Gautama Siddharta was voorbestemd om koning te worden. Maar vond dat een betekenisloos bestaan, dus werd hij een bezittingloos zwervend bedelaar. De allereerste leerrede begon met de edele waarheden. Wat houden ze nu echt in, en wat kunnen we ermee?
De Boeddha koos niet voor slappe polder-compromissen tussen de extremen maar voor een ‘op hoger niveau tillen en transformatie van het probleem’: een oplossing die door alle partijen (uiteindelijk) als goed gezien wordt. Dus in de context waar we het nu over hebben gaat het wederom om staatsmanschap, niet om handjeklap-politiek.
De Kalama Sutta wordt gezien als één der belangrijkste plekken waar Boeddha ‘Ehipassiko’ uitlegt: kom en zie voor jezelf (overigens komt het woord zelf weinig in deze Sutta voor). Ook in lijsten zoals in Dhammapada 364 en in de Triratnavandana recitatie zie je Ehipassiko terug als een der zes kernkwaliteiten van de Leer.
Zonder sangha, oftewel een netwerk van spirituele vriendschappen, zijn er geen dharma en Boeddha.
Na het bereiken van verlichting zag Boeddha-voorheen-Gautama hoe lastig het zou worden om mensen deze leer zodanig uit te leggen dat ze er écht iets mee gingen doen.
Wie gemotiveerd door begeerte, afkeer en onwetendheid handelt zal slecht karma opbouwen en gaandeweg afglijden. En wie deze drie vergiften langzaamaan kan loslaten, zoals een pauw in staat is slangen op te eten zonder door het gif geraakt te worden, die zal goed karma opbouwen.
Of je dat nu verlichting-als-arahat noemt, of bereiken van perfecte wijsheid en perfect mededogen, of het ideaal van de eeuwig aktieve bodhisattva. Zie het gewoon als een wedstrijd tussen team-Boeddha en team-Mara, en met een-tweetjes zoals deze zijn doelpunten voor team-Boeddha gegarandeerd.
Het is ook op spiritueel pad een makkelijke valkuil: je kiest niet de beoefening, gedrag, ethiek die volgens spirituele vrienden het beste voor je is maar wat jij voelt als het beste. Niet gebaseerd op goed observerende ehipassiko-ervaring maar op allerlei gemengde motivaties. Het gaat je om iets van trots en aanzien, om eigen-wijsheid, en niet om een volwaardig nemend en gevend lid van de sangha te zijn.
De fase van ‘dood’ betreft natuurlijk niet je eigen overlijden, maar een stuk inzicht dat jouw leven in de oude identiteit niet klopte. En dus een duidelijk voornemen om langzaamaan te veranderen, en een identiteit die meer in lijn is met Boeddha’s adviezen te gaan ontwikkelen.
Qua benadering en uitleg is er, behalve die geleidelijkheid, weinig fundamenteel verschil tussen aandachtige vriendelijkheid en liefdevolle vriendelijkheid.
