Na aanvankelijke tegenwerking brengt de Jezus-beweging het in de eerste eeuwen na het optreden van de stichter tot staatsgodsdienst. Het vermoedelijke geboortejaar van de profeet wordt zelfs het begin van de officiële jaartelling. Door de adoptie door de staat krijgt het sociale hoekpunt van de Reli-driehoek een geheel nieuwe invulling. De beweging verandert in de institutie kerk, met de staat als machtskader en als garantie voor voortbestaan en uitbreiding. De verbeelding laat zich uitdagen door deze ingrijpende verandering, want de band met de staat moet gerechtvaardigd worden.
vrijdagzindag
VrijdagZindag – APK kerk
Kerkmensen hebben ervaring met die zoektocht. Zo kunnen ze de kerk heruitvinden. Wat versteende en een monument werd, laat zich ontbeelden. En geheel nieuw verbeelden. Met oog voor alternatieve levensbeschouwingen.
VrijdagZindag – Zingeving en betekenistoekenning
In VZ gaat het vaak over zingeving en ook over betekenistoekenning. Verschil? Even uitproberen: Kerst. Van oorsprong een midwinterfeest, maar gekerstend en uiteindelijk vercommercialiseerd. Zoektermen: Lichtfeest, Kerstkind, Kerstboom, Kerstnachtmis, Kerstmarkt, Kerstmenu, Kerstjurk. Wat is hier zingeving en wat betekenistoekenning?
VrijdagZindag – Geloof het – of niet…
Elke religie heeft iets definitiefs. Begrijpelijk, want het gaat om levensvragen, vooral rond lijden en dood. Elke religie legt aansprekende antwoorden vast in geloofsvoorstellingen, rituelen en een sociaal-cultureel kader. Hoe krachtiger de overtuiging, des te hiërarchischer dat kader. Zekerheid en sociale controle zijn broertje en zusje.
VrijdagZindag – Goed bekeken
Onlangs was ik bij een reünie van VU-antropologen. Gespreksthema was de vraag wat ons vak in deze ingewikkelde tijd kan betekenen. Antropologen bieden een andere manier van kijken. Wat zit er in de antropologische gereedschapskist?
VrijdagZindag – anatomie van de zwervende kiezer
Het aanbod aan betekenisgeving was met zesentwintig partijen zeer divers. Daarin verschillen we van Engeland of de VS. Sommige partijen hebben een ideologische basis, andere partijen bestrijden juist ideologieën. Populistische lijsttrekkers vielen op door hun onderbuikspreken, naar eigen zeggen namens het zwevende volk. Enkele partijen gebruikten de democratische verkiezingen om de democratie welbewust uit te hollen. Nogal wat partijen mikten op proteststemmen of op nationalistische sentimenten. Soms kwam men met voorstellen die tegen de Grondwet ingingen en bevolkingsgroepen discrimineerden. En dan waren er ook nog one-issuepartijen en deelgroeppartijen. Hoe plooiden die het algemeen belang met hun particuliere wensen?
VrijdagZindag – Betekenissenoorlog
Oorlog Israël-Hamas. Hoe wordt hierover gepraat? Naast de echte oorlog woedt een betekenissenoorlog. Bij elke oorlog hoort sowieso een propagandaoorlog, inbegrepen fake news. Maar vanaf de eerste aanval activeert iedereen allerlei repertoires, elk met eigen betekenissenreservoir.
VrijdagZindag – crisissolidariteit
Wat is er in die paar uur crisistijd gebeurd? Mensen die als enkeling reisden zijn met elkaar in gesprek geraakt. Ze halen herinneringen op aan soortgelijke ervaringen. Mobieltjes worden uitgeleend voor dringende boodschappen. Men deelt versnaperingen. De coupé wordt een tijdelijke mini-samenleving met een onverwachte mate van solidariteit.
VrijdagZindag – Wereldbeelden
Zinzoekers zijn van alle tijden.
VrijdagZindag – Kerstening
Een halve eeuw geleden trok ik als antropoloog enkele jaren op met de Wagenia, een kleine vissersstam langs de Kongo-rivier. Een deel van mijn onderzoek ging over hun kerstening. De kerken waren nog geen eeuw oud, maar functioneerden alsof ze altijd al bestaan hadden.
VrijdagZindag – Sociaal
Moderne mensen staan bekend als individualisten. Maar zolang de mensheid bestaat, zijn mensen ook sociaal. Hoe staat het in individualistische tijden met die sociale kant?
VrijdagZindag – Mijn complottheorie
De minister-president, afkomstig van Unilever, ziet zich al dertien jaar als de CEO van BV Nederland. Gevolg: politiek steunt economie. In crisistijden zorgt de staat voor kapitale steun aan zieltogende sectoren zoals banken en KLM. Intussen blijven de lonen van de werknemers achter bij de dividenden van de aandeelhouders.