In een interview met de mensenrechtenorganisatie Free Tibet beschreef de Chinese directeur van Human Rights Watch zowel de uitdagingen en de urgentie van het onderzoek naar Tibet en de voortdurende schendingen van de mensenrechten waar de bevolking onder Chinees bestuur onder lijdt. De manier waarop Human Rights Watch onderzoek doet naar Tibet is meer gaan lijken op zijn ingewikkelde bemoeienis met Noord-Korea, aangezien Peking er met succes in geslaagd is om de informatiestroom vanuit het Himalaya-land te verminderen, zegt Sophie Richardson, directeur China van Human Rights Watch (HRW).

Richardson noemde het begrijpen met wat er in Tibet gebeurt als ‘het in elkaar passen van puzzelstukjes’ en voegde eraan toe dat de situatie daar verslechtert nu China zijn greep op het land verscherpt. ‘De manier waarop we aan Tibet werken lijkt nu meer op de manier waarop we aan Noord-Korea werken, in die zin dat we aan het begin van het jaar geen beeld hebben van wat daar gebeurt en te zeggen ‘dit zijn de drie of vier zaken die we kunnen aanpakken’. Eerder moeten we wachten en…. zien wat we samen kunnen oplossen,’ zei Richardson.

China heeft de stroom van Tibetaanse ballingen die de laatste jaren over de grens van Tibet ontsnapten afgeremd, en het moeilijker gemaakt voor buitenlanders om contact op te nemen met mensen die in het land wonen. In 2017 registreerde het Tibetaanse opvangcentrum voor nieuwkomers in Dharamsala, Noord-India, dat Tibetaanse vluchtelingen verwelkomt en documenteert, ongeveer zestig mensen die het land waren ontvlucht en zich daar hadden geregistreerd. Het aantal vluchtelingen is met 40% gedaald ten opzichte van het jaar daarvoor, zo meldt het Tibetan Journal.

‘Vroeger was er een kleine maar redelijk voorspelbare stroom van mensen die het land uit zou komen, en je kon hen interviewen over relatief recente ontwikkelingen op het plateau,’ vertelde de HRW-directeur van China aan Free Tibet. ‘Het is nu een heel ander balspel omdat er zo weinig mensen naar buiten komen en degenen die dat wel doen iets minder geneigd zijn om te praten, vooral als ze nog steeds familieleden in het land hebben.’

Peking heeft de informatiestroom verminderd, onder meer door de veiligheid en het toezicht in Tibet te verscherpen, door druk uit te oefenen op buren als Nepal om geen vluchtelingen op te nemen en door duidelijk te maken aan degenen die uit het land zelf ontsnappen of met buitenlanders spreken, dat hun familieleden de gevolgen kunnen ondervinden. ‘Het verhogen van de druk op mensen om te praten…. Er kunnen gevolgen zijn voor familieleden. Ik denk dat dat vaak zeer krachtige afschrikmiddelen voor mensen zijn.’

Ondanks de uitdagingen ziet Richardson zowel Tibet als Xinjiang als ‘dringende’ onderzoeksbehoeften vanwege de ‘bijzondere vijandigheid’ die door de centrale en regionale autoriteiten van China is voorbehouden aan Tibetanen en Oeigoeren, waarbij zij toevoegt dat HRW veel tijd aan deze gebieden besteedt.

Human Rights Watch produceert elk jaar een reeks rapporten over Tibet. De laatste, van mei 2019, belichtte gevallen van Tibetaanse politieke gevangenen die China achter de tralies heeft gezet. HRW gebruikt een reeks bronnen om informatie te verzamelen, waaronder ballingen die in staat waren te ontsnappen in combinatie met gelekte overheidsdocumenten, en zelfs Chinese staatspropaganda die Richardson een ‘opmerkelijke opslagplaats van mensenrechtenschendingen’ noemde, vaak voorgesteld als ‘triomfen in de openbare orde’.

Zware Chinese beperkingen, ook op basiscommunicatie, zijn wat Richardson het meest zorgen baart over de situatie in Tibet. ‘Ik denk dat staten dat niet doen, tenzij ze iets te verbergen hebben,’ zei ze. ‘De autoriteiten doen hun uiterste best om mensen niet alleen af te sluiten van informatiebronnen, maar ook om bepaalde soorten onderzoek of onderzoek echt te ontmoedigen.

Peter Irwin, een programmamanager en woordvoerder van het Oeigoerse Wereldcongres, vertelde Free Tibet dat hij gelooft dat er een fundamentele verandering in de regering van China nodig is voordat de communicatie opengaat en de mensenrechtensituatie in zowel Xinjiang als Tibet verbetert.

‘Mensen lijken graag te praten over hoe de regering gaat vallen. Maar ik denk dat er te veel mensen zijn die daar te veel baat bij hebben om dat te laten gebeuren,’ zei hij, en hij voegde eraan toe dat het een van de belangrijkste taken is om meer informatie te krijgen over de situatie op die plaatsen.

Richardson zei dat de mensenrechten voor Tibetanen en Oeigoeren zijn verslechterd en dat de daling in beide gevallen ‘symptomatisch is voor hetzelfde probleem’. ‘Mensenrechten in plaatsen als Tibet en Xinjiang zijn verslechterd in een periode waarin de Chinese regering rijker is geworden, geïntegreerd in de wereld en vrijwillig meerdere mensenrechtenverdragen heeft ondertekend,’ zei Richardson.

‘ De trends zijn niet alleen negatief binnen die regio’s…. ze zijn indicatief voor de dreiging die China nu wereldwijd vormt als een bedreiging voor niet alleen de mensenrechten van mensen in China, maar ook voor de normen en instellingen die bedoeld zijn om deze te beschermen…. Heeft dat gunstige neveneffecten voor andere autoritaire regimes? Jazeker.’