Niet om door te komen! De Poortloze Poort

Dit is de oorspronkelijke inleiding van de serie Niet om door te komen! De Poortloze Poort.  Na afloop van de serie heeft de auteur, Hans van Dam, een overzichtspagina gemaakt met een complete gelinkte inhoudsopgave en een link naar het boek dat van deze serie is gemaakt. Deze pagina vind je ook terug in het hoofdmenu Speciaal: de Poortloze Poort.

 

De Poortloze Poort (Chinees: Wumenguan, Japans: Mumonkan) als serie in het Boeddhistisch Dagblad, vertaald en toegelicht door Hans van Dam.

De Poortloze Poort of Wumenguan (Mumonkan, zeggen ze in Japan) is een van origine Chinese verzameling van achtenveertig koans samengesteld en van commentaar en versjes voorzien door ch’anmeester Wumen Huikai (Mumon Ekai, 1183 – 1260), dharmahouder in de lijn van Linji (Rinzai).

Volgens sommigen¹ was De Poortloze Poort zowel de neerslag van als de nekslag voor het aanvankelijk zo frisse en creatieve Chinese ch’anboeddhisme, dat nadien in rap tempo zou degenereren tot een steriele zenpraktijk van terugblikken en nadoen, van canonieke koancollecties en voorgebakken antwoordboeken, van rituelen, formules en stokpaardjes, van voorouderverering, hielenlikkerij, zitternij en dikdoenerij, die nu al een millennium standhoudt.

Dat kan best wezen, maar waarom zouden we ons druk maken over ‘de’ traditie als het in onszelf is waar zen hetzij een dode letter blijft, hetzij oplaait tot een vuurzee die al onze denk-beelden verteert, oud en nieuw, ook over zen, ook deze. De louterende vuurzee die ‘de wijsheid zonder wijsheid’ heet of ‘de wijsheid voorbij alle wijsheid’ of ‘de kennis zonder leraar’ of ‘steeds opnieuw beginnen’ of ‘wetend niet weten’ of gewoon niet weten, en die je hart ontdooit en verwarmt en verzacht en verjongt.

Het is niet ondenkbaar dat de achtenveertig koans² van de Poortloze Poort³ en de circa vierhonderdtachtig dwaalteksten waartoe ze mij inspireerden jou in vuur en vlam zetten. Met af en toe een vonkje zou ik ook al blij zijn.

Hans van Dam, Amsterdam 2016