Rozijnen worden door veel ouders gezien als gezond tussendoortje voor hun kinderen. Onderzoek van voedselwaakhond foodwatch toont echter aan dat rozijnen in toenemende mate zwaar vervuild zijn met bestrijdingsmiddelen — tot wel 30 soorten gif per meting.
Het Voedingscentrum beveelt de consumptie van rozijnen aan als gezond tussendoortje voor kinderen vanaf één jaar, passend binnen de Schijf van Vijf. Maar uit analyse van niet door de NVWA gepubliceerde metingen blijken rozijnen misschien helemaal niet zo gezond te zijn.
De huidige regelgeving houdt nog steeds geen rekening met mengseltoxiciteit, waardoor de NVWA de met landbouwgif doordrenkte rozijnen niet uit de handel hoeft te halen. Voedselwaakhond foodwatch roept de politiek op nu voorzorgsmaatregelen te nemen met betrekking tot de stapeleffecten van meerdere bestrijdingsmiddelen en vraagt supermarkten om een maximum van vijf pesticiden per product te hanteren.
Foodwatch heeft, door een beroep te doen op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB), nog niet gepubliceerde NVWA-meetgegevens naar bestrijdingsmiddelen in handen gekregen. Hieruit blijkt dat rozijnen in toenemende mate sterk vervuild zijn met bestrijdingsmiddelen. In de periode 2018-2020 is het aantal bestrijdingsmiddelen in rozijnen bijna verdubbeld naar gemiddeld 11,3 gifsoorten per meting in 2020. Met gemiddeld 25 verschillende bestrijdingsmiddelen zijn vooral Turkse rozijnen sterk vervuild. Het maximaal aantal gevonden bestrijdingsmiddelen steeg van 14 naar maar liefst 30. De rozijnen werden onder andere gevonden in distributiecentra van de Aldi en Plus. Op biologische rozijnen werden vrijwel geen residuen gevonden.
Cocktail van bestrijdingsmiddelen
De in 2020 door de NVWA geanalyseerde rozijnen bevatten een cocktail van bestrijdingsmiddelen: bij 15 metingen werden in totaal 45 verschillende soorten landbouwgif gevonden. 21 Keer werden residuen gevonden die volgens de EU reproductieverstorend zijn, 6 residuen zijn mogelijk kankerverwekkend en 1 mutageen. 19 Maal betrof het residuen die ervan verdacht worden hormoonverstorend te zijn. Ondanks het hoge aantal bestrijdingsmiddelen, was er slechts bij één meting sprake van een wetsovertreding. Daarom heeft de NVWA bij de overige rozijnen niet handhavend op kunnen treden.
De wettelijke normen (MRL) van de afzonderlijke pesticiden zijn dus niet overschreden, maar alle residuen van de verschillende pesticiden in één product zorgen mogelijk wel voor kwalijke stapel- of cocktail-effecten. Ondanks decennia van discussie en jaren van onderzoek door de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA, wordt er nog steeds geen rekening gehouden met mogelijke stapel- en cocktaileffecten. Dit terwijl volgens experts al voldoende bekend is over mengseltoxiciteit van verschillende groepen bestrijdingsmiddelen.
Emeritus-hoogleraar toxicologie Martin van den Berg (Universiteit Utrecht): “De overheid had inmiddels al lang de mengseltoxiciteit voor bestrijdingsmiddelen met eenzelfde werkingsmechanisme in de regelgeving kunnen opnemen. Het heeft het er alle schijn van dat hiervoor de politieke wil ontbreekt”.
Vooral kinderen zijn gevoelig voor de toxicologische effecten van landbouwgif. Foodwatch directeur Nicole van Gemert: “Aangezien er geen uitsluitsel bestaat over de effecten op onze gezondheid, moet het Europese voorzorgsbeginsel worden gehanteerd: zolang er twijfel is over de risico’s, horen pesticidecocktails niet thuis op ons bord — en al helemaal niet op het bord van onze kinderen”.
Foodwatch roept daarom de politiek op nu eindelijk voorzorgsmaatregelen te nemen. Dit kan door bij de vaststelling van de maximale residu limiet (MRL) rekening te houden met stapeleffecten die al wel bekend zijn. Voor bestrijdingsmiddelen waarvan dit niet bekend is kan uit voorzorg een veiligheidsfactor worden geïntroduceerd. Ook kan een maximum gesteld worden aan het aantal verschillende residuen dat per product mag worden aangetroffen.
Daarnaast roept foodwatch supermarkten op om uit voorzorg maximaal vijf bestrijdingsmiddelen per product toe te staan. Aldi en Lidl hanteren deze eis vooralsnog alleen voor hun fruit; bij Ahold Delhaize ligt de eis op maximaal drie bestrijdingsmiddelen voor vers groente en fruit. Deze eisen zouden ook moeten gelden voor onder andere producten zoals gedroogde rozijnen. Ook kan een maximale opvulling van 33% van de MRL gehanteerd worden, zoals Lidl al doet. Producten die niet aan deze eisen voldoen moeten uit de schappen worden geweerd. Met betrekking tot rozijnen roept foodwatch consumenten op om vooralsnog alleen biologische rozijnen te kopen.
