De persvrijheid staat wereldwijd op het laagste punt in meer dan twee decennia, aldus Reporters zonder Grenzen (RSF) vrijdag, nu de economische druk de fundamenten van de journalistiek aan het wankelen brengt. De belangenorganisatie classificeerde de wereldwijde staat van persvrijheid voor het eerst als ‘moeilijk’ sinds ze in 2002 begon met het samenstellen van haar media-index.
‘Zonder economische onafhankelijkheid kan er geen vrije pers zijn’, aldus RSF in een verklaring bij de aankondiging van de 2025 editie van de persvrijheidsindex. ‘Wanneer nieuwsmedia financieel onder druk staan, worden ze meegesleurd in een race om publiek te trekken ten koste van de kwaliteit van de berichtgeving en kunnen ze ten prooi vallen aan oligarchen en overheden die hen proberen uit te buiten’, aldus de organisatie. In bijna een derde van de 180 landen die in de index zijn opgenomen, worden persbureaus gesloten, aldus RSF. Media in zelfs relatief hoog gerangschikte landen zoals Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika worstelen met uitdagingen op het gebied van financiële levensvatbaarheid.
Technologiebedrijven zoals Google, Meta en Apple slokken een steeds groter deel van de advertentie-inkomsten op en dragen tegelijkertijd bij aan de verspreiding van gemanipuleerde en misleidende inhoud, aldus RSF. De tweede termijn van president Donald Trump heeft een extra klap uitgedeeld, aldus de groep, door het stopzetten van de financiering van Amerikaanse publieke media, waaronder Voice of America en Radio Free Asia, die verslag deden van landen waar autoritaire regeringen onafhankelijke stemmen onderdrukken.
De onderste drie plaatsen in de persvrijheidsindex van 2025 werden ingenomen door China, Noord-Korea en Eritrea. De top drie, van respectievelijk eerste tot derde plaats, werd ingenomen door Noorwegen, Estland en Nederland. China zakte ten opzichte van vorig jaar zes plaatsen naar de 178e plaats, een verslechtering van een toch al triest beeld.
‘China is op dit moment de grootste gevangenisbewaarder van journalisten ter wereld’, zegt Aleksandra Bielakowska, RSF’s advocacy manager voor Azië en de Stille Oceaan. ‘Ze zijn er echt in geslaagd om alle mensen te arresteren die moedig genoeg waren en die nog steeds verslag wilden uitbrengen over zaken in het veld,’ vertelde ze RFA.
De belangengroep, ook bekend als Reporters sans frontières of RSF, zei dat het de wereldwijde staat van persvrijheid voor het eerst sinds het begon met het samenstellen van de media-index in 2002 als ‘moeilijk’ heeft geclassificeerd. Volgens Reporters Without Borders staat de persvrijheid wereldwijd op het laagste punt in meer dan twee decennia.
Erosie persvrijheid
De erosie van de beperkte persvrijheid in China begon meer dan tien jaar geleden en versnelde onder president Xi Jinping, zei Bielakowska, toen hij en zijn loyalisten de staatsmacht in zijn persoon concentreerden. De situatie van mediavrijheid in China is nu bijna vergelijkbaar met de totale controle over informatie die wordt uitgeoefend door de dynastieke regering van Noord-Korea, zei ze. Het vermogen van buitenlandse media om in China te opereren is ook sterk ingeperkt.
Zo’n 15 jaar geleden konden buitenlandse verslaggevers naar regio’s gaan die zich verzetten tegen de heerschappij van Peking, zoals Xinjiang en Tibet, maar dat is nu onmogelijk, tenzij als onderdeel van een propagandareis onder toezicht van de overheid, zei Bielakowska. ‘Bielakowska: ‘Het is niet zomaar een autoritair land, maar een echt totalitair systeem waar niemand zijn mond open kan doen en niemand verslag kan doen van welke kwestie dan ook. ‘En verslaggevers kunnen alleen werken als propaganda voor de partij.’ China’s agressieve onderdrukking van onafhankelijke media vindt steeds meer navolging in Zuidoost-Azië en elders. Cambodja, een bondgenoot van Beijing in Zuidoost-Azië, zakte 10 plaatsen in de index naar 161e plaats.
De voortdurende daling weerspiegelt de vervolging van en het geweld tegen verslaggevers, waaronder de fatale schietpartij in december 2024 op milieujournalist Chhoeung Chheung, die onderzoek deed naar illegale houtkap. Een prominente Cambodjaanse journalist, Mech Dara, die de aandacht vestigde op corruptie en mensenrechtenschendingen, verliet het beroep nadat hij vorig jaar enkele weken werd vastgehouden. ‘Er zijn veel van dit soort journalisten geweest,’ zei Bielakowska. ‘Mech Dara besloot zijn journalistieke werk op te geven, ondanks dat hij een van de meest gewaardeerde journalisten in Cambodja was, omdat hij niet onder dit soort druk kon blijven werken.’
Geef een reactie