De publieke lezing ‘Welzijn, Wijsheid en Compassie; een pleidooi voor een seculiere benadering’ door de Dalai Lama, vanmiddag in Ahoy in Rotterdam, stond in het teken van mededogen en het ontwikkelen van ethisch besef en handelen in een seculiere wereld.
In zijn meest recente boek genaamd ‘Beyond Religion’ schrijft de Dalai Lama: ‘Alle grote wereldreligies benadrukken liefde, mededogen, geduld, verdraagzaamheid en vergeving en bevorderen innerlijke waarden. Maar in de wereld van vandaag is ethiek gegrond op religie niet langer afdoende. Daarom raak ik er steeds meer van overtuigd dat het tijd is om een nieuwe manier van denken te vinden over spiritualiteit en ethiek, die verder reikt dan religie alleen.’
De Dalai Lama neemt het Indiase model van secularisme tot uitgangspunt waarbij ‘een diep respect en tolerantie voor alle religies’ en ‘een inclusieve en onpartijdige houding tegenover niet-gelovigen’ wordt ingenomen.
Seculier wil dus zeggen een sfeer van wederzijdse acceptatie en respect voor elkaars levensovertuiging. De essentie van elke religie is een goed hart, echter een te grote gehechtheid aan de eigen geloofstraditie kan het waarderen van andermans zienswijzen belemmeren.
Universele ethiek
Om duidelijk te maken hoe religie en ethiek zich tot elkaar verhouden, gebruikt de Dalai Lama het volgende voorbeeld:
‘Het verschil tussen ethiek en religie is als het verschil tussen water en thee. Ethiek en innerlijke waarden zonder religieuze inhoud zijn als water. Het is iets dat we iedere dag nodig hebben voor onze gezondheid en overleving. Ethiek en innerlijke waarden gebaseerd op een religieuze context zijn meer als thee.
De thee die we drinken bestaat voor het grootste deel uit water, maar het bevat ook een paar andere ingrediënten, zoals theebladeren, kruiden, misschien wat suiker of, tenminste in Tibet, zout. Deze maken de drank voedzamer en stimulerend, zodat we het iedere dag willen hebben.
Hoe de thee ook gezet wordt, het belangrijkste onderdeel is altijd het water. Terwijl we wel zonder thee kunnen leven, kunnen we niet zonder water. Evenzo worden we zonder religie geboren, maar niet zonder de noodzaak voor compassie.’
Een betere wereld
Om moreel goed te kunnen leven moeten we onze innerlijke waarden cultiveren. Met als fundamentele waarde: compassie. Universele compassie is ‘geworteld in het eenvoudige besef dat alle andere mensen net als jij geluk verlangen en lijden willen vermijden.’
Volgens de Dalai Lama zijn al onze problemen terug te voeren tot op het niveau van het individu; ‘als het mensen aan morele waarden en integriteit ontbreekt, zal geen enkel systeem van wetgeving en regulering adequaat zijn.’
Hij redeneert dat wanneer bepaalde kwaliteiten van het hart zijn verwaarloosd of afgeleerd, we alleen nog kunnen reageren uit zelfbehoud. Dit gedrag heeft een vernietigend resultaat op onze omgeving en de wereld. De enige manier om te herstellen en vooruitgang te boeken is door inzicht- en gedragsverandering.
De Dalai Lama: ‘Laten we om deze betere wereld te verwezenlijken daarom allemaal, jong en oud, niet als inwoners van dit of dat land, niet als aanhangers van dit of dat geloof, maar gewoon als leden van deze grote familie van zeven miljard mensen hier met visie, met moed en met optimisme naar streven. In alle bescheidenheid is dit mijn pleidooi. ‘
Eric M Stols zegt
Ik vond het een inspirerende lezing, zonder meer.
Maar ik voel mij steeds minder in grote massa’s thuis.
Dus dank aan De BOS die e.e.a. live uitzond.
Ik vond het ook frappant dat er vanuit het publiek in alle openheid vragen gesteld mochten worden.
De Shugden affaire kon zelfs bevraagd worden.
Er werd op het eind een financiële verantwoording gegeven.
Blijkbaar heeft het publiek (en de Dalai Lama) zelf minder problemen met openheid dan de officiële media en de Hollandse scene rondom het bezoek.
Wellicht derhalve ook indicatief, – het gehele gebeuren drijft derhalve op 1 inspirerende geest,
de Hollandse inbedding getuigd veelal van een angstvallige op de winkel passende kruideniers mentaliteit?
Of het andere uiterste,- op een volslagen idolatrie waarvan ook het humoristische incident met Terpstra, die haar plaats niet wist te vinden, getuigde?
Mijn vragen (en waardering) die ik in alle bescheidenheid de Dalai Lama had willen vragen in een volgend stuk.
Eric M Stols.
Joop Ha Hoek zegt
Stel ze aan de Dalai Lama, Eric, dat is de meest rechte lijn. Fijn dat je via onze krant de BOS bedankt. We zullen het doorgeven.