Ooit werd Aung San Suu Kyi, Nobelprijswinnaar voor de vrede, een voorvechtster van de mensenrechten genoemd. Nu verdedigt zij voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag het gedrag van boeddhistische Birmese generaals waartegen zij jarenlang heeft gevochten, en die door onder andere de VN en internationale mensenrechtengroepen worden beschuldigd van genocide tegen Rohingya-moslims in Birma (Myanmar).
De wereld is door westerse media misleid over het verkrachten, doden en platbranden van dorpen in Rakhinestaat, het leef-en woongebied van de Rohingya, stellen Aung San Suu Kyi en ook boeddhistische monniken. In sommige landen is ze niet meer welkom als verdediger van mensenrechten, de toekenning van de Nobelprijs is omstreden en de Dalai Lama heeft haar opgeroepen de juiste weg te bewandelen en wreedheden niet goed te praten. Nog maar een paar jaar geleden bezocht zij als minister van Buitenlandse Zaken en feitelijk burgerleider van Birma, politici in West-Europa om de deugden van het geweldloze verzet tegen een militaire dictatuur te prediken. Nu staat zij zelf terecht voor het schenden van mensenrechten.
Gambia heeft de regering van Birma namens een aantal islamitische staten voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag gedaagd. Een Gambiaanse aanklager hield de rechters voor dat Birmese militairen in de dorpen mannen van de vrouwen hebben gescheiden, de mannen omgebracht, vrouwen verkracht, kinderen hebben gedood of levend in het vuur gegooid van brandende huizen. De aanklacht is de Rohingya als groep geheel of gedeeltelijk te willen vernietigen door middel van massamoord, verkrachting en andere vormen van seksueel geweld, alsook door de systematische vernietiging door middel van vuur van hun dorpen, vaak met bewoners die opgesloten zitten in brandende huizen.
Tijdens de drie dagen van openbare hoorzittingen in Den Haag, die gisteren zijn begonnen, zal niet worden ingegaan op de gegrondheid van de zaak, die door Gambia werd aangespannen namens de 57-nation Organization of Islamic Cooperation. In plaats daarvan zijn de gerechtelijke procedures gericht op de vraag of het hof dringende bevelen moet uitvaardigen om de half miljoen Rohingya die nog steeds in boeddhistisch Birma wonen te beschermen. Het Hof zou nu al voorlopige maatregelen kunnen uitvaardigen, lang voordat het internationale rechtssysteem zich uit over de beschuldiging van genocide, een proces dat jaren kan duren.
Voor velen buiten Birma is de evolutie van mevrouw Aung San Suu Kyi van gevangen oppositieleider naar verdediger van de ergste etnische pogroms van deze eeuw een waarschuwing over hoe macht corrumpeert. In Birma is zij populairder dan ooit.
De Rohingya worden door de meeste mensen in Birma als illegale immigranten beschouwd. De meesten zijn stateloos, hoewel hun huizen zich in Rakhinestaat bevinden. Aung San Suu Kyi is het daar mee eens en heeft zich nooit kritisch uitgelaten tegen de militairen die ervan worden beschuldigd verkracht, gemoord te hebben. Als zij haar morele welsprekendheid had gebruikt om vervolgde etnische minderheden te verdedigen, zou de virulente haat tegen de Rohingya in Birma niet zo acceptabel zou zijn geworden als nu het geval is. Meer dan 700.000 Rohingya vluchtten de afgelopen jaren naar Bangladesh waar ze onder slechte omstandigheden in kampen leven. Er zijn plannen om ze te repatriëren naar Birma maar dat stuit op verzet van de Rohingya die vrezen in onveilige situaties terecht te komen.
Dit artikel werd eerder, in 2019, in het BD geplaatst.
François la Poutré zegt
Ik dacht even dat Aung nu persoonlijk mijn poging om een ander licht over haar handelen te laten schijnen (zie mijn reactie op Joop’s stukje “Vredesschande” van eergisteren) onderuit probeerde te schoffelen, maar wie helemaal doorleest ziet dat het artikel hierboven een herplaatsing is. Het gaat dus niet om nieuwe uitspraken, hetgeen wel de eerste gedachte is als je kop en inleiding op de voorpagina leest.
Ik had gehoopt te laten zien dat je op moet passen met veroordelen als je de volledige situatie niet kent. Ilk moet denken aan Lammie Drenth, die vorige maand is overleden. Ze werkte in de oorlog op het NSB-kantoor in Stadskanaal. Ze werd bespuugd, bekogeld en uitgescholden als ze naar haar werk fietste. Haar baby was “natuurlijk” van een Duitser of NSB’er. Na de bevrijding kwamen de helden uit het dorp naar de boerderij waar ze woonde, om haar kaal te scheren, maar tot hun schaamte moesten ze constateren dat er 15 onderduikers zaten. Een ervan was de vader van de baby. Hij en Lammie zijn meer dan 50 jaar getrouwd geweest, tot hij overleed.
Niet alles is wat het lijkt. Ik sluit niet uit dat Aung uit volle overtuiging haar verklaring aflegde, maar evenmin dat dit onder subtiele dwang gebeurde. De recente staatsgreep maakt die laatste optie zeker niet minder waarschijnlijk. Het leger is nooit weggeweest uit de macht.
Wat zouden de Rohingya er daadwerkelijk mee opgeschoten zijn als Aung zich tegen het leger had gekeerd? Zou het leger gezegd hebben: “o ja, mevrouw, sorry, u heeft gelijk”? Of zou ze al weer eerder aan de kant gezet zijn? De wereldwijde veroordelingen van Aung hebben het voor de militairen makkelijker gemaakt haar weer op te pakken. Die veroordelingen zijn zonder volledige kennis van zaken gedaan, op basis van overigens zeer terechte verontwaardiging.
Ik weet ook de waarheid niet. Daarom laat ik mijn scheermes in de la liggen. De herplaatsing van het artikel direct na mijn poging tot nuancering voelt als een misplaatsing. Maar ook dat is een mening die niet op volledige kennis van de gang van zaken gebaseerd is.
Joop Ha Hoek zegt
De herplaatsing stond al eerder gepland en onderaan het artikel staat dat het een herplaatsing is. Geen misplaatsing. Er zijn Rohingya vermoord en verkracht in Birma door het leger en boeddhistische bendes. Ruim 700.000 Rohingya vluchtten naar Bangladesh. De Birmezen zien de Rohingya, die al decennia in Birma leven, als statelozen. Nietswaardigen. De VN, de Dalai Lama, voormalig president Barack Obama en regeringsleiders veroordelen dat geweld, de VN spreekt van mogelijke genocide. De kwestie wordt voorgelegd aan het internationale strafhof in Den Haag. Staatsraad Aung noemt de beschuldiging van genocide een verzinsel van de westerse pers. Waarmee zij de moorden, verkrachtingen en het in brand steken van dorpen verdedigt, er is materiaal voorhanden die haar ongelijk bevestigen. Met haar houding steunt ze moordenaars. Wat het BD als krant doet is signaleren en Joop Hoek schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Hij vindt Aung geen Lammie Drenth.
wg de uitgever
François la Poutré zegt
Als uit mijn reacties ook maar enigszins gelezen kan worden dat ik de afschuwelijke misdaden tegen de Rohingya bagatelliseer, of de uitlatingen van Aung goedkeur, heb ik me niet duidelijk genoeg uitgedrukt en spijt me dat zeer. Er valt niets goed te praten aan de misdaden en evenmin aan Aung’s verklaringen hierover.
Wat ik probeer duidelijk te maken is dat we vanuit onze positie slechts een deel van het verhaal achter Aung’s verklaringen zien. Ik had kunnen weten dat ik daarbij geen vergelijking met de 2e wereldoorlog had moeten maken, want vergelijkingen daarmee pakken altijd slecht uit. Ik wil wel benadrukken dat mijn vergelijking niet over de hoofdpersonen gaat, maar over de toeschouwers. Die zien een vrouw die slechte dingen doet en trekken de conclusie dat het een slechte vrouw is. In het oorlogsverhaal is achteraf duidelijk dat deze conclusie fout was, in het Myanmar-verhaal heeft Aung de schijn tegen zich, maar we weten niet alles. Aung is geen Lammie, vindt Joop, en dat ben ik helemaal met hem eens en heb ik gelukkig ook niet beweerd.
Wat we niet weten is onder welke druk Aung gezet is om zich vooral niet negatief over de Rohingya-kwestie uit te laten. Dat de legerleiding (dreigen met) geweld niet schuwt weten we wel. Dat mensen onder dreiging uiteindelijk van alles verklaren, tot aan schuldbekentenissen voor dingen die ze niet gedaan hebben, dat weten we ook. Wat dat betreft had ik (besef ik nu) beter de Chinese arts als voorbeeld kunnen nemen, die gedwongen werd zich publiekelijk te verontschuldigen omdat hij onrust had gezaaid door te zeggen dat er een nieuw en onbekend virus in Wuhan was gevonden.
Ik kan me het duivelse dilemma voorstellen dat Aung onder bedreiging de Rohingya moest laten vallen als ze niet wilde dat de militairen de macht weer zouden grijpen, of haar of haar familie zouden aanpakken.
Ik denk dat het ook zou kunnen dat ze de bij de bevolking ingepompte afkeer van de Rohingya deelt.
En ik acht het ook mogelijk dat het spreekwoordelijke “macht corrumpeert” op haar van toepassing is.
Aung heeft zich verzet tegen de dictatuur en dat kostte haar onder meer jaren van haar vrijheid, en de nabijheid van haar man en kinderen. Ze heeft verkozen in het land te blijven in plaats van vrij te zijn in het buitenland. Dappere keuzes die veel mensen niet zouden durven maken. Nu zijn “we” teleurgesteld in haar en laten haar massaal vallen. Misschien terecht, omdat de laatste van de 3 hierboven genoemde opties van toepassing is. Maar misschien ook niet, omdat het toch de eerste optie is. Ik weet het niet. En buiten Aung zelf en een paar militairen weet waarschijnlijk niemand het. Dat zouden we moeten beseffen voordat we harde taal bezigen.
P.s. Joop’s columns lees ik overigens altijd met veel genoegen.
G.J. Smeets zegt
“Wat ik probeer duidelijk te maken is dat we vanuit onze positie slechts een deel van het verhaal achter Aung’s verklaringen zien. “
Nee hoor, het verhaal is kristalhelder: Aung is een telg van een aristocratische vader die het destijds niet lukte om met het nationale gezag een akkoord te sluiten. Aung is een aristocratische dochter die van haar aristocratische status en pretenties geen afstand wil/kan doen. Dat het pretenties zijn blijkt wel uit het feit dat ze de genocide op de Rohingya weigert te kwalificeren als genocide. Zij weet wel beter maar zit in dezelfde positie als haar aristocratische vader: dealtjes sluiten met de macht die uit je handen glipt. Zie ik iets over het hoofd?