• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Kwadratuur van de twijfel

Kwadratuur van de twijfel

25 mei 2016 door Hans van Dam

“Dus jij betwijfelt dat we een vrije wil hebben, Hans.”
“Ik betwijfel dat de wil vrij is.”
“Bedoel je dat de wil onvrij is?”
“Ik betwijfel dat de wil onvrij is.”
“Het enige waar je niet aan twijfelt is de wil zelf.”
“Ik betwijfel dat we een wil hebben.”
“Denk je dat we geen wil hebben?”
“Ik betwijfel dat we er geen hebben.”
“Wou jij beweren dat ik…”
“Ik betwijfel dat er een ik is.”
“Bedoel je dat ik niet besta?”
“Ik betwijfel dat er geen ik is.”
“Maar we leven toch in een wereld waarin…”
“Ik betwijfel dat er een wereld is.”
“Bedoel je dat alles een illusie is?”
“Ik betwijfel dat alles een illusie is.”
“Bedoel je dat er een hogere realiteit is?”
“Ik betwijfel dat er een hogere realiteit is.”
“Jij twijfelt overal aan.”
“Zeker weten?”
“Nou weet ik nog niks.”
“Zeker weten?”
“In ieder geval twijfel ik nu aan de vrije wil.”
“Ik allang niet meer.”
“Bedoel je dat toch een vrije wil hebben?”
“Ik bedoel dat ik niet meer twijfel.”
“Bedoel je dat de vrije wil niet bestaat?”
“Ik bedoel dat ik niet meer twijfel.”
“Maar als je niet meer twijfelt dan weet je toch hoe het zit?”
“Of het interesseert je niet meer.”
“Op die manier.”
“Of je gelooft niet meer in de vraag.”
“Dat kan ook nog.”
“Of in de begrippen waarop de vraag is gebaseerd.”
“Dat kan ook nog.”
“Of in de aannames die aan de vraag ten grondslag liggen.”
“Dat kan ook nog.”
“Of in de mogelijkheid van een eenduidig antwoord.”
“Dat kan ook nog.”
“Of in het nut daarvan.”
“Dat kan ook nog.”
“Of zelfs maar in niet-geloven.”
“Jij twijfelt nergens meer aan.”
“Zeker weten?”
“Nou weet ik het helemaal niet meer.”
“Zeker weten?”

lorrie-ruimte

Deze tekst maakt deel uit van de Perongelukexpress, een serie over de vrije wil.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Hans van Dam Tags: anatman, de perongelukexpress, leegte, niet zelf, niet-weten, non-dualiteit, nondualiteit, vrije wil, vrijheid

Lees ook:

  1. Vrijheidsbeeld of beeldenstorm
  2. Vrije wil, vrije geest en vrij bewustzijn
  3. Eigenmacht of overmacht
  4. Tobbedansen

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Siebe zegt

    25 mei 2016 om 12:53

    Er bestaat gewoon een neiging, en de ene heeft dit meer dan de ander, zaken complex te maken. Ik heb dit heel erg lang beoefend en geperfectioneerd. Hhet lijkt wel iets te verminderen. (hoor ik BD-mensen daar nou hard lachen:-)

    Wat is zaken complex maken? Voorbeelden: haat is geen haat maar eigenlijk gemankeerde liefde. Agressie is geen agressie maar gekwetstheid. Vijandigheid is geen vijandigheid maar …iets anders. Kortom, niks is wat het is. Alles is met theorie-overladen.

    Dit is wat mij betreft de wereld van innerlijke psychologie. Als je als psycholoog kijkt naar wat er in je omgaat of anderen, zie je niet direct daarnaar, maar theorie-beladen. Krijg je dan een realistische kijk op zaken? Ik denk nu van niet. Het leidt niet tot directe kennis, zou de Boeddha gezegd kunnen hebben, lijkt me.

    In boeddhisme heb ik een leer ontmoet die hier afstand van doet. Alles is wat het is, wat zou het anders moeten zijn? Als je zonder theorie kijkt naar wat bij je leeft is agressie gewoon agressie, kwade wil gewoon kwade wil, vijandigheid gewoon vijandigheid, vriendelijkheid gewoon vriendelijkheid etc. Daarover hoef je niet te twijfelen.
    De vraag is eerder, kun je omgaan met deze directe kennis. Kun je dit verwerken? Mag het waar zijn?

    Ik heb de waarde ingezien om op deze wijze zaken eenvoudig te houden ook al vind ik het nog altijd lastig. Dit is wat mij betreft ook een waarachtige benadering. Zo hou je op jezelf en anderen maar wat wijs te maken over wat echt bij je leeft.

    Deze onverbloemde kijk op wat er werkelijk in je geest omgaat, dat gewoon te kennen zoals het is, daarover ook te communiceren zoals het is, is zeldzaam.
    De Boeddha drukt het zo uit: hij kent een haatvolle geest als een haatvolle geest, een hebzuchtige geest als een hebzuchtig geest, een verkrampte geest als een verkrampte geest, een verruimde geest als een verruimde geest etc. Uitdrukkingen van directe kennis.

    Ik vind het een zeer grote kwaliteit en de Boeddha had dit geperfectioneerd. Er was eigenlijk voor de Boeddha niks meer verborgen op geestelijk gebied.

    Hij spoort mensen ook doorlopend aan tot directe kennis. Directe kennis betekent, niet-theorie beladen, iets kennen zoals het is.

    Als er zo een direct kennen is van wat er speelt, ga je ook verbanden zien vanuit die directheid en niet vanuit een theorie. Je weet, als dit, dan dat.

    Niet tot zekerheid kunnen komen, heeft denk ik van alles te maken met het niet ingesteld zijn op directe kennis. Zaken te complex maken, te theorie-beladen bezig zijn.

    • Sjoerd zegt

      26 mei 2016 om 00:56

      Siebe, mag ik je vragen gewoon door te gaan met schrijven. Heel veel schrijven, tot je merkt dat hoe meer je schrijft hoe meer je vergeet. Ook het schrijven .
      Als je daar bent aangekomen ontmoeten we elkaar weer.
      Heel veel plezier,

      Tokai Dwaalzin

      • Siebe zegt

        26 mei 2016 om 13:07

        Ik ben geïnteresseerd in de ware betekenis van de leer van de Boeddha.

        Voor mezelf heb ik al doende geconcludeerd dat
        ik hierbij niet echt kan, en ook wil, afgaan op wat leraren vertellen, of wat er in bepaalde traditie wordt onderwezen. Ik sta er zo in dat ik allerlei zaken aanhoor en lees, bestudeer, naast elkaar zet, het invoel, het overdenk, er mee aan de slag ben, en dan trek ik voor mezelf een conclusie.

        Zo heb ik voor mezelf geconcludeerd dat de kern van de Boeddha’s leer het ontwaken is. Dit gaat om de kwestie van identiteit. Van de eerste keten tot de laatste, gaat het daar eigenlijk om.

        In verschillende vormen speelt de kwestie van identiteit. Als het geloof in “Ik ben dit” (een bepaald zelfbeeld) en nog subtieler in de vorm van de perceptie “Ik ben” in de geest.
        Verder speelt bij deze kwestie van identiteit ook het “mijn-maken”. Het hechten en grijpen naar opkomende verschijnselen, je er mee identificeren, er in opgaan. De geest ervaren als een Ik, lijkt me ook een vorm van “mijn-maken”.

        Definitieve bevrijding is in boeddhisme het meemaken van het eindigen van de neiging tot mijn-maken, de neiging om zelfbeelden te vormen en die voor waar te houden, het eindigen van de neiging om geest te ervaren als een Ik, het eindigen van de neiging tot kwade wil, van de neiging tot zintuiglijk verlangen, van de neiging tot rusteloosheid, van de neiging van verbeelding/eigendunk, het verlangen naar subtiele staten, twijfels, gehechtheid aan rituele en regels. In willekeurige volgorde hier neergezet.

        Al zulke neigingen zijn opgepot in vele levens en hebben daarom een soort opgepotte kracht. Alsof ze een soort wil van zichzelf hebben. Voor mij is dit geen theorie. Dit is zo. Dit leven nu, deze vorm nu, de neigingen nu, zijn gewoon niet los te zien van gedrag en keuzes in vele vorige levens.
        We belichamen duidelijk een verleden. We werden zeker niet geboren als onbeschreven bladeren.
        Je kunt de programmering die er bij de geboorte in de geest van een mens al is, niet verklaren zonder een beroep te doen op invloeden uit vorige levens. Veel neigingen zijn de in-vloeden uit vorige levens.

        Ik denk dat de Boeddha terecht deze neigingen presenteert als ketens want dat is zo ervaarbaar en zichtbaar. Dieren krijgen in een bepaalde periode weer de neiging tot paren. En ze kunnen dan ook niet anders. De mannetjes worden gek en moeten paren. Zulke sterke neigingen kun je ook bij jezelf aantreffen. Ik wel! Dat de Boeddha neigingen dus beschouwde als ketens vind ik raak.

        Als God dit alles zo bestemd heeft, stel, en zag dat het zo goed was, dan is ontwaken hetzelfde als tegen deze wil van God ingaan. Dan is de leer van de Boeddha samen te vatten als de wil tot on-gehoorzaamheid. Niet langer meer marionet willen zijn. Niet langer meer geleid worden door neigingen/ingebakken programmering.

        Maar de Boeddha zag het niet zo:-)! De neigingen zag de Boeddha niet als een schepping van God maar als over vele levens ingesleten gedragspatronen, opgepot kamma. Dus gecreeerd door vorige gedragingen maar niet door een Schepper God. Ik heb daar wel gevoel voor.

        Neigingen versterk je door ze te volgen en zwak je af door ze niet te volgen en ze ontwortelen volgens de leer door de Magga-citta, de citta die Nibbana ervaart.

        Bepaalde neigingen zijn heel sterk. Denk aan voortplantingsdrift maar nog sterker is de neiging te geloven dat je geestelijk een wezentje bent, een Ik dat ziet/hoort/ruit etc., wijs is, leeft, avonturen beleeft, sterft etc.

        Ik vertrouw de Boeddha wanneer hij onderwijst dat dit begoocheling is. Omdat er ook wel degelijk momenten zijn dat dit “Ik ben” volledig afwezig is in de geest. Het kan dus niet anders of de notie of perceptie “Ik ben” is niet absoluut of intrinsiek aan geest. Het is iets wat voorwaardelijk ontstaat in de geest en ook eindigt. Maar goed, ik weet voor mezelf op dit moment vrij zeker dat ik dit niet zal realiseren bij het sterven. Dat is voor mij een grote bezorgdheid. Ik ben bang dat ik in paniek zal raken.

        Er zijn denk ik maar heel weinig mensen die de leer van de Boeddha op deze manier belichamen dat bovenstaande neigingen echt gestopt zijn. Dat men dus werkelijk definitieve bevrijding heeft gerealiseerd. Maar ik heb voor mezelf geconcludeerd dat dit wel het doel is van het heilige leven onder de Boeddha.

        Wat je ook ervaart, jhana, intense vrede en ontspanning, Satori, wat dan ook, als het niet de genoemde neigingen afzwakt of eindigt, dan beantwoordt dit niet aan het doel van het heilige leven onder de Boeddha. Het gaat niet om het verzamelen van ervaringen, het bezitten van kennis, maar om het afzwakken en uiteindelijk beeindigen van de ketens, de neigingen.

        Nu weer loslaten…en doen wat Sjoerd wijs acht.

        • Sjoerd zegt

          26 mei 2016 om 14:41

          Dit bedoel ik, vervolg…?

          Tokai, de 7de incarnatie van Dwaalzin

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Columns. Boeken. NietWeten.nl. Contact. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 16 mei 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • 16 mei 2022
    Discovering Buddhism taster / refresh evenings
  • 16 mei 2022
    Volle Maan Mantrachant | Online
  • 18 mei 2022
    ONLINE Lezingenserie 'Ieder mens een vredestichter'
  • 20 mei 2022 - 22 mei 2022
    The work that reconnects -Het werk dat weer verbindt
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boekbespreking – De jonge Filosoof

Erik Hoogcarspel - 9 mei 2022

In het boekje “De jonge filosoof” wordt een zekere Christoph opgevoerd, die in de bibliotheek een boek vindt van David van Goorle. Dit is het kleinere boek “Idea Physicae”, maar dan in het Nederlands. Christoph vindt met andere woorden de (niet bestaande) Nederlandse uitgave” Schets van de Natuur” in de bibliotheek.

Over populisme en het menselijk tekort

Kees Moerbeek - 8 mei 2022

‘Waarom is de burger boos?’ is volgens de geschiedkundige Maarten van Rossem gemakkelijk en ook wetenschappelijk verantwoord te beantwoorden, schrijft hij in zijn boek Waarom is de burger boos? De burger is boos, omdat hij bezorgd is over de omvangrijke immigratie en de veronderstelde negatieve effecten op onze samenleving. Dit artikel geeft een indruk van zijn boek, met aanvullingen van de socioloog Anton Zijderveld.

Boekbespreking – Een leven als ‘man of letters’. Biografie van David Hume.

Erik Hoogcarspel - 1 mei 2022

De rede kan ons tot overtuigingen leiden of laten twijfelen, maar alleen gevoelens zetten ons volgens Hume aan tot daden. Hume onderscheidt primaire indrukken en secondaire. Gevoelens zijn secondaire indrukken, want ze zijn als het ware een reactie op primaire indrukken, zoals pijn of genot.

Voor kinderen is een heel dorp nodig (2)

Rob van Boven en Luuk Mur - 20 april 2022

We houden van categorieën. Deze ouders zijn fout, en die pleegouders zijn goed. Zou het kunnen zijn dat er bij die foute ouders ook sterke punten zijn? En kan het zijn dat pleegouders ook hun problemen hebben? Wat voor boodschap krijgt een kind dat bij de ouders weggehaald is, bijvoorbeeld vanwege de toeslagenaffaire. Je ouders zijn slecht, fraudeurs, oplichters. Je bent nu bij ons en wij zijn goed?

Onmacht begrijpen, zonder klakkeloos goed te praten

Kees Moerbeek - 18 april 2022

In de ogen van de nieuwrechtse populisten is de gewone man de dupe van de globalisering en de immigratie, die hem dreigen weg te vagen. Deze taal verstaan de progressieven niet en ze staan met een mond vol tanden. Dit populisme gaat over identiteit en gemeenschap en dit bezorgt weldenkenden koude rillingen, aldus de auteur. Ook hierdoor werden de uitwassen van de globalisering en de immigratie niet ingezien. Deze populisten richten hun pijlen dan ook op de ‘de zelfgenoegzame, progressieve elite’, die een betere wereld had willen bewerkstelligen, maar ‘intussen de gewone man doodgemoedereerd aan zijn lot overliet.’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Verlichting is een Groot Woord
  • Cittanupassana – bewustzijn als grondslag voor oplettendheid
  • Guy – Bevrijding (P. vimutti)
  • Bouwvergunning voor distributiecentrum, ondanks grote steun voor Voedselpark
  • Boeken – Dierzaamheid

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens