Karma en Mededogen – hoe komen ze bij elkaar?

Een veel voorkomende interpretatie van karma is als volgt (ook heel gewone psychologie, trouwens):

Zij hebben het moeilijk omdat het hun karma is (eigen schuld, dikke bult). Ik heb het moeilijk omdat zij iets fout hebben gedaan. Ik ben gelukkig door mijn goede karma. Zij zijn gelukkig omdat het ze mee zit.

Dit is makkelijk omdat het de eigen verantwoordelijkheid lekker klein maakt: ik ben verantwoordelijk voor wat goed met me gaat, terwijl de rest met de omstandigheden te maken heeft. Dit zou niet zo verkeerd zijn als we anderen het zelfde gunden, maar meestal doen we dat niet. Over het algemeen geven we anderen sneller de schuld dan onszelf, of het nu gaat om de slechte dingen die onszelf overkomen of de slechte dingen die anderen mee maken. Degenen van jullie die bekend zijn met ‘The Law of Attraction’ zullen overeenkomsten en verschillen zien.

Als je naar deze situatie kijkt vanuit Chittamatrin ((Chittamatrin = Yogachara = een van de scholen van Boeddhistische filosofie. Mijn leraar Geshe Sonam Gyaltsen heeft ons de afgelopen tijd over deze school onderwezen, maar bovenstaande is mijn eigen interpretatie, in perspectief zien we alles dat we ervaren als ons eigen karma. Als je gelukkig bent is dat je karma. Als je verdriet hebt, is ook dat je karma. Het wordt een beetje moeilijker als het om gaat om hoe je naar anderen kijkt.

Als je anderen ongelukkig ziet zijn, is dat jouw projectie en dus in die zin ook jouw karma. Dat wil zeggen, je hebt dat verdriet mede-geproduceerd. Jammer genoeg betekent dit niet (en dit is waar The Secret het fout heeft) dat je het beter kunt negeren. Als je actief het lijden van anderen negeert, is het niet anders dan als je je eigen pijn negeert: je verstopt het alleen maar. Soms (vaak) is dat het enige wat je kunt doen, maar weet wel dat je verstoppertje speelt.

Dit betekent ook dat als het in je vermogen ligt om anderen te helpen, doe dat dan ook. Je kunt karma niet gebruiken als excuus om niet aardig te zijn.

Natuurlijk hebben die andere mensen hun eigen projecties en ervaringen. Heel vaak is ons beeld van iemand nauwelijks in overeenstemming met hoe die ander zichzelf ziet. Dit betekent dat ‘anderen helpen’ ook niet zo makkelijk is als het klinkt, behalve als het gaat om zaken als voedsel en onderdak, misschien.

De eerste les van karma is verantwoordelijkheid nemen voor alles wat je ervaart. De tweede… je te realiseren dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten en de enige manier om het voor iedereen wat makkelijker te maken is door onverschilligheid met vriendelijkheid te verruilen.