• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Wat is keuzeloos gewaarzijn?

Wat is keuzeloos gewaarzijn?

4 juli 2023 door Hans van Dam

Waarom ik het liever weteloos gewaarzijn noem.

Wat is keuzeloos gewaarzijn?

Keuzeloos gewaarzijn, met of zonder spatie tussen gewaar en zijn, betekent onthecht, onaangedaan getuige zijn van wat zich maar voordoet. Niet kiezen, niet willen, niet oordelen, niet hechten, niet identificeren. Niet handelen maar het doen zijn gang laten gaan.

De term ‘keuzeloos gewaarzijn’, in het Engels ‘choiceless awareness’, was een favoriete uitdrukking van de spirituele leraar en antigoeroe Jiddu Krishnamurti. Hij heeft hem niet bedacht maar wel gepopulariseerd.

Het begrip ‘keuzeloos gewaarzijn’ is verwant met het taoïstische begrip ‘niet-doen’ (wu wei), met de boeddhistische praktijken van mindfulness, vipassana en shikantaza, en met de boeddhistische begrippen niet-zelf (anatman), leegte (sunyata) en geest.

Onverenigbaar met het leven

Letterlijk genomen is keuzeloos gewaarzijn een paradoxale opdracht, onverenigbaar met het leven. Leven is niet gewaar zijn om het gewaar zijn, gewaar zijn helpt je om te overleven.

Overleven is meer dan waarnemen, het is oordelen en handelen. Waarnemen, oordelen en handelen zijn niet los van elkaar te begrijpen. Ze gaan naadloos in elkaar over. Ze zijn onscheidbaar, behalve in gedachte.

Je kan in dit leven maar beter de juiste keuzes maken, anders ben je gauw gezien. Water drinken, geen chloor. Brood eten, geen spons. De kachel aansteken, niet de kamer. Door de deur naar buiten gaan, niet door het raam. Oversteken bij groen licht, niet bij rood.

Keuzeloos gewaarzijn is niet alleen onverenigbaar met het leven maar ook met zichzelf. Je kan er niet voor kiezen keuzeloos gewaar te zijn, want dan ben je het al niet meer.

Weteloos gewaarzijn

Keuzeloos gewaarzijn is een tegenstrijdig begrip, zoveel is duidelijk. Vroeg of laat brengt het iedereen in verwarring, behalve de agnost.

Voor mij als weetniet is keuzeloos gewaarzijn vanzelfsprekend. Het is niet iets waarvoor ik heb gekozen. Niet iets dat ik heb geleerd. Niets iets dat ik praktiseer. Niet iets dat ik nastreef.

Keuzeloos gewaarzijn is iets wat me overkomt, of ik wil of niet. Het is een gevolg van niet-weten. Niet weten te onderscheiden. Niet weten te kiezen. Niet-weten wat goed is. Niet-weten wat werkt. Geen conclusies weten te trekken. Maar wat doen. Maar zien.

Voor een agnost is keuzeloosheid geen keuze maar overmacht. Wat valt er te kiezen voor wie niet weet? En als er toch eens gekozen lijkt te worden: niet weten of jij het bent die kiest of dat de keuze zich aan jou voltrekt. Niet weten of er wel een jij is en of die wel wat te kiezen heeft of dat het maar zo lijkt. Niet weten of je keuze nu en voor altijd voor iedereen overal in alle opzichten juist is. Niet eens weten wat hier en nu juist is, voor deze of die, in dit opzicht of dat.

Keuzeloos gewaarzijn is zien zonder te weten wat je precies ziet. Onder ogen zien dat je het niet weet. Ervoor uitkomen dat je er niet uitkomt. Leven op de tast. Vandaar dat ik het liever weteloos gewaarzijn noem. Je hoeft je keuzes niet op te schorten of tegen te houden; je weet het gewoon niet meer.

Weteloosheid als je natuurlijke staat

Keuzeloos gewaarzijn is een onvermijdelijk gevolg van niet-weten. Maar in weteloosheid is geen ruimte voor de metafysische en idealistische connotaties die de spiritualiteit van Jiddu Krishnamurti aankleven. Voor zijn hoogdravende ideeën over Waarheid, Eenheid, Zelfrealisatie, Vrijheid, Wereldvrede enzovoort.

Wie ziet wat een strijd Krishnamurti’s leven is geweest, van zijn vroege jeugd tot op zijn sterfbed, vraagt zich onwillekeurig af hoe keuzeloos zijn gewaarzijn nou helemaal was. Ik zie het niet. Ik voel het niet. En ik benijd hem niet. Als ik zo nodig iemand moet benijden, dan maar mezelf.

Een agnost heeft niets te realiseren, niets in te zien en niets te bewaken. Hij heeft niets te doen en niets te laten. Hij heeft niets te bevestigen en niets te ontkennen, dit ook niet.

Een agnost weet alleen maar niet. Hij heeft het nooit geweten, al dacht hij soms van wel. Hij zal het wel nooit weten, al kan hij dat ook niet weten. Agnose is zijn natuurlijke staat. Hij ondergaat gewoon zijn gang.

Duidt iemand zijn gang als afgang, al is het maar uit het weten, dan duidt de agnost hem als opgang, al is het maar naar niet weten.

Duidt iemand zijn gang als opgang, al is het maar naar niet weten, dan duidt de agnost hem als afgang, al is het maar uit het weten.

Houdt iemand gewoon zijn waffel, een zeldzaamheid in het spirituele wereldje, dan houdt de agnost gewoon zijn waffel. Dan is het eindelijk even stil, hè hè. En dat wou jij keuzeloos gewaarzijn noemen? Haha.

Index | vorige | volgende

Deze tekst maakt deel uit van het Witboek Advaita. Woord: Hans van Dam. Beeld: Lucienne van Dam. Alle teksten van deze serie. Het Witboek Advaita op NietWeten.nl. Alle publicaties van Hans van Dam in het Boeddhistisch Dagblad.

Categorie: Hans van Dam Tags: advaita, Jiddu Krishnamurti, keuzeloos gewaarzijn, niet-weten, non-dualisme, non-dualiteit, Witboek Advaita

Lees ook:

  1. Waarom Jiddu Krishnamurti koos voor keuzeloos gewaarzijn en ik niet
  2. Keuzeloos gewaarzijn of werkeloos toezien?
  3. Nieuwe kieswet voor mensen die keuzeloos gewaarzijn
  4. Kleine Kieswijzer voor mensen die keuzeloos gewaar zijn

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks: 13 boeken over niet-weten, verluchtigd door Lucienne van Dam. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. Winkel. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 129 – vrede en alle goeds
    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.