Albert Heijn zou klanten misleiden door te suggereren dat voedingsmiddelen met het label ‘puur&eerlijk’ gezond zijn. Maar volgens voedselwaakhond Foodwatch zitten in die producten veel onnodige suikers, zout en smaakversterkers. Foodwatch gaat actievoeren tegen Albert Heijn.
Volgens Foodwatch zijn die producten absoluut niet – zoals Albert Heijn op de eigen website aangeeft – met ‘extra zorg voor mens, dier, natuur of milieu geproduceerd, geteeld of ingekocht’, maar bevatten ze smaakversterkers, E-nummers, dieronvriendelijk vlees of melk uit de bio-industrie’.
De voedselwaakhond roept mensen op om via e-mails de supermarktketen op zijn verantwoordelijkheid te wijzen. Ook wordt er vanaf woensdag een socialmedia-offensief gestart tegen het label. Het puur&eerlijk-label, een eigen label van AH, staat op producten die vallen onder een van de categorieën biologisch, fairtrade, duurzame vis, scharrel of ecologisch.
De suggestie van puur en eerlijk
Consumenten doen in de supermarkt hun best om zo verantwoord mogelijk in te slaan. Steeds meer keurmerken worden op de markt gebracht, er treedt verzadiging op bij de consument. Is de inhoud echt verantwoord? Foodwatch: ‘Albert Heijn speelt slim in op die keurmerkmoeheid. Onder de naam puur&eerlijk verkoopt AH producten die ‘met extra zorg voor mens, dier, natuur of milieu’ zijn geproduceerd. Zo maakt de grootgrutter ‘de keuze voor een verantwoord alternatief’ makkelijk. Van Appie, voor jou.’
Foodwatch: ‘Maar wat is puur&eerlijk eigenlijk? In de praktijk blijkt dit eigen merk van AH een allegaartje van biologisch, ecologisch, fairtrade, duurzaam én gewoon onverantwoord.’ Foodwatch deed een steekproef en ontdekte waarom AH kiest voor het woordje ‘of’. Foodwatch: ‘Puur&eerlijk staat niet voor mens én dier én natuur én milieu. Met wat geluk voldoet een product aan twee criteria, maar meestal volstaat één al om van AH het stempel puur&eerlijk te krijgen. Zo krijgt een diepvriesmaaltijd het keurmerk puur& eerlijk alleen omdat er MSC-vis in zit. Hoe verantwoord de andere ingrediënten zijn, doet er niet toe.’
Suiker
Foodwatch vindt in steeds meer voedselproducten een overbodig ingrediënt: suiker. Foodwatch: ‘Onverantwoord, in deze tijden van overgewicht.’ Maar puur&eerlijk van Albert Heijn doet er volgens de consumentenwaakhond rustig aan mee. ‘Mayonaise, halvanaise, slasaus, tomatencrèmesoep, knakworstjes, potten doperwten en bonen, rode kool met appeltjes, pangasius mediterraans, surimi sticks en kipfilet als broodbeleg… ze bevatten allemaal suiker. Zelfs de jalapeño burger van scharrelvlees kan kennelijk niet zonder suiker. Dit stukje vlees is bovendien ‘op gewicht’ gespoten met water: de burger bestaat voor slechts 80% uit rundvlees’, zegt Foodwatch.
Van puur&eerlijk verwacht je volgens Foodwatch een eerlijke smaak. Foodwatch: ‘Puur natuur, toch? Maar niets is minder waar. AH geeft dit keurmerk net zo makkelijk aan producten waaraan gistextract of E621 is toegevoegd. De enige functie van dit ingrediënt is: smaakversterker. Net als suiker zit gistextract in steeds meer producten, vooral om de smakeloosheid van bewerkte producten te verdoezelen. Foodwatch trof gistextract onder meer aan in puur&eerlijk scharrelvarken-braadworst, tofu roerbakblokjes en pangasius mediterraans. Ook in de jalapeño burger vond foodwatch deze smaakversterker, naast ruim 20 andere ingrediënten.
Voor het geval de smaak met gistextract nog niet voldoende is aangepast, stopt AH volgens Foodwatch ook nog een flinke schep zout in zijn volgens Foodwatch ‘pure’ en ‘eerlijke’ producten. Foodwatch: ‘Dat is niet alleen verhullend, maar ook erg ongezond. Slachtoffer is weer de jalapeño burger, maar ook de knak- en cocktailworstjes, zalm in bladerdeeg, tomatencrèmesoep, tofu roerbakblokjes en de braadworst van echt scharrelvarken moeten eraan geloven. Al deze puur&eerlijk producten (én meer) kleuren dan ook dieprood in het verkeerslichtsysteem als het gaat om zout.’
Omstreden E-nummers
In AH’s puur&eerlijk scharrelcocktailworstjes en scharrelknakworstjes zit E250 of natriumnitriet. Foodwatch onderzocht dit E-nummer al eerder en concludeerde dat het weliswaar voedselvergiftiging voorkomt, maar ook nare bijwerkingen kan hebben als hoofdpijn, lage bloeddruk en hyperventilatie. Foodwatch: ‘In combinatie met andere stoffen kan E250 de (potentieel kankerverwekkende) nitrosamines vormen. Niet voor niets raadt de Gezondheidsraad zwangere vrouwen af vlees met nitriet te eten’ gegeven de onzekerheid over een oorzakelijk verband met kinderleukemie.’ Voor baby’s jonger dan 6 maanden is de stof zelfs helemaal verboden. Al met al kun je rustig concluderen dat de claim ‘verantwoord’ voor deze puur&eerlijk producten wel erg ver gezocht is.’
In dezelfde worstjes zit volgens Foodwatch nu nog de bruine azokleurstof E155, die net als andere azokleurstoffen vermoedelijk astma, hyperactiviteit en allergische reacties kan veroorzaken. AH heeft foodwatch toegezegd dat deze kleurstof uit de worstjes zal verdwijnen. Ook wil de supermarktketen meer ‘niet noodzakelijke’ E-nummers gaan vervangen.
Dieronvriendelijk
De duurzaamheid van vlees en vis zijn voor veel bewuste consumenten grote vraagtekens. Wat is verantwoord en hoe weet je dat zeker? Hier zou puur&eerlijk volgens Foodwatch uitkomst moeten bieden. Foodwatch: ‘Maar helaas: ook van het vleesschap maakt AH een grote grabbelton. Scharrelkip en biologisch vlees liggen broederlijk naast elkaar met hetzelfde puur&eerlijk stempel. Toch is het leven van een scharrelkip een wereld van verschil met dat van haar biologische zusje. Scharrelkippen komen nooit buiten, zitten dicht op elkaar gepakt in schemerige stallen en scharrelen al helemaal niet. Hun kwaliteit van leven komt net iets hoger uit dan dat van een plofkip. Ze zitten vol bacteriën en krijgen deels gentechvoer te eten. En dat vlees noemt AH zonder blikken of blozen ‘puur&eerlijk’.’
Bron Foodwatch
Paul Scheer zegt
Kritiek Foodwatch op puur&eerlijk slechts deels terecht
puur&eerlijk is niet bedoeld als keurmerk maar als herkenbare verpakking die meegegeven wordt aan producten die aan één of meerdere milieu-, sociale- of diervriendelijkheidskeurmerken dragen. Mensen die interesse hebben in bijvoorbeeld Fairtrade, staan vaak ook open voor Biologisch en diervriendelijk. Door de herkenbare (zij het enigszins laffe) verpakking komt de consument ook op het spoor van andere producten die binnen het duurzaamheidsstreven van de consument passen. Natuurlijk is het mooi als producten alle relevante keurmerken dragen, maar deze zijn er (nog) niet zoveel en ondertussen heeft puur&eerlijk toch haar praktische functie.
Op de puur&eerlijk verpakking staat duidelijk om welk(e) keurmerk(en) het gaat. In het geval van vlees is aan het Beter-Leven-keurmerk van de Dierenbescherming te zien of het gaat om scharrelvlees (één ster, een klein stapje in de goede richting) of Biologisch vlees (drie sterren, relatief een hoog dierenwelzijn). Het loont dus om de verpakking nader te bekijken.
Waar Foodwatch wél een punt heeft, is dat ‘puur’ de suggestie wekt dat het om onbewerkte en gezonde ingrediënten gaat. Het onderzoek van Foodwatch toont aan dat daar zeker niet altijd sprake van is. Foodwatch roept AH dan ook terecht op om overbodige en/of schadelijke toevoegingen uit de puur&eerlijk-producten te weren. Een oproep om in puur&eerlijk-producten alleen nog maar Biologische- en (waar mogelijk) Fairtrade-ingrediënten te gebruiken lijkt sympathiek, maar als dat als gevolg heeft dat het moeilijker wordt om deels duurzame producten te vinden, dan slaat Foodwatch de plank mis.
Paul Scheer
Stichting Kritische Massa