Zonder sangha, oftewel een netwerk van spirituele vriendschappen, zijn er geen dharma en Boeddha.
Na het bereiken van verlichting zag Boeddha-voorheen-Gautama hoe lastig het zou worden om mensen deze leer zodanig uit te leggen dat ze er écht iets mee gingen doen.
Wie gemotiveerd door begeerte, afkeer en onwetendheid handelt zal slecht karma opbouwen en gaandeweg afglijden. En wie deze drie vergiften langzaamaan kan loslaten, zoals een pauw in staat is slangen op te eten zonder door het gif geraakt te worden, die zal goed karma opbouwen.
Of je dat nu verlichting-als-arahat noemt, of bereiken van perfecte wijsheid en perfect mededogen, of het ideaal van de eeuwig aktieve bodhisattva. Zie het gewoon als een wedstrijd tussen team-Boeddha en team-Mara, en met een-tweetjes zoals deze zijn doelpunten voor team-Boeddha gegarandeerd.
Het is ook op spiritueel pad een makkelijke valkuil: je kiest niet de beoefening, gedrag, ethiek die volgens spirituele vrienden het beste voor je is maar wat jij voelt als het beste. Niet gebaseerd op goed observerende ehipassiko-ervaring maar op allerlei gemengde motivaties. Het gaat je om iets van trots en aanzien, om eigen-wijsheid, en niet om een volwaardig nemend en gevend lid van de sangha te zijn.
De fase van ‘dood’ betreft natuurlijk niet je eigen overlijden, maar een stuk inzicht dat jouw leven in de oude identiteit niet klopte. En dus een duidelijk voornemen om langzaamaan te veranderen, en een identiteit die meer in lijn is met Boeddha’s adviezen te gaan ontwikkelen.
Qua benadering en uitleg is er, behalve die geleidelijkheid, weinig fundamenteel verschil tussen aandachtige vriendelijkheid en liefdevolle vriendelijkheid.
Paticca Samutpada oftewel de wetmatigheid van afhankelijk ontstaan is een der basisleringen die Boeddha gaf. Kort gezegd: acties hebben gevolgen, dus als je jouw gedrag verandert dan kan daarmee zowel de wereld om je heen als jijzelf beter worden.
In een vorig praatje hebben we het gehad over de ‘dominostenen’, waarmee je illustreert hoe akties in dit leven gevolgen hebben en je dingen kunt veranderen. Nu een wat meer filosofische dimensie van Paticca Samutpada, namelijk het Bhavachakra, ook wel bekend als het Wheel-of-Becoming of (Tibetaanse) Levenswiel. Het is een symbool uit de tijd van Boeddha zelf, maar nu vooral gebruikt in de Tibetaanse scholen.
Het mooie is nu dat de basiswet van Boeddha’s leer luidt: ‘Wanneer dat bestaat, ontstaat dit; bij het verrijzen van dat, verrijst dit. Wanneer dat niet bestaat, komt dit niet tot wasdom; bij het wegvallen van dat, houdt dit op.’ En laat die wet nou mooi ook van toepassing zijn op de keten van dominostenen: haal enkele stukjes uit de keten weg en het omvalpatroon wordt gestopt.
