Veel opleidingen zijn verworden tot ‘ weetjes-winkels’. Wanneer jij of jouw ouders maar voldoende geld betalen – of equivalenten daarvan, zoals tijd -, mag je komen shoppen. En als je voldoende geshopt hebt, krijg je een diploma als bewijs dat je genoeg in je karretje (koppie) hebt gestopt. Wat je vervolgens met de inhoud van dat karretje doet, interesseert niemand iets. Je kunt het probleemloos in dat karretje laten vergaan, zolang je het diploma maar goed bewaart. Dat bewijst namelijk dat je voldoende geshopt hebt, en dus mee mag doen met de andere shoppers. Om op hoog niveau te mogen shoppen, moet je natuurlijk eerst genoeg van lagere schappen hebben gehaald. Daar hebben we zelfs shop-plicht voor.
Zo begon het… maar daar is het niet bij gebleven. Al lang niet meer. Het is nu de bedoeling dat je blijft shoppen. Dat heet nu ‘ education permanente’ ofwel ‘doorlopend winkelen’. De uitvinder daarvan is mij onbekend, maar het blijkt een schot in de roos. Ik heb het van nabij en zeer realistisch meegemaakt. Langzaam maar zeker begon alles om PE punten te draaien. PE punten zijn punten die je krijgt wanneer je ná diplomering de waarde van dat diploma op pijl wilt houden door regelmatig te voldoen aan bepaalde shop-eisen.
Om kort te gaan: Kennis bestaat uit weetjes. En weetjes zijn geld waard. Ik zeg niet dat weetjes waardeloos zijn, maar ik vind wel dat ze zwaar overgewaardeerd worden. Dat iemand veel weet, wil nog niet zeggen dat iemand ook veel kan. Hetzelfde kun je ook omgekeerd beweren: er zijn mensen die echt veel kunnen, maar volgens ‘shop-maatstaven’ over weinig weetjes beschikken. De ‘allesweters’ verdienen echter wel vaak meer geld, dan de ‘alleskunners’ omdat men in de huidige maatschappij meer geld over heeft voor weten dan voor kunnen. Daar gaat volgens mij in de toekomst echter verandering in komen. Dankzij AI. Artificial Intelligence kan vrijwel niets, maar weet vrijwel alles. Met ‘kan bijna niets’ bedoel ik letterlijk dat ik zo gauw nog niet zie dat iets AI-achtigs mijn lekkende kraan komt repareren, mijn overhemden komt strijken, de planten op mijn vensterbank water komt geven of straks mijn hand komt vasthouden als ik op sterven lig. Ik zie AI ook de perken rond mijn woonblok nog niet schoffelen, de ramen niet lappen of voor een kleuterklas staan. Maar ik zie AI wel allerlei klussen opknappen die nu nog worden uitgevoerd door duurbetaalde ‘allesweters’ want AI weet straks alles sneller en ook nog meer en beter. Kortom: Het wordt tijd om PE-punten te gaan geven aan schoffelkunde, lapkunde, knuffelkunst en ga zo maar door.
Ik heb eens een man gefeliciteerd. Zijn dochter was geslaagd voor het gymnasium. Hij keek mij met grote ogen aan toen ik zei: “U bent vast trots op uw intelligente dochter”. “Intelligent? Intelligent?”, riep hij, “Als je haar in een kamer opsluit met deuren waarvan je de klink omhoog moet trekken in plaats van naar beneden moet drukken, komt ze nooit meer die kamer uit! Je hoeft de deur niet eens op slot te doen.” Mijn eigen dochter is ook voor het VWO geslaagd. Zij weet jaren later vrijwel niets meer van wat ze leerde… omdat ze alleen maar leerde voor toetsen en examens, nooit voor de rest van haar leven. En dat zie ik ook bij haar leeftijdgenoten. En ik merk het ook op bij veel jongeren nu. Ze leren van toets naar toets en vergeten vrij snel wat niet meer getoetst gaat worden. Als je weet wat er op het examen gevraagd gaat worden, ben je toch gek als je ook andere ‘ weetjes’ tot je neemt, om… god bewaar me … te onthouden voor later? Veel kinderen leren vooral reproduceren, niet zelf iets te creëren. ‘Weetjes’ zijn geld waard, in de vorm van een hoger salaris later, maar dienen nauwelijks een ander doel. Wij, de maatschappij, moeten het hebben van de echte creatievelingen, die wat ze niet weten op eigen kracht overstijgen door te maken wat nodig is. Ze doen, maken, handelen, worstelen, falen, proberen opnieuw, en wringen zich in bochten om te komen waar ze willen zijn., zonder vermaledijde PE punten die bakken geld kosten om te halen. Ondertussen krijgen zij doorgaans de laagste lonen.
Wanneer ik lees dat er weer eens een idiote verkorte HBO opleiding van start gaat, denk ik: wat zijn veel opleidingen eigenlijk niks anders dan harken om geld mee binnen te halen. Geld, geld, geld… grappig toch om in een wereld vol rijkelui te leven (ABBA). Het verschil tussen weten en kunnen is groot en lijkt mij toe steeds maar groter te worden. Het verschil tussen weten en wijsheid is wellicht nog groter. Maar ja… kunde en wijsheid zijn in de huidige westerse maatschappij weinig waard. Het draait om geld, weet je wel.
