‘Sterven als vliegen’

Eind februari zorgde een artikel in de Britse kwaliteitskrant The Guardian voor veel ophef. Het stuk was getiteld “Dying like flies”. Volgens gegevens verzameld door de Food Standards Agency (FSA) en geanalyseerd door het Bureau of Investigative Journalism en de Guardian, sterven jaarlijks ongeveer een miljoen kippen bij aankomst in slachthuizen in Engeland en Wales.

Animal Rights vroeg de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit NVWA naar de cijfers voor Nederland en deze zijn al even schokkend: circa 575.000 dieren waren “dood bij aanvoer” in 2020. “Dit hallucinante aantal dodelijke slachtoffers vertegenwoordigt een nauwelijks voorstelbare hoeveelheid individueel dierenleed,” verzucht Animal Rights campagneleider Erwin Vermeulen.

Volgens het Team Klantcontactcentrum van de NVWA “werden in 2020 ca. 606.000.000 pluimvee aangevoerd op Nederlandse pluimveeslachterijen. Dit betrof zowel dieren uit Nederland als buitenlandse bedrijven.”

Net als in het Verenigd Koninkrijk vormt het aantal dode dieren een fractie van het totaal aantal dieren dat naar de slacht wordt vervoerd. In Nederland betreft het 0,09% van het totaal. “Dit benadrukt eens te meer dat door de enorme aantallen dieren die we op ons minuscule landoppervlak fokken, vervoeren en slachten, iedere misstand resulteert in heel veel slachtoffers,” geeft Vermeulen aan.

Oorzaken

Het artikel in de Guardian wijst vooral op extreme temperaturen en wateronthouding als doodsoorzaken. Pluimveetransport kent ook in Nederland geen enkele vorm van ventilatie. De dieren zitten in opeengestapelde plastic kratten en alleen de rijwind zorgt in de zomer voor verkoeling, terwijl zeilen de dieren in winter enigszins op temperatuur zouden moeten houden. Er is geen watervoorziening in de vrachtwagens en trailers. Bij oponthoud in extreme temperaturen creperen de kippen “als vliegen.” Ook letsel opgelopen bij het vangen van de dieren in de stallen kan leiden de sterfte.

Vangletsel

De Europese transportverordening vermeldt duidelijk dat het verboden is ‘‘dieren bij kop, oren, horens, poten, staart of vacht op te tillen of voort te trekken, of ze zodanig te behandelen dat het hun onnodige pijn of onnodig lijden berokkent’’. “Toch zal een overgrote meerderheid van die 606 miljoen kippen in 2020 aan de poten gevangen en vervolgens in trossen in kratten gegooid zijn,” zegt Vermeulen.

Het ruwe vangen van kippen op een illegale wijze leidt tot breuken en kneuzingen. Volgens de Wet mogen er geen verwondingen ontstaan bij het vangen, maar de NVWA hanteert een interventiewaarde van 2% waaronder geen boete wordt opgelegd.  “De reden hiervoor is simpel,” legt Vermeulen uit, “als de NVWA daadwerkelijk de wettelijke regels zou handhaven zou het transporteren en slachten van pluimvee stil komen te liggen.”

Minister Schouten verwoordt dat op 29 maart in antwoord op Kamervragen van Tjeerd de Groot (D66) aldus: “Er is hier een zorgvuldige afweging gemaakt waarbij rekening wordt gehouden met wat in de praktijk realistisch is en level playing field in de EU.“  De NVWA houdt overigens geen of zeer zelden toezicht bij het vangen van pluimvee, maar controleert post-mortem de karkassen op bloeduitstortingen.

Naast de bijna 600.000 kippen die dood aankwamen bij het slachthuis, zouden volgens een eenvoudige rekensom 12.120.000 overlevende kippen in 2020 ernstige kneuzingen en breuken opgelopen ‘mogen’ hebben zonder dat de NVWA ingreep. Volgens minister Schouten ligt dat niet zo eenvoudig, maar haar antwoord maakt niet duidelijk waarom: “De NVWA handhaaft los van de vangletselinspecties bijvoorbeeld ook wanneer er bij de ante-mortem keuring (de keuring bij levende dieren) welzijnsproblemen worden gezien in de aanvoerhal of op de vrachtwagen. Dit kunnen allerlei soorten problemen betreffen, bijvoorbeeld beknellingen of dieren die op de rug liggen.”

“Wat deze cijfers vooral duidelijk maken is dat de enorme hoeveelheid kippen die we in Nederland fokken, vervoeren en slachten, leid tot enorm leed,” zegt Vermeulen, “honderdduizenden sterven op transport, miljoenen lopen ernstige verwondingen op tussen stal en slachthuis. De vaak vreselijke levensomstandigheden in de stallen en misstanden in de slachthuizen zijn hierin niet eens meegenomen.”

Animal Rights ziet in een eiwittransitie van dierlijke naar plantaardige producten de enige echte oplossing om dit leed te beëindigen en wil dat een nieuwe regering daarop inzet. Daarnaast is er de optie van kweekvlees. Singapore was afgelopen december het eerste land dat goedkeuring gaf aan de verkoop van laboratorium-gekweekt kippenvlees, dus zonder transport en slacht. De eerste ‘nuggets’ zouden “zeer binnenkort” in Singaporese restaurants verkrijgbaar moeten zijn. “Een nieuwe regering moet er voor zorgen dat Nederland ook op het vlak van kweekvlees een voorloper blijft, zodat het beschreven kippenleed tot het verleden gaat behoren.”