zijn familie te bezoeken.
De 11e Pänchen Lama wordt vastgehouden onder omstandigheden van volledige geheimhouding en ontvangt geen spirituele opvoeding in het Tashi Lhunpo klooster. De CCP is niet in staat om haar macht op verantwoorde wijze uit te oefenen zolang er geen sprake is van vrijheid, rechtsstaat en transparantie. Velen hopen nog steeds dat de echte Pänchen Lama kan worden gevonden of dat hij kan ontsnappen naar India. De stoel van de echte Pänchen Lama blijft leeg in het Tashi Lunpo klooster in Shigatse in Tibet in afwachting tot zijn terugkeer.
